Book 8 Chapter 16 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | pāṇḍye hate kim akarod arjuno yudhi saṃjaya
ekavīreṇa karṇena drāviteṣu pareṣu ca |
2 | samāptavidyo balavān yukto vīraś ca pāṇḍavaḥ
sarvabhūteṣv anujñātaḥ śaṃkareṇa mahātmanā |
3 | tasmān mahad bhayaṃ tīvram amitraghnād dhanaṃjayāt
sa yat tatrākarot pārthas tan mamācakṣva saṃjaya |
4 | saṃjaya uvāca |
4 | hate pāṇḍye 'rjunaṃ kṛṣṇas tvarann āha vaco hitam
paśyātimānyaṃ rājānam apayātāṃś ca pāṇḍavān |
5 | aśvatthāmnaś ca saṃkalpād dhatāḥ karṇena sṛñjayāḥ
tathāśvanaranāgānāṃ kṛtaṃ ca kadanaṃ mahat ity ācaṣṭa sudurdharṣo vāsudevaḥ kirīṭine |
6 | etac chrutvā ca dṛṣṭvā ca bhrātur ghoraṃ mahad bhayam
vāhayāśvān hṛṣīkeśa kṣipram ity āha pāṇḍavaḥ |
7 | tataḥ prāyād dhṛṣīkeśo rathenāpratiyodhinā
dāruṇaś ca punas tatra prādurāsīt samāgamaḥ |
8 | tataḥ pravavṛte bhūyaḥ saṃgrāmo rājasattama
karṇasya pāṇḍavānāṃ ca yamarāṣṭravivardhanaḥ |
9 | dhanūṃṣi bāṇān parighān asitomarapaṭṭiśān
musalāni bhuśuṇḍīś ca śaktiṛṣṭiparaśvadhān |
10 | gadāḥ prāsān asīn kuntān bhiṇḍipālān mahāṅkuśān
pragṛhya kṣipram āpetuḥ parasparajigīṣayā |
11 | bāṇajyātalaśabdena dyāṃ diśaḥ pradiśo viyat
pṛthivīṃ nemighoṣeṇa nādayanto 'bhyayuḥ parān |
12 | tena śabdena mahatā saṃhṛṣṭāś cakrur āhavam
vīrā vīrair mahāghoraṃ kalahāntaṃ titīrṣavaḥ |
13 | jyātalatradhanuḥśabdāḥ kuñjarāṇāṃ ca bṛṃhitam
tāḍitānāṃ ca patatāṃ ninādaḥ sumahān abhūt |
14 | bāṇaśabdāṃś ca vividhāñ śūrāṇām abhigarjatām
śrutvā śabdaṃ bhṛśaṃ tresur jaghnur mamluś ca bhārata |
15 | teṣāṃ nānadyatāṃ caiva śastravṛṣṭiṃ ca muñcatām
bahūn ādhirathiḥ karṇaḥ pramamātha raṇeṣubhiḥ |
16 | pañca pāñcālavīrāṇāṃ rathān daśa ca pañca ca
sāśvasūtadhvajān karṇaḥ śarair ninye yamakṣayam |
17 | yodhamukhyā mahāvīryāḥ pāṇḍūnāṃ karṇam āhave
śīghrāstrā divam āvṛtya parivavruḥ samantataḥ |
18 | tataḥ karṇo dviṣatsenāṃ śaravarṣair viloḍayan
vijagāhe 'ṇḍajāpūrṇāṃ padminīm iva yūthapaḥ |
19 | dviṣanmadhyam avaskandya rādheyo dhanur uttamam
vidhunvānaḥ śitair bāṇaiḥ śirāṃsy unmathya pātayat |
20 | carmavarmāṇi saṃchindya nirvāpam iva dehinām
viṣehur nāsya saṃparkaṃ dvitīyasya patatriṇaḥ |
21 | varmadehāsumathanair dhanuṣaḥ pracyutaiḥ śaraiḥ
maurvyā talatrair nyavadhīt kaśayā vājino yathā |
22 | pāṇḍusṛñjayapāñcālāñ śaragocaram ānayat
mamarda karṇas tarasā siṃho mṛgagaṇān iva |
23 | tataḥ pāñcālaputrāś ca draupadeyāś ca māriṣa
yamau ca yuyudhānaś ca sahitāḥ karṇam abhyayuḥ |
24 | vyāyacchamānāḥ subhṛśaṃ kurupāṇḍavasṛñjayāḥ
priyān asūn raṇe tyaktvā yodhā jagmuḥ parasparam |
25 | susaṃnaddhāḥ kavacinaḥ saśirastrāṇabhūṣaṇāḥ
gadābhir musalaiś cānye parighaiś ca mahārathāḥ |
26 | samabhyadhāvanta bhṛśaṃ devā daṇḍair ivodyataiḥ
nadantaś cāhvayantaś ca pravalgantaś ca māriṣa |
27 | tato nijaghnur anyonyaṃ petuś cāhavatāḍitāḥ
vamanto rudhiraṃ gātrair vimastiṣkekṣaṇā yudhi |
28 | dantapūrṇaiḥ sarudhirair vaktrair dāḍimasaṃnibhaiḥ
jīvanta iva cāpy ete tasthuḥ śastropabṛṃhitāḥ |
29 | parasparaṃ cāpy apare paṭṭiśair asibhis tathā
śaktibhir bhiṇḍipālaiś ca nakharaprāsatomaraiḥ |
30 | tatakṣuś cicchiduś cānye bibhiduś cikṣipus tathā
saṃcakartuś ca jaghnuś ca kruddhā nirbibhiduś ca ha |
31 | petur anyonyanihatā vyasavo rudhirokṣitāḥ
kṣarantaḥ svarasaṃ raktaṃ prakṛtāś candanā iva |
32 | rathai rathā vinihatā hastinaś cāpi hastibhiḥ
narā naravaraiḥ petur aśvāś cāśvaiḥ sahasraśaḥ |
33 | dhvajāḥ śirāṃsi cchatrāṇi dvipahastā nṛṇāṃ bhujāḥ
kṣurair bhallārdhacandraiś ca chinnāḥ śastrāṇi tatyajuḥ |
34 | narāṃś ca nāgāṃś ca rathān hayān mamṛdur āhave
aśvārohair hatāḥ śūrāś chinnahastāś ca dantinaḥ |
35 | sapatākā dhvajāḥ petur viśīrṇā iva parvatāḥ
pattibhiś ca samāplutya dviradāḥ syandanās tathā |
36 | prahatā hanyamānāś ca patitāś caiva sarvaśaḥ
aśvārohāḥ samāsādya tvaritāḥ pattibhir hatāḥ sādibhiḥ pattisaṃghāś ca nihatā yudhi śerate |
37 | mṛditānīva padmāni pramlānā iva ca srajaḥ
hatānāṃ vadanāny āsan gātrāṇi ca mahāmate |
38 | rūpāṇy atyarthakāmyāni dviradāśvanṛṇāṃ nṛpa
samunnānīva vastrāṇi prāpur durdarśatāṃ param |