Book 8 Chapter 15 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | proktas tvayā pūrvam eva pravīro lokaviśrutaḥ
na tv asya karma saṃgrāme tvayā saṃjaya kīrtitam |
2 | tasya vistarato brūhi pravīrasyādya vikramam
śikṣāṃ prabhāvaṃ vīryaṃ ca pramāṇaṃ darpam eva ca |
3 | saṃjaya uvāca |
3 | droṇabhīṣmakṛpadrauṇikarṇārjunajanārdanān
samāptavidyān dhanuṣi śreṣṭhān yān manyase yudhi |
4 | tulyatā karṇabhīṣmābhyām ātmano yena dṛśyate
vāsudevārjunābhyāṃ ca nyūnatāṃ nātmanīcchati |
5 | sa pāṇḍyo nṛpatiśreṣṭhaḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ
karṇasyānīkam avadhīt paribhūta ivāntakaḥ |
6 | tad udīrṇarathāśvaṃ ca pattipravarakuñjaram
kulālacakravad bhrāntaṃ pāṇḍyenādhiṣṭhitaṃ balam |
7 | vyaśvasūtadhvajarathān vipraviddhāyudhān ripūn
samyag astaiḥ śaraiḥ pāṇḍyo vāyur meghān ivākṣipat |
8 | dviradān prahataprothān vipatākadhvajāyudhān
sapādarakṣān avadhīd vajreṇārīn ivārihā |
9 | saśaktiprāsatūṇīrān aśvārohān hayān api
pulindakhaśabāhlīkān niṣādān dhrakataṅgaṇān |
10 | dākṣiṇātyāṃś ca bhojāṃś ca krūrān saṃgrāmakarkaśān
viśastrakavacān bāṇaiḥ kṛtvā pāṇḍyo 'karod vyasūn |
11 | caturaṅgaṃ balaṃ bāṇair nighnantaṃ pāṇḍyam āhave
dṛṣṭvā drauṇir asaṃbhrāntam asaṃbhrāntataro 'bhyayāt |
12 | ābhāṣya cainaṃ madhuram abhi nṛtyann abhītavat
prāha praharatāṃ śreṣṭhaḥ smitapūrvaṃ samāhvayan |
13 | rājan kamalapatrākṣa pradhānāyudhavāhana
vajrasaṃhananaprakhya pradhānabalapauruṣa |
14 | muṣṭiśliṣṭāyudhābhyāṃ ca vyāyatābhyāṃ mahad dhanuḥ
dorbhyāṃ visphārayan bhāsi mahājaladavad bhṛśam |
15 | śaravarṣair mahāvegair amitrān abhivarṣataḥ
mad anyaṃ nānupaśyāmi prativīraṃ tavāhave |
16 | rathadviradapattyaśvān ekaḥ pramathase bahūn
mṛgasaṃghān ivāraṇye vibhīr bhīmabalo hariḥ |
17 | mahatā rathaghoṣeṇa divaṃ bhūmiṃ ca nādayan
varṣānte sasyahā pītho bhābhir āpūrayann iva |
18 | saṃspṛśānaḥ śarāṃs tīkṣṇāṃs tūṇād āśīviṣopamān
mayaivaikena yudhyasva tryambakeṇāndhako yathā |
19 | evam uktas tathety uktvā prahareti ca tāḍitaḥ
karṇinā droṇatanayaṃ vivyādha malayadhvajaḥ |
20 | marmabhedibhir atyugrair bāṇair agniśikhopamaiḥ
smayann abhyahanad drauṇiḥ pāṇḍyam ācāryasattamaḥ |
21 | tato navāparāṃs tīkṣṇān nārācān kaṅkavāsasaḥ
gatyā daśamyā saṃyuktān aśvatthāmā vyavāsṛjat |
22 | teṣāṃ pañcācchinat pāṇḍyaḥ pañcabhir niśitaiḥ śaraiḥ
catvāro 'bhyāhanan vāhān āśu te vyasavo 'bhavan |
23 | atha droṇasutasyeṣūṃs tāṃś chittvā niśitaiḥ śaraiḥ
dhanurjyāṃ vitatāṃ pāṇḍyaś cicchedādityavarcasaḥ |
