Book 7 Chapter 146 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tatas te prādravan sarve tvaritā yuddhadurmadāḥ
amṛṣyamāṇāḥ saṃrabdhā yuyudhānarathaṃ prati |
2 | te rathaiḥ kalpitai rājan hemarūpyavibhūṣitaiḥ
sādibhiś ca gajaiś caiva parivavruḥ sma sātvatam |
3 | athainaṃ koṣṭhakīkṛtya sarvatas te mahārathāḥ
siṃhanādāṃs tadā cakrus tarjayantaḥ sma sātyakim |
4 | te 'bhyavarṣañ śarais tīkṣṇaiḥ sātyakiṃ satyavikramam
tvaramāṇā mahāvīryā mādhavasya vadhaiṣiṇaḥ |
5 | tān dṛṣṭvā patatas tūrṇaṃ śaineyaḥ paravīrahā
pratyagṛhṇān mahābāhuḥ pramuñcan viśikhān bahūn |
6 | tatra vīro maheṣvāsaḥ sātyakir yuddhadurmadaḥ
nicakarta śirāṃsy ugraiḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ |
7 | hastihastān hayagrīvān bāhūn api ca sāyudhān
kṣurapraiḥ pātayām āsa tāvakānāṃ sa mādhavaḥ |
8 | patitaiś cāmaraiś caiva śvetacchatraiś ca bhārata
babhūva dharaṇī pūrṇā nakṣatrair dyaur iva prabho |
9 | teṣāṃ tu yuyudhānena yudhyatāṃ yudhi bhārata
babhūva tumulaḥ śabdaḥ pretānām iva krandatām |
10 | tena śabdena mahatā pūritāsīd vasuṃdharā
rātriḥ samabhavac caiva tīvrarūpā bhayāvahā |
11 | dīryamāṇaṃ balaṃ dṛṣṭvā yuyudhānaśarāhatam
śrutvā ca vipulaṃ nādaṃ niśīthe lomaharṣaṇam |
12 | sutas tavābravīd rājan sārathiṃ rathināṃ varaḥ
yatraiṣa śabdas tatrāśvāṃś codayeti punaḥ punaḥ |
13 | tena saṃcodyamānas tu tatas tāṃs turagottamān
sūtaḥ saṃcodayām āsa yuyudhānarathaṃ prati |
14 | tato duryodhanaḥ kruddho dṛḍhadhanvā jitaklamaḥ
śīghrahastaś citrayodhī yuyudhānam upādravat |
15 | tataḥ pūrṇāyatotsṛṣṭair māṃsaśoṇitabhojanaiḥ
duryodhanaṃ dvādaśabhir mādhavaḥ pratyavidhyata |
16 | duryodhanas tena tathā pūrvam evārditaḥ śaraiḥ
śaineyaṃ daśabhir bāṇaiḥ pratyavidhyad amarṣitaḥ |
17 | tataḥ samabhavad yuddham ākulaṃ bharatarṣabha
pāñcālānāṃ ca sarveṣāṃ bhāratānāṃ ca dāruṇam |
18 | śaineyas tu raṇe kruddhas tava putraṃ mahāratham
sāyakānām aśītyā tu vivyādhorasi bhārata |
19 | tato 'sya vāhān samare śarair ninye yamakṣayam
sārathiṃ ca rathāt tūrṇaṃ pātayām āsa patriṇā |
20 | hatāśve tu rathe tiṣṭhan putras tava viśāṃ pate
mumoca niśitān bāṇāñ śaineyasya rathaṃ prati |
21 | śarān pañcāśatas tāṃs tu śaineyaḥ kṛtahastavat
ciccheda samare rājan preṣitāṃs tanayena te |
22 | athāpareṇa bhallena muṣṭideśe mahad dhanuḥ
ciccheda rabhaso yuddhe tava putrasya māriṣa |
23 | viratho vidhanuṣkaś ca sarvalokeśvaraḥ prabhuḥ
āruroha rathaṃ tūrṇaṃ bhāsvaraṃ kṛtavarmaṇaḥ |
24 | duryodhane parāvṛtte śaineyas tava vāhinīm
drāvayām āsa viśikhair niśāmadhye viśāṃ pate |
25 | śakuniś cārjunaṃ rājan parivārya samantataḥ
rathair anekasāhasrair gajaiś caiva sahasraśaḥ tathā hayasahasraiś ca tumulaṃ sarvato 'karot |
