Book 7 Chapter 152 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tam āgatam abhiprekṣya bhīmakarmāṇam āhave
harṣam āhārayāṃ cakruḥ kuravaḥ sarva eva te |
2 | tathaiva tava putrās te duryodhanapurogamāḥ
aplavāḥ plavam āsādya tartukāmā ivārṇavam |
3 | punarjātam ivātmānaṃ manvānāḥ pārthivās tadā
alāyudhaṃ rākṣasendraṃ svāgatenābhyapūjayan |
4 | tasmiṃs tv amānuṣe yuddhe vartamāne bhayāvahe
karṇarākṣasayor naktaṃ dāruṇapratidarśane |
5 | upapraikṣanta pāñcālāḥ smayamānāḥ sarājakāḥ
tathaiva tāvakā rājan ghūrṇamānās tatas tataḥ |
6 | cukruśur nedam astīti droṇadrauṇikṛpādayaḥ
tat karma dṛṣṭvā saṃbhrāntā haiḍimbasya raṇājire |
7 | sarvam āvignam abhavad dhāhābhūtam acetanam
tava sainyaṃ mahārāja nirāśaṃ karṇajīvite |
8 | duryodhanas tu saṃprekṣya karṇam ārtiṃ parāṃ gatam
alāyudhaṃ rākṣasendram āhūyedam athābravīt |
9 | eṣa vaikartanaḥ karṇo haiḍimbena samāgataḥ
kurute karma sumahad yad asyaupayikaṃ mṛdhe |
10 | paśyaitān pārthivāñ śūrān nihatān bhaimaseninā
nānāśastrair abhihatān pādapān iva dantinā |
11 | tavaiṣa bhāgaḥ samare rājamadhye mayā kṛtaḥ
tavaivānumate vīra taṃ vikramya nibarhaya |
12 | purā vaikartanaṃ karṇam eṣa pāpo ghaṭotkacaḥ
māyābalam upāśritya karśayaty arikarśanaḥ |
13 | evam uktaḥ sa rājñā tu rākṣasas tīvravikramaḥ
tathety uktvā mahābāhur ghaṭotkacam upādravat |
14 | tataḥ karṇaṃ samutsṛjya bhaimasenir api prabho
pratyamitram upāyāntaṃ mardayām āsa mārgaṇaiḥ |
15 | tayoḥ samabhavad yuddhaṃ kruddhayo rākṣasendrayoḥ
mattayor vāśitāhetor dvipayor iva kānane |
16 | rakṣasā vipramuktas tu karṇo 'pi rathināṃ varaḥ
abhyadravad bhīmasenaṃ rathenādityavarcasā |
17 | tam āyāntam anādṛtya dṛṣṭvā grastaṃ ghaṭotkacam
alāyudhena samare siṃheneva gavāṃ patim |
18 | rathenādityavapuṣā bhīmaḥ praharatāṃ varaḥ
kirañ śaraughān prayayāv alāyudharathaṃ prati |
19 | tam āyāntam abhiprekṣya sa tadālāyudhaḥ prabho
ghaṭotkacaṃ samutsṛjya bhīmasenaṃ samāhvayat |
20 | taṃ bhīmaḥ sahasābhyetya rākṣasāntakaraḥ prabho
sagaṇaṃ rākṣasendraṃ taṃ śaravarṣair avākirat |
21 | tathaivālāyudho rājañ śilādhautair ajihmagaiḥ
abhyavarṣata kaunteyaṃ punaḥ punar ariṃdamaḥ |
22 | tathā te rākṣasāḥ sarve bhīmasenam upādravan
nānāpraharaṇā bhīmās tvatsutānāṃ jayaiṣiṇaḥ |
23 | sa tāḍyamāno balibhir bhīmaseno mahābalaḥ
pañcabhiḥ pañcabhiḥ sarvāṃs tān avidhyac chitaiḥ śaraiḥ |
24 | te vadhyamānā bhīmena rākṣasāḥ kharayonayaḥ
vinedus tumulān nādān dudruvuś ca diśo daśa |
