Book 8 Chapter 21 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tataḥ karṇaṃ puraskṛtya tvadīyā yuddhadurmadāḥ
punar āvṛtya saṃgrāmaṃ cakrur devāsuropamam |
2 | dviradarathanarāśvaśaṅkhaśabdaiḥ; parihṛṣitā vividhaiś ca śastrapātaiḥ
dviradarathapadātisārthavāhāḥ; paripatitābhimukhāḥ prajahrire te |
3 | śaraparaśuvarāsipaṭṭiśair; iṣubhir anekavidhaiś ca sāditāḥ
dviradarathahayā mahāhave; varapuruṣaiḥ puruṣāś ca vāhanaiḥ |
4 | kamaladinakarendusaṃnibhaiḥ; sitadaśanaiḥ sumukhākṣināsikaiḥ
ruciramukuṭakuṇḍalair mahī; puruṣaśirobhir avastṛtā babhau |
5 | parighamusalaśaktitomarair; nakharabhuśuṇḍigadāśatair drutāḥ
dviradanarahayāḥ sahasraśo; rudhiranadīpravahās tadābhavan |
6 | prahatanararathāśvakuñjaraṃ; pratibhayadarśanam ulbaṇaṃ tadā
tad ahitanihataṃ babhau balaṃ; pitṛpatirāṣṭram iva prajākṣaye |
7 | atha tava naradeva sainikās; tava ca sutāḥ surasūnusaṃnibhāḥ
amitabalapuraḥsarā raṇe; kuruvṛṣabhāḥ śiniputram abhyayuḥ |
8 | tad atirucirabhīmam ābabhau; puruṣavarāśvarathadvipākulam
lavaṇajalasamuddhatasvanaṃ; balam amarāsurasainyasaṃnibham |
9 | surapatisamavikramas tatas; tridaśavarāvarajopamaṃ yudhi
dinakarakiraṇaprabhaiḥ pṛṣatkai; ravitanayo 'bhyahanac chinipravīram |
10 | tam api sarathavājisārathiṃ; śinivṛṣabho vividhaiḥ śarais tvaran
bhujagaviṣasamaprabhai raṇe; puruṣavaraṃ samavāstṛṇot tadā |
11 | śinivṛṣabhaśaraprapīḍitaṃ; tava suhṛdo vasuṣeṇam abhyayuḥ
tvaritam atirathā ratharṣabhaṃ; dviradarathāśvapadātibhiḥ saha |
12 | tam udadhinibham ādravad balī; tvaritataraiḥ samabhidrutaṃ paraiḥ
drupadasutasakhas tadākarot; puruṣarathāśvagajakṣayaṃ mahat |
13 | atha puruṣavarau kṛtāhnikau; bhavam abhipūjya yathāvidhi prabhum
arivadhakṛtaniścayau drutaṃ; tava balam arjunakeśavau sṛtau |
14 | jaladaninadanisvanaṃ rathaṃ; pavanavidhūtapatākaketanam
sitahayam upayāntam antikaṃ; hṛtamanaso dadṛśus tadārayaḥ |
15 | atha visphārya gāṇḍīvaṃ raṇe nṛtyann ivārjunaḥ
śarasaṃbādham akarot khaṃ diśaḥ pradiśas tathā |
16 | rathān vimānapratimān sajjayantrāyudhadhvajān
sasārathīṃs tadā bāṇair abhrāṇīvānilo 'vadhīt |
17 | gajān gajaprayantṝṃś ca vaijayantyāyudhadhvajān
sādino 'śvāṃś ca pattīṃś ca śarair ninye yamakṣayam |
18 | tam antakam iva kruddham anivāryaṃ mahāratham
duryodhano 'bhyayād eko nighnan bāṇaiḥ pṛthagvidhaiḥ |
19 | tasyārjuno dhanuḥ sūtaṃ ketum aśvāṃś ca sāyakaiḥ
hatvā saptabhir ekaikaṃ chatraṃ ciccheda patriṇā |
20 | navamaṃ ca samāsādya vyasṛjat pratighātinam
