Book 7 Chapter 142 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | sahadevam athāyāntaṃ droṇaprepsuṃ viśāṃ pate
karṇo vaikartano yuddhe vārayām āsa bhārata |
2 | sahadevas tu rādheyaṃ viddhvā navabhir āśugaiḥ
punar vivyādha daśabhir niśitair nataparvabhiḥ |
3 | taṃ karṇaḥ prativivyādha śatena nataparvaṇām
sajyaṃ cāsya dhanuḥ śīghraṃ ciccheda laghuhastavat |
4 | tato 'nyad dhanur ādāya mādrīputraḥ pratāpavān
karṇaṃ vivyādha viṃśatyā tad adbhutam ivābhavat |
5 | tasya karṇo hayān hatvā śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
sārathiṃ cāsya bhallena drutaṃ ninye yamakṣayam |
6 | virathaḥ sahadevas tu khaḍgaṃ carma samādade
tad apy asya śaraiḥ karṇo vyadhamat prahasann iva |
7 | tato gurvīṃ mahāghorāṃ hemacitrāṃ mahāgadām
preṣayām āsa samare vaikartanarathaṃ prati |
8 | tām āpatantīṃ sahasā sahadevapraveritām
vyaṣṭambhayac charaiḥ karṇo bhūmau cainām apātayat |
9 | gadāṃ vinihatāṃ dṛṣṭvā sahadevas tvarānvitaḥ
śaktiṃ cikṣepa karṇāya tām apy asyācchinac charaiḥ |
10 | sasaṃbhramas tatas tūrṇam avaplutya rathottamāt
sahadevo mahārāja dṛṣṭvā karṇaṃ vyavasthitam rathacakraṃ tato gṛhya mumocādhirathiṃ prati |
11 | tam āpatantaṃ sahasā kālacakram ivodyatam
śarair anekasāhasrair acchinat sūtanandanaḥ |
12 | tasmiṃs tu vitathe cakre kṛte tena mahātmanā
vāryamāṇaś ca viśikhaiḥ sahadevo raṇaṃ jahau |
13 | tam abhidrutya rādheyo muhūrtād bharatarṣabha
abravīt prahasan vākyaṃ sahadevaṃ viśāṃ pate |
14 | mā yudhyasva raṇe vīra viśiṣṭai rathibhiḥ saha
sadṛśair yudhya mādreya vaco me mā viśaṅkithāḥ |
15 | athainaṃ dhanuṣo 'greṇa tudan bhūyo 'bravīd vacaḥ
eṣo 'rjuno raṇe yatto yudhyate kurubhiḥ saha tatra gacchasva mādreya gṛhaṃ vā yadi manyase |
16 | evam uktvā tu taṃ karṇo rathena rathināṃ varaḥ
prāyāt pāñcālapāṇḍūnāṃ sainyāni prahasann iva |
17 | vadhaprāptaṃ tu mādreyaṃ nāvadhīt samare 'rihā
kuntyāḥ smṛtvā vaco rājan satyasaṃdho mahārathaḥ |
18 | sahadevas tato rājan vimanāḥ śarapīḍitaḥ
karṇavākśalyataptaś ca jīvitān niravidyata |
19 | āruroha rathaṃ cāpi pāñcālyasya mahātmanaḥ
janamejayasya samare tvarāyukto mahārathaḥ |
20 | virāṭaṃ sahasenaṃ tu droṇārthe drutam āgatam
madrarājaḥ śaraugheṇa chādayām āsa dhanvinam |
21 | tayoḥ samabhavad yuddhaṃ samare dṛḍhadhanvinoḥ
yādṛśaṃ hy abhavad rājañ jambhavāsavayoḥ purā |
22 | madrarājo mahārāja virāṭaṃ vāhinīpatim
ājaghne tvaritaṃ tīkṣṇaiḥ śatena nataparvaṇām |
