Book 8 Chapter 29 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | madrādhipasyādhirathis tadaivaṃ; vaco niśamyāpriyam apratītaḥ
uvāca śalyaṃ viditaṃ mamaitad; yathāvidhāv arjunavāsudevau |
2 | śaure rathaṃ vāhayato 'rjunasya; balaṃ mahāstrāṇi ca pāṇḍavasya
ahaṃ vijānāmi yathāvad adya; parokṣabhūtaṃ tava tat tu śalya |
3 | tau cāpradhṛṣyau śastrabhṛtāṃ variṣṭhau; vyapetabhīr yodhayiṣyāmi kṛṣṇau
saṃtāpayaty abhyadhikaṃ tu rāmāc; chāpo 'dya māṃ brāhmaṇasattamāc ca |
4 | avātsaṃ vai brāhmaṇacchadmanāhaṃ; rāme purā divyam astraṃ cikīrṣuḥ
tatrāpi me devarājena vighno; hitārthinā phalgunasyaiva śalya |
5 | kṛto 'vabhedena mamorum etya; praviśya kīṭasya tanuṃ virūpām
guror bhayāc cāpi na celivān ahaṃ; tac cāvabuddho dadṛśe sa vipraḥ |
6 |
pṛṣṭaś cāhaṃ tam avocaṃ maharṣiṃ; sūto 'ham asmīti sa māṃ śaśāpa
sūtopadhāv āptam idaṃ tvayāstraṃ; na karmakāle pratibhāsyati tvām |
7 | anyatra yasmāt tava mṛtyukālād; abrāhmaṇe brahma na hi dhruvaṃ syāt
tad adya paryāptam atīva śastram; asmin saṃgrāme tumule tāta bhīme |
8 | apāṃ patir vegavān aprameyo; nimajjayiṣyan nivahān prajānām
mahānagaṃ yaḥ kurute samudraṃ; velaiva taṃ vārayaty aprameyam |
9 | pramuñcantaṃ bāṇasaṃghān amoghān; marmacchido vīrahaṇaḥ sapatrān
kuntīputraṃ pratiyotsyāmi yuddhe; jyākarṣiṇām uttamam adya loke |
10 | evaṃ balenātibalaṃ mahāstraṃ; samudrakalpaṃ sudurāpam ugram
śaraughiṇaṃ pārthivān majjayantaṃ; veleva pārtham iṣubhiḥ saṃsahiṣye |
11 | adyāhave yasya na tulyam anyaṃ; manye manuṣyaṃ dhanur ādadānam
surāsurān vai yudhi yo jayeta; tenādya me paśya yuddhaṃ sughoram |
12 | atimānī pāṇḍavo yuddhakāmo; amānuṣair eṣyati me mahāstraiḥ
tasyāstram astrair abhihatya saṃkhye; śarottamaiḥ pātayiṣyāmi pārtham |
13 | divākareṇāpi samaṃ tapantaṃ; samāptaraśmiṃ yaśasā jvalantam
tamonudaṃ megha ivātimātro; dhanaṃjayaṃ chādayiṣyāmi bāṇaiḥ |
14 | vaiśvānaraṃ dhūmaśikhaṃ jvalantaṃ; tejasvinaṃ lokam imaṃ dahantam
megho bhūtvā śaravarṣair yathāgniṃ; tathā pārthaṃ śamayiṣyāmi yuddhe |
15 | pramāthinaṃ balavantaṃ prahāriṇaṃ; prabhañjanaṃ mātariśvānam ugram
yuddhe sahiṣye himavān ivācalo; dhanaṃjayaṃ kruddham amṛṣyamāṇam |
16 | viśāradaṃ rathamārgeṣv asaktaṃ; dhuryaṃ nityaṃ samareṣu pravīram
loke varaṃ sarvadhanurdharāṇāṃ; dhanaṃjayaṃ saṃyuge saṃsahiṣye |
17 | adyāhave yasya na tulyam anyaṃ; madhyemanuṣyaṃ dhanur ādadānam
sarvām imāṃ yaḥ pṛthivīṃ saheta; tathā vidvān yotsyamāno 'smi tena |
18 | yaḥ sarvabhūtāni sadevakāni; prasthe 'jayat khāṇḍave savyasācī
ko jīvitaṃ rakṣamāṇo hi tena; yuyutsate mām ṛte mānuṣo 'nyaḥ |
19 |
