Book 7 Chapter 140 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | vartamāne tathā raudre rātriyuddhe viśāṃ pate
sarvabhūtakṣayakare dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ |
2 | abravīt pāṇḍavāṃś caiva pāñcālāṃś ca sasomakān
abhyadravata gacchadhvaṃ droṇam eva jighāṃsayā |
3 | rājñas te vacanād rājan pāñcālāḥ somakās tathā
droṇam evābhyavartanta nadanto bhairavān ravān |
4 | tān vayaṃ pratigarjantaḥ pratyudyātās tv amarṣitāḥ
yathāśakti yathotsāhaṃ yathāsattvaṃ ca saṃyuge |
5 | kṛtavarmā ca hārdikyo yudhiṣṭhiram upādravat
droṇaṃ prati jighāṃsantaṃ matto mattam iva dvipam |
6 | śaineyaṃ śaravarṣāṇi vikirantaṃ samantataḥ
abhyayāt kauravo rājan bhūriḥ saṃgrāmamūrdhani |
7 | sahadevam athāyāntaṃ droṇaprepsuṃ mahāratham
karṇo vaikartano rājan vārayām āsa pāṇḍavam |
8 | bhīmasenam athāyāntaṃ vyāditāsyam ivāntakam
svayaṃ duryodhano yuddhe pratīpaṃ mṛtyum āvrajat |
9 | nakulaṃ ca yudhāṃ śreṣṭhaṃ sarvayuddhaviśāradam
śakuniḥ saubalo rājan vārayām āsa satvaraḥ |
10 | śikhaṇḍinam athāyāntaṃ rathena rathināṃ varam
kṛpo śāradvato rājan vārayām āsa saṃyuge |
11 | prativindhyam athāyāntaṃ mayūrasadṛśair hayaiḥ
duḥśāsano mahārāja yatto yattam avārayat |
12 | bhaimasenim athāyāntaṃ māyāśataviśāradam
aśvatthāmā pitur mānaṃ kurvāṇaḥ pratyaṣedhayat |
13 | drupadaṃ vṛṣasenas tu sasainyaṃ sapadānugam
vārayām āsa samare droṇaprepsuṃ mahāratham |
14 | virāṭaṃ drutam āyāntaṃ droṇasya nidhanaṃ prati
madrarājaḥ susaṃkruddho vārayām āsa bhārata |
15 | śatānīkam athāyāntaṃ nākuliṃ rabhasaṃ raṇe
citraseno rurodhāśu śarair droṇavadhepsayā |
16 | arjunaṃ ca yudhāṃ śreṣṭhaṃ prādravantaṃ mahāratham
alambuso mahārāja rākṣasendro nyavārayat |
17 | tathā droṇaṃ maheṣvāsaṃ nighnantaṃ śātravān raṇe
dhṛṣṭadyumno 'tha pāñcālyo hṛṣṭarūpam avārayat |
18 | tathānyān pāṇḍuputrāṇāṃ samāyātān mahārathān
tāvakā rathino rājan vārayām āsur ojasā |
19 | gajārohā gajais tūrṇaṃ saṃnipatya mahāmṛdhe
yodhayantaḥ sma dṛśyante śataśo 'tha sahasraśaḥ |
20 | niśīthe turagā rājann ādravantaḥ parasparam
samadṛśyanta vegena pakṣavanta ivādrayaḥ |
21 | sādinaḥ sādibhiḥ sārdhaṃ prāsaśaktyṛṣṭipāṇayaḥ
samāgacchan mahārāja vinadantaḥ pṛthak pṛthak |
22 | narās tu bahavas tatra samājagmuḥ parasparam
gadābhir musalaiś caiva nānāśastraiś ca saṃghaśaḥ |
23 | kṛtavarmā tu hārdikyo dharmaputraṃ yudhiṣṭhiram
vārayām āsa saṃkruddho velevodvṛttam arṇavam |
24 | yudhiṣṭhiras tu hārdikyaṃ viddhvā pañcabhir āśugaiḥ
punar vivyādha viṃśatyā tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt |
25 | kṛtavarmā tu saṃkruddho dharmaputrasya māriṣa
dhanuś ciccheda bhallena taṃ ca vivyādha saptabhiḥ |
26 | athānyad dhanur ādāya dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ
hārdikyaṃ daśabhir bāṇair bāhvor urasi cārpayat |
27 | mādhavas tu raṇe viddho dharmaputreṇa māriṣa
prākampata ca roṣeṇa saptabhiś cārdayac charaiḥ |
28 | tasya pārtho dhanuś chittvā hastāvāpaṃ nikṛtya ca
prāhiṇon niśitān bāṇān pañca rājañ śilāśitān |
29 | te tasya kavacaṃ bhittvā hemacitraṃ mahādhanam
prāviśan dharaṇīm ugrā valmīkam iva pannagāḥ |
30 | akṣṇor nimeṣamātreṇa so 'nyad ādāya kārmukam
vivyādha pāṇḍavaṃ ṣaṣṭyā sūtaṃ ca navabhiḥ śaraiḥ |
31 | tasya śaktim ameyātmā pāṇḍavo bhujagopamām
cikṣepa bharataśreṣṭha rathe nyasya mahad dhanuḥ |
32 | sā hemacitrā mahatī pāṇḍavena praveritā
nirbhidya dakṣiṇaṃ bāhuṃ prāviśad dharaṇītalam |
33 | etasminn eva kāle tu gṛhya pārthaḥ punar dhanuḥ
hārdikyaṃ chādayām āsa śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ |
34 | tatas tu samare śūro vṛṣṇīnāṃ pravaro rathī
vyaśvasūtarathaṃ cakre nimeṣārdhād yudhiṣṭhiram |
35 | tatas tu pāṇḍavo jyeṣṭhaḥ khaḍgacarma samādade
tad asya niśitair bāṇair vyadhaman mādhavo raṇe |
36 | tomaraṃ tu tato gṛhya svarṇadaṇḍaṃ durāsadam
preṣayat samare tūrṇaṃ hārdikyasya yudhiṣṭhiraḥ |
37 | tam āpatantaṃ sahasā dharmarājabhujacyutam
dvidhā ciccheda hārdikyaḥ kṛtahastaḥ smayann iva |
38 | tataḥ śaraśatenājau dharmaputram avākirat
kavacaṃ cāsya saṃkruddhaḥ śarais tīkṣṇair adārayat |
39 | hārdikyaśarasaṃchinnaṃ kavacaṃ tan mahātmanaḥ
vyaśīryata raṇe rājaṃs tārājālam ivāmbarāt |
40 | sa chinnadhanvā virathaḥ śīrṇavarmā śarārditaḥ
apāyāsīd raṇāt tūrṇaṃ dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ |
41 | kṛtavarmā tu nirjitya dharmaputraṃ yudhiṣṭhiram
punar droṇasya jugupe cakram eva mahābalaḥ |