26 | te mahāstrāṇi divyāni vikiranto 'rjunaṃ prati
arjunaṃ yodhayanti sma kṣatriyāḥ kālacoditāḥ |
27 | tāny arjunaḥ sahasrāṇi rathavāraṇavājinām
pratyavārayad āyastaḥ prakurvan vipulaṃ kṣayam |
28 | tatas tu samare śūraḥ śakuniḥ saubalas tadā
vivyādha niśitair bāṇair arjunaṃ prahasann iva |
29 | punaś caiva śatenāsya saṃrurodha mahāratham
tam arjunas tu viṃśatyā vivyādha yudhi bhārata |
30 | athetarān maheṣvāsāṃs tribhis tribhir avidhyata
saṃvārya tān bāṇagaṇair yudhi rājan dhanaṃjayaḥ avadhīt tāvakān yodhān vajrapāṇir ivāsurān |
31 | bhujaiś chinnair mahārāja śarīraiś ca sahasraśaḥ
samāstīrṇā dharā tatra babhau puṣpair ivācitā |
32 | sa viddhvā śakuniṃ bhūyaḥ pañcabhir nataparvabhiḥ
ulūkaṃ tribhir ājaghne tribhir eva mahāyasaiḥ |
33 | tam ulūkas tathā viddhvā vāsudevam atāḍayat
nanāda ca mahānādaṃ pūrayan vasudhātalam |
34 | arjunas tu drutaṃ gatvā śakuner dhanur ācchinat
ninye ca caturo vāhān yamasya sadanaṃ prati |
35 | tato rathād avaplutya saubalo bharatarṣabha
ulūkasya rathaṃ tūrṇam āruroha viśāṃ pate |
36 | tāv ekaratham ārūḍhau pitāputrau mahārathau
pārthaṃ siṣicatur bāṇair giriṃ meghāv ivotthitau |
37 | tau tu viddhvā mahārāja pāṇḍavo niśitaiḥ śaraiḥ
vidrāvayaṃs tava camūṃ śataśo vyadhamac charaiḥ |
38 | anilena yathābhrāṇi vicchinnāni samantataḥ
vicchinnāni tathā rājan balāny āsan viśāṃ pate |
39 | tad balaṃ bharataśreṣṭha vadhyamānaṃ tathā niśi
pradudrāva diśaḥ sarvā vīkṣamāṇaṃ bhayārditam |
40 | utsṛjya vāhān samare codayantas tathāpare
saṃbhrāntāḥ paryadhāvanta tasmiṃs tamasi dāruṇe |
41 | vijitya samare yodhāṃs tāvakān bharatarṣabha
dadhmatur muditau śaṅkhau vāsudevadhanaṃjayau |
42 | dhṛṣṭadyumno mahārāja droṇaṃ viddhvā tribhiḥ śaraiḥ
ciccheda dhanuṣas tūrṇaṃ jyāṃ śareṇa śitena ha |
43 | tan nidhāya dhanur nīḍe droṇaḥ kṣatriyamardanaḥ
ādade 'nyad dhanuḥ śūro vegavat sāravattaram |
44 | dhṛṣṭadyumnaṃ tato droṇo viddhvā saptabhir āśugaiḥ
sārathiṃ pañcabhir bāṇai rājan vivyādha saṃyuge |
45 | taṃ nivārya śarais tūrṇaṃ dhṛṣṭadyumno mahārathaḥ
vyadhamat kauravīṃ senāṃ śataśo 'tha sahasraśaḥ |
46 | vadhyamāne bale tasmiṃs tava putrasya māriṣa
prāvartata nadī ghorā śoṇitaughataraṅgiṇī |
47 | ubhayoḥ senayor madhye narāśvadvipavāhinī
yathā vaitaraṇī rājan yamarāṣṭrapuraṃ prati |
48 | drāvayitvā tu tat sainyaṃ dhṛṣṭadyumnaḥ pratāpavān
atyarājata tejasvī śakro devagaṇeṣv iva |
49 | atha dadhmur mahāśaṅkhān dhṛṣṭadyumnaśikhaṇḍinau
yamau ca yuyudhānaś ca pāṇḍavaś ca vṛkodaraḥ |
50 | jitvā rathasahasrāṇi tāvakānāṃ mahārathāḥ
siṃhanādaravāṃś cakruḥ pāṇḍavā jitakāśinaḥ |
51 | paśyatas tava putrasya karṇasya ca madotkaṭāḥ
tathā droṇasya śūrasya drauṇeś caiva viśāṃ pate |