duryodhanāyeṣuvaraṃ taṃ drauṇiḥ saptadhācchinat |
21 | tato drauṇer dhanuś chittvā hatvā cāśvavarāñ śaraiḥ
kṛpasyāpi tathātyugraṃ dhanuś ciccheda pāṇḍavaḥ |
22 | hārdikyasya dhanuś chittvā dhvajaṃ cāśvaṃ tathāvadhīt
duḥśāsanasyeṣuvaraṃ chittvā rādheyam abhyayāt |
23 | atha sātyakim utsṛjya tvaran karṇo 'rjunaṃ tribhiḥ
viddhvā vivyādha viṃśatyā kṛṣṇaṃ pārthaṃ punas tribhiḥ |
24 | atha sātyakir āgatya karṇaṃ viddhvā śitaiḥ śaraiḥ
navatyā navabhiś cograiḥ śatena punar ārdayat |
25 | tataḥ pravīrāḥ pāṇḍūnāṃ sarve karṇam apīḍayan
yudhāmanyuḥ śikhaṇḍī ca draupadeyāḥ prabhadrakāḥ |
26 | uttamaujā yuyutsuś ca yamau pārṣata eva ca
cedikārūṣamatsyānāṃ kekayānāṃ ca yad balam cekitānaś ca balavān dharmarājaś ca suvrataḥ |
27 | ete rathāśvadviradaiḥ pattibhiś cogravikramaiḥ
parivārya raṇe karṇaṃ nānāśastrair avākiran bhāṣanto vāgbhir ugrābhiḥ sarve karṇavadhe vṛtāḥ |
28 | tāṃ śastravṛṣṭiṃ bahudhā chittvā karṇaḥ śitaiḥ śaraiḥ
apovāha sma tān sarvān drumān bhaṅktveva mārutaḥ |
29 | rathinaḥ samahāmātrān gajān aśvān sasādinaḥ
śaravrātāṃś ca saṃkruddho nighnan karṇo vyadṛśyata |
30 | tad vadhyamānaṃ pāṇḍūnāṃ balaṃ karṇāstratejasā
viśastrakṣatadehaṃ ca prāya āsīt parāṅmukham |
31 | atha karṇāstram astreṇa pratihatyārjunaḥ svayam
diśaḥ khaṃ caiva bhūmiṃ ca prāvṛṇoc charavṛṣṭibhiḥ |
32 | musalānīva niṣpetuḥ parighā iva ceṣavaḥ
śataghnya iva cāpy anye vajrāṇy ugrāṇi vāpare |
33 | tair vadhyamānaṃ tat sainyaṃ sapattyaśvarathadvipam
nimīlitākṣam atyartham udabhrāmyat samantataḥ |
34 | niṣkaivalyaṃ tadā yuddhaṃ prāpur aśvanaradvipāḥ
vadhyamānāḥ śarair anye tadā bhītāḥ pradudruvuḥ |
35 | evaṃ teṣāṃ tadā yuddhe saṃsaktānāṃ jayaiṣiṇām
girim astaṃ samāsādya pratyapadyata bhānumān |
36 | tamasā ca mahārāja rajasā ca viśeṣataḥ
na kiṃ cit pratyapaśyāma śubhaṃ vā yadi vāśubham |
37 | te trasanto maheṣvāsā rātriyuddhasya bhārata
apayānaṃ tataś cakruḥ sahitāḥ sarvavājibhiḥ |
38 | kauraveṣu ca yāteṣu tadā rājan dinakṣaye
jayaṃ sumanasaḥ prāpya pārthāḥ svaśibiraṃ yayuḥ |
39 | vāditraśabdair vividhaiḥ siṃhanādaiś ca nartitaiḥ
parān avahasantaś ca stuvantaś cācyutārjunau |
40 | kṛte 'vahāre tair vīraiḥ sainikāḥ sarva eva te
āśiṣaḥ pāṇḍaveyeṣu prāyujyanta nareśvarāḥ |
41 | tataḥ kṛte 'vahāre ca prahṛṣṭāḥ kurupāṇḍavāḥ
niśāyāṃ śibiraṃ gatvā nyaviśanta nareśvarāḥ |
42 | yakṣarakṣaḥpiśācāś ca śvāpadāni ca saṃghaśaḥ
jagmur āyodhanaṃ ghoraṃ rudrasyānartanopamam |