23 | prativivyādha taṃ rājā navabhir niśitaiḥ śaraiḥ
punaś caiva trisaptatyā bhūyaś caiva śatena ha |
24 | tasya madrādhipo hatvā caturo rathavājinaḥ
sūtaṃ dhvajaṃ ca samare rathopasthād apātayat |
25 | hatāśvāt tu rathāt tūrṇam avaplutya mahārathaḥ
tasthau visphārayaṃś cāpaṃ vimuñcaṃś ca śitāñ śarān |
26 | śatānīkas tato dṛṣṭvā bhrātaraṃ hatavāhanam
rathenābhyapatat tūrṇaṃ sarvalokasya paśyataḥ |
27 | śatānīkam athāyāntaṃ madrarājo mahāmṛdhe
viśikhair bahubhir viddhvā tato ninye yamakṣayam |
28 | tasmiṃs tu nihate vīre virāṭo rathasattamaḥ
āruroha rathaṃ tūrṇaṃ tam eva dhvajamālinam |
29 | tato visphārya nayane krodhād dviguṇavikramaḥ
madrarājarathaṃ tūrṇaṃ chādayām āsa patribhiḥ |
30 | tato madrādhipaḥ kruddhaḥ śatena nataparvaṇām
ājaghānorasi dṛḍhaṃ virāṭaṃ vāhinīpatim |
31 | so 'tividdho mahārāja rathopastha upāviśat
kaśmalaṃ cāviśat tīvraṃ virāṭo bharatarṣabha sārathis tam apovāha samare śaravikṣatam |
32 | tataḥ sā mahatī senā prādravan niśi bhārata
vadhyamānā śaraśataiḥ śalyenāhavaśobhinā |
33 | tāṃ dṛṣṭvā vidrutāṃ senāṃ vāsudevadhanaṃjayau
prāyātāṃ tatra rājendra yatra śalyo vyavasthitaḥ |
34 | tau tu pratyudyayau rājan rākṣasendro hy alambusaḥ
aṣṭacakrasamāyuktam āsthāya pravaraṃ ratham |
35 | turaṃgamamukhair yuktaṃ piśācair ghoradarśanaiḥ
lohitārdrapatākaṃ taṃ raktamālyavibhūṣitam kārṣṇāyasamayaṃ ghoram ṛkṣacarmāvṛtaṃ mahat |
36 | raudreṇa citrapakṣeṇa vivṛtākṣeṇa kūjatā
dhvajenocchritatuṇḍena gṛdhrarājena rājatā |
37 | sa babhau rākṣaso rājan bhinnāñjanacayopamaḥ
rurodhārjunam āyāntaṃ prabhañjanam ivādrirāṭ kiran bāṇagaṇān rājañ śataśo 'rjunamūrdhani |
38 | atitīvram abhūd yuddhaṃ nararākṣasayor mṛdhe
draṣṭṝṇāṃ prītijananaṃ sarveṣāṃ bharatarṣabha |
39 | tam arjunaḥ śatenaiva patriṇām abhyatāḍayat
navabhiś ca śitair bāṇaiś ciccheda dhvajam ucchritam |
40 | sārathiṃ ca tribhir bāṇais tribhir eva triveṇukam
dhanur ekena ciccheda caturbhiś caturo hayān virathasyodyataṃ khaḍgaṃ śareṇāsya dvidhācchinat |
41 | athainaṃ niśitair bāṇaiś caturbhir bharatarṣabha
pārtho 'rdayad rākṣasendraṃ sa viddhaḥ prādravad bhayāt |
42 | taṃ vijityārjunas tūrṇaṃ droṇāntikam upāyayau
kirañ śaragaṇān rājan naravāraṇavājiṣu |
43 | vadhyamānā mahārāja pāṇḍavena yaśasvinā
sainikā nyapatann urvyāṃ vātanunnā iva drumāḥ |
44 | teṣu tūtsādyamāneṣu phalgunena mahātmanā
saṃprādravad balaṃ sarvaṃ putrāṇāṃ te viśāṃ pate |