24 | vijyaṃ dhanur athādhijyaṃ kṛtvā drauṇir amitrahā
tataḥ śarasahasrāṇi preṣayām āsa pāṇḍyataḥ iṣusaṃbādham ākāśam akarod diśa eva ca |
25 | tatas tān asyataḥ sarvān drauṇer bāṇān mahātmanaḥ
jānāno 'py akṣayān pāṇḍyo 'śātayat puruṣarṣabhaḥ |
26 | prahitāṃs tān prayatnena chittvā drauṇer iṣūn ariḥ
cakrarakṣau tatas tasya prāṇudan niśitaiḥ śaraiḥ |
27 | athārer lāghavaṃ dṛṣṭvā maṇḍalīkṛtakārmukaḥ
prāsyad droṇasuto bāṇān vṛṣṭiṃ pūṣānujo yathā |
28 | aṣṭāv aṣṭagavāny ūhuḥ śakaṭāni yad āyudham
ahnas tad aṣṭabhāgena drauṇiś cikṣepa māriṣa |
29 | tam antakam iva kruddham antakālāntakopamam
ye ye dadṛśire tatra visaṃjñāḥ prāyaśo 'bhavan |
30 | parjanya iva gharmānte vṛṣṭyā sādridrumāṃ mahīm
ācāryaputras tāṃ senāṃ bāṇavṛṣṭyābhyavīvṛṣat |
31 | drauṇiparjanyamuktāṃ tāṃ bāṇavṛṣṭiṃ suduḥsahām
vāyavyāstreṇa sa kṣipraṃ ruddhvā pāṇḍyānilo 'nadat |
32 | tasya nānadataḥ ketuṃ candanāgurubhūṣitam
malayapratimaṃ drauṇiś chittvāśvāṃś caturo 'hanat |
33 | sūtam ekeṣuṇā hatvā mahājaladanisvanam
dhanuś chittvārdhacandreṇa vyadhamat tilaśo ratham |
34 | astrair astrāṇi saṃvārya chittvā sarvāyudhāni ca
prāptam apy ahitaṃ drauṇir na jaghāna raṇepsayā |
35 | hateśvaro dantivaraḥ sukalpitas; tvarābhisṛṣṭaḥ pratiśarmago balī
tam adhyatiṣṭhan malayeśvaro mahān; yathādriśṛṅgaṃ harir unnadaṃs tathā |
36 | sa tomaraṃ bhāskararaśmisaṃnibhaṃ; balāstrasargottamayatnamanyubhiḥ
sasarja śīghraṃ pratipīḍayan gajaṃ; guroḥ sutāyādripatīśvaro nadan |
37 | maṇipratānottamavajrahāṭakair; alaṃkṛtaṃ cāṃśukamālyamauktikaiḥ
hato 'sy asāv ity asakṛn mudā nadan; parābhinad drauṇivarāṅgabhūṣaṇam |
38 | tad arkacandragrahapāvakatviṣaṃ; bhṛśābhighātāt patitaṃ vicūrṇitam
mahendravajrābhihataṃ mahāvanaṃ; yathādriśṛṅgaṃ dharaṇītale tathā |
39 | tataḥ prajajvāla pareṇa manyunā; padāhato nāgapatir yathā tathā
samādadhe cāntakadaṇḍasaṃnibhān; iṣūn amitrāntakarāṃś caturdaśa |
40 | dvipasya pādāgrakarān sa pañcabhir; nṛpasya bāhū ca śiro 'tha ca tribhiḥ
jaghāna ṣaḍbhiḥ ṣaḍ ṛtūttamatviṣaḥ; sa pāṇḍyarājānucarān mahārathān |
41 | sudīrghavṛttau varacandanokṣitau; suvarṇamuktāmaṇivajrabhūṣitau
bhujau dharāyāṃ patitau nṛpasya tau; viveṣṭatus tārkṣyahatāv ivoragau |
42 | śiraś ca tat pūrṇaśaśiprabhānanaṃ; saroṣatāmrāyatanetram unnasam
kṣitau vibabhrāja patat sakuṇḍalaṃ; viśākhayor madhyagataḥ śaśī yathā |
43 | samāptavidyaṃ tu guroḥ sutaṃ nṛpaḥ; samāptakarmāṇam upetya te sutaḥ
suhṛdvṛto 'tyartham apūjayan mudā; jite balau viṣṇum ivāmareśvaraḥ |