ahaṃ tasya pauruṣaṃ pāṇḍavasya; brūyāṃ hṛṣṭaḥ samitau kṣatriyāṇām
kiṃ tvaṃ mūrkhaḥ prabhaṣan mūḍhacetā; mām avocaḥ pauruṣam arjunasya |
20 | apriyo yaḥ paruṣo niṣṭhuro hi; kṣudraḥ kṣeptā kṣamiṇaś cākṣamāvān
hanyām ahaṃ tādṛśānāṃ śatāni; kṣamāmi tvāṃ kṣamayā kālayogāt |
21 | avocas tvaṃ pāṇḍavārthe 'priyāṇi; pradharṣayan māṃ mūḍhavat pāpakarman
mayy ārjave jihmagatir hatas tvaṃ; mitradrohī saptapadaṃ hi mitram |
22 | kālas tv ayaṃ mṛtyumayo 'tidāruṇo; duryodhano yuddham upāgamad yat
tasyārthasiddhim abhikāṅkṣamāṇas; tam abhyeṣye yatra naikāntyam asti |
23 | mitraṃ mider nandateḥ prīyater vā; saṃtrāyater mānada modater vā
bravīti tac cāmuta viprapūrvāt; tac cāpi sarvaṃ mama duryodhane 'sti |
24 |
śatruḥ śadeḥ śāsateḥ śāyater vā; śṛṇāter vā śvayater vāpi sarge
upasargād bahudhā sūdateś ca; prāyeṇa sarvaṃ tvayi tac ca mahyam |
25 | duryodhanārthaṃ tava cāpriyārthaṃ; yaśortham ātmārtham apīśvarārtham
tasmād ahaṃ pāṇḍavavāsudevau; yotsye yatnāt karma tat paśya me 'dya |
26 | astrāṇi paśyādya mamottamāni; brāhmāṇi divyāny atha mānuṣāṇi
āsādayiṣyāmy aham ugravīryaṃ; dvipottamaṃ mattam ivābhimattaḥ |
27 | astraṃ brāhmaṃ manasā tad dhy ajayyaṃ; kṣepsye pārthāyāpratimaṃ jayāya
tenāpi me naiva mucyeta yuddhe; na cet pated viṣame me 'dya cakram |
28 | vaivasvatād daṇḍahastād varuṇād vāpi pāśinaḥ
sagadād vā dhanapateḥ savajrād vāpi vāsavāt |
29 | nānyasmād api kasmāc cid bibhimo hy ātatāyinaḥ
iti śalya vijānīhi yathā nāhaṃ bibhemy abhīḥ |
30 | tasmād bhayaṃ na me pārthān nāpi caiva janārdanāt
adya yuddhaṃ hi tābhyāṃ me saṃparāye bhaviṣyati |
31 | śvabhre te patatāṃ cakram iti me brāhmaṇo 'vadat
yudhyamānasya saṃgrāme prāptasyaikāyane bhayam |
32 | tasmād bibhemi balavad brāhmaṇavyāhṛtād aham
ete hi somarājāna īśvarāḥ sukhaduḥkhayoḥ |
33 | homadhenvā vatsam asya pramatta iṣuṇāhanam
carantam ajane śalya brāhmaṇāt tapaso nidheḥ |
34 | īṣādantān saptaśatān dāsīdāsaśatāni ca
dadato dvijamukhyāya prasādaṃ na cakāra me |
35 | kṛṣṇānāṃ śvetavatsānāṃ sahasrāṇi caturdaśa
āharan na labhe tasmāt prasādaṃ dvijasattamāt |
36 | ṛddhaṃ gehaṃ sarvakāmair yac ca me vasu kiṃ cana
tat sarvam asmai satkṛtya prayacchāmi na cecchati |
37 | tato 'bravīn māṃ yācantam aparāddhaṃ prayatnataḥ
vyāhṛtaṃ yan mayā sūta tat tathā na tad anyathā |
38 | anṛtoktaṃ prajā hanyāt tataḥ pāpam avāpnuyāt
tasmād dharmābhirakṣārthaṃ nānṛtaṃ vaktum utsahe |
39 | mā tvaṃ brahmagatiṃ hiṃsyāḥ prāyaścittaṃ kṛtaṃ tvayā
madvākyaṃ nānṛtaṃ loke kaś cit kuryāt samāpnuhi |
40 | ity etat te mayā proktaṃ kṣiptenāpi suhṛttayā
jānāmi tvādhikṣipantaṃ joṣam āssvottaraṃ śṛṇu |