25 | tāṃs trāsyamānān bhīmena dṛṣṭvā rakṣo mahābalam
abhidudrāva vegena śaraiś cainam avākirat |
26 | taṃ bhīmasenaḥ samare tīkṣṇāgrair akṣiṇoc charaiḥ
alāyudhas tu tān astān bhīmena viśikhān raṇe ciccheda kāṃś cit samare tvarayā kāṃś cid agrahīt |
27 | sa taṃ dṛṣṭvā rākṣasendraṃ bhīmo bhīmaparākramaḥ
gadāṃ cikṣepa vegena vajrapātopamāṃ tadā |
28 | tām āpatantīṃ vegena gadāṃ jvālākulāṃ tataḥ
gadayā tāḍayām āsa sā gadā bhīmam āvrajat |
29 | sa rākṣasendraṃ kaunteyaḥ śaravarṣair avākirat
tān apy asyākaron moghān rākṣaso niśitaiḥ śaraiḥ |
30 | te cāpi rākṣasāḥ sarve sainikā bhīmarūpiṇaḥ
śāsanād rākṣasendrasya nijaghnū rathakuñjarān |
31 | pāñcālāḥ sṛñjayāś caiva vājinaḥ paramadvipāḥ
na śāntiṃ lebhire tatra rakṣasair bhṛśapīḍitāḥ |
32 | taṃ tu dṛṣṭvā mahāghoraṃ vartamānaṃ mahāhave
abravīt puruṣaśreṣṭho dhanaṃjayam idaṃ vacaḥ |
33 | paśya bhīmaṃ mahābāho rākṣasendravaśaṃ gatam
padavīm asya gaccha tvaṃ mā vicāraya pāṇḍava |
34 | dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca yudhāmanyūttamaujasau
sahitā draupadeyāś ca karṇaṃ yāntu mahārathāḥ |
35 | nakulaḥ sahadevaś ca yuyudhānaś ca vīryavān
itarān rākṣasān ghnantu śāsanāt tava pāṇḍava |
36 | tvam apīmāṃ mahābāho camūṃ droṇapuraskṛtām
vārayasva naravyāghra mahad dhi bhayam āgatam |
37 | evam ukte tu kṛṣṇena yathoddiṣṭā mahārathāḥ
jagmur vaikartanaṃ karṇaṃ rākṣasāṃś cetarān raṇe |
38 | atha pūrṇāyatotsṛṣṭaiḥ śarair āśīviṣopamaiḥ
dhanuś ciccheda bhīmasya rākṣasendraḥ pratāpavān |
39 | hayāṃś cāsya śitair bāṇaiḥ sārathiṃ ca mahābalaḥ
jaghāna miṣataḥ saṃkhye bhīmasenasya bhārata |
40 | so 'vatīrya rathopasthād dhatāśvo hatasārathiḥ
tasmai gurvīṃ gadāṃ ghorāṃ sa vinadyotsasarja ha |
41 | tatas tāṃ bhīmanirghoṣām āpatantīṃ mahāgadām
gadayā rākṣaso ghoro nijaghāna nanāda ca |
42 | tad dṛṣṭvā rākṣasendrasya ghoraṃ karma bhayāvaham
bhīmasenaḥ prahṛṣṭātmā gadām āśu parāmṛśat |
43 | tayoḥ samabhavad yuddhaṃ tumulaṃ nararakṣasoḥ
gadānipātasaṃhrādair bhuvaṃ kampayator bhṛśam |
44 | gadāvimuktau tau bhūyaḥ samāsādyetaretaram
muṣṭibhir vajrasaṃhrādair anyonyam abhijaghnatuḥ |
45 | rathacakrair yugair akṣair adhiṣṭhānair upaskaraiḥ
yathāsannam upādāya nijaghnatur amarṣaṇau |
46 | tau vikṣarantau rudhiraṃ samāsādyetaretaram
mattāv iva mahānāgāv akṛṣyetāṃ punaḥ punaḥ |
47 | tam apaśyad dhṛṣīkeśaḥ pāṇḍavānāṃ hite rataḥ
sa bhīmasenarakṣārthaṃ haiḍimbaṃ pratyacodayat |