Book 7 Chapter 137 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | somadattaṃ tu saṃprekṣya vidhunvānaṃ mahad dhanuḥ
sātyakiḥ prāha yantāraṃ somadattāya māṃ vaha |
2 | na hy ahatvā raṇe śatruṃ bāhlīkaṃ kauravādhamam
nivartiṣye raṇāt sūta satyam etad vaco mama |
3 | tataḥ saṃpreṣayad yantā saindhavāṃs tān