Book 7 Chapter 157 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | ekavīravadhe moghā śaktiḥ sūtātmaje yadā
kasmāt sarvān samutsṛjya sa tāṃ pārthe na muktavān |
2 | tasmin hate hatā hi syuḥ sarve pāṇḍavasṛñjayāḥ
ekavīravadhe kasmān na yuddhe jayam ādadhat |
3 | āhūto na nivarteyam iti tasya mahāvratam
svayam āhvayitavyaḥ sa sūtaputreṇa phalgunaḥ |
4 | tato dvairatham ānīya phalgunaṃ śakradattayā
na jaghāna vṛṣā kasmāt tan mamācakṣva saṃjaya |
5 | nūnaṃ buddhivihīnaś cāpy asahāyaś ca me sutaḥ
śatrubhir vyaṃsitopāyaḥ kathaṃ nu sa jayed arīn |
6 | yā hy asya paramā śaktir jayasya ca parāyaṇam
sā śaktir vāsudevena vyaṃsitāsya ghaṭotkace |
7 | kuṇer yathā hastagataṃ hriyed bilvaṃ balīyasā
tathā śaktir amoghā sā moghībhūtā ghaṭotkace |
8 | yathā varāhasya śunaś ca yudhyatos; tayor abhāve śvapacasya lābhaḥ
manye vidvan vāsudevasya tadvad; yuddhe lābhaḥ karṇahaiḍimbayor vai |
9 | ghaṭotkaco yadi hanyād dhi karṇaṃ; paro lābhaḥ sa bhavet pāṇḍavānām
vaikartano vā yadi taṃ nihanyāt; tathāpi kṛtyaṃ śaktināśāt kṛtaṃ syāt |
10 | iti prājñaḥ prajñayaitad vicārya; ghaṭotkacaṃ sūtaputreṇa yuddhe
ayodhayad vāsudevo nṛsiṃhaḥ; priyaṃ kurvan pāṇḍavānāṃ hitaṃ ca |
11 | saṃjaya uvāca |
11 | etac cikīrṣitaṃ jñātvā karṇe madhunihā nṛpa
niyojayām āsa tadā dvairathe rākṣaseśvaram |
12 | ghaṭotkacaṃ mahāvīryaṃ mahābuddhir janārdanaḥ
amoghāyā vighātārthaṃ rājan durmantrite tava |
13 | tadaiva kṛtakāryā hi vayaṃ syāma kurūdvaha
na rakṣed yadi kṛṣṇas taṃ pārthaṃ karṇān mahārathāt |
14 | sāśvadhvajarathaḥ saṃkhye dhṛtarāṣṭra pated bhuvi
vinā janārdanaṃ pārtho yogānām īśvaraṃ prabhum |
15 | tais tair upāyair bahubhī rakṣyamāṇaḥ sa pārthiva
jayaty abhimukhaḥ śatrūn pārthaḥ kṛṣṇena pālitaḥ |
16 | saviśeṣaṃ tv amoghāyāḥ kṛṣṇo 'rakṣata pāṇḍavam
hanyāt kṣiptā hi kaunteyaṃ śaktir vṛkṣam ivāśaniḥ |
17 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
17 | virodhī ca kumantrī ca prājñamānī mamātmajaḥ
yasyaiṣa samatikrānto vadhopāyo jayaṃ prati |
18 | tavāpi samatikrāntam etad gāvalgaṇe katham
etam arthaṃ mahābuddhe yat tvayā nāvabodhitaḥ |
19 | saṃjaya uvāca |
19 | duryodhanasya śakuner mama duḥśāsanasya ca
rātrau rātrau bhavaty eṣā nityam eva samarthanā |
20 | śvaḥ sarvasainyān utsṛjya jahi karṇa dhanaṃjayam
preṣyavat pāṇḍupāñcālān upabhokṣyāmahe tataḥ |
21 | atha vā nihate pārthe pāṇḍuṣv anyatamaṃ tataḥ
sthāpayed yudhi vārṣṇeyas tasmāt kṛṣṇo nipātyatām |
22 | kṛṣṇo hi mūlaṃ pāṇḍūnāṃ pārthaḥ skandha ivodgataḥ
śākhā ivetare pārthāḥ pāñcālāḥ patrasaṃjñitāḥ |
23 |
kṛṣṇāśrayāḥ kṛṣṇabalāḥ kṛṣṇanāthāś ca pāṇḍavāḥ
kṛṣṇaḥ parāyaṇaṃ caiṣāṃ jyotiṣām iva candramāḥ |
24 | tasmāt parṇāni śākhāś ca skandhaṃ cotsṛjya sūtaja
kṛṣṇaṃ nikṛndhi pāṇḍūnāṃ mūlaṃ sarvatra sarvadā |
25 | hanyād yadi hi dāśārhaṃ karṇo yādavanandanam
kṛtsnā vasumatī rājan vaśe te syān na saṃśayaḥ |
26 | yadi hi sa nihataḥ śayīta bhūmau; yadukulapāṇḍavanandano mahātmā
nanu tava vasudhā narendra sarvā; sagirisamudravanā vaśaṃ vrajeta |
27 | sā tu buddhiḥ kṛtāpy evaṃ jāgrati tridaśeśvare
aprameye hṛṣīkeśe yuddhakāle vyamuhyata |
28 | arjunaṃ cāpi kaunteyaṃ sadā rakṣati keśavaḥ
na hy enam aicchat pramukhe sauteḥ sthāpayituṃ raṇe |
29 | anyāṃś cāsmai rathodārān upasthāpayad acyutaḥ
amoghāṃ tāṃ kathaṃ śaktiṃ moghāṃ kuryām iti prabho |
30 | tataḥ kṛṣṇaṃ mahābāhuḥ sātyakiḥ satyavikramaḥ
papraccha rathaśārdūla karṇaṃ prati mahāratham |
31 | ayaṃ ca pratyayaḥ karṇe śaktyā cāmitavikrama
kimarthaṃ sūtaputreṇa na muktā phalgune tu sā |
32 | vāsudeva uvāca |
32 | duḥṣāsanaś ca karṇaś ca śakuniś ca sasaindhavaḥ
satataṃ mantrayanti sma duryodhanapurogamāḥ |
33 | karṇa karṇa maheṣvāsa raṇe 'mitaparākrama
nānyasya śaktir eṣā te moktavyā jayatāṃ vara |
34 | ṛte mahārathāt pārthāt kuntīputrād dhanaṃjayāt
sa hi teṣām atiyaśā devānām iva vāsavaḥ |
35 | tasmin vinihate sarve pāṇḍavāḥ sṛñjayaiḥ saha
bhaviṣyanti gatātmānaḥ surā iva niragnayaḥ |
36 | tatheti ca pratijñātaṃ karṇena śinipuṃgava
hṛdi nityaṃ tu karṇasya vadho gāṇḍīvadhanvanaḥ |
37 | aham eva tu rādheyaṃ mohayāmi yudhāṃ vara
yato nāvasṛjac chaktiṃ pāṇḍave śvetavāhane |
38 | phalgunasya hi tāṃ mṛtyum avagamya yuyutsataḥ
na nidrā na ca me harṣo manaso 'sti yudhāṃ vara |
39 | ghaṭotkace vyaṃsitāṃ tu dṛṣṭvā tāṃ śinipuṃgava
mṛtyor āsyāntarān muktaṃ paśyāmy adya dhanaṃjayam |
40 | na pitā na ca me mātā na yūyaṃ bhrātaras tathā
na ca prāṇās tathā rakṣyā yathā bībhatsur āhave |
41 | trailokyarājyād yat kiṃ cid bhaved anyat sudurlabham
neccheyaṃ sātvatāhaṃ tad vinā pārthaṃ dhanaṃjayam |
42 | ataḥ praharṣaḥ sumahān yuyudhānādya me 'bhavat
mṛtaṃ pratyāgatam iva dṛṣṭvā pārthaṃ dhanaṃjayam |
43 | ataś ca prahito yuddhe mayā karṇāya rākṣasaḥ
na hy anyaḥ samare rātrau śaktaḥ karṇaṃ prabādhitum |
44 | saṃjaya uvāca |
44 | iti sātyakaye prāha tadā devakinandanaḥ
dhanaṃjayahite yuktas tatpriye satataṃ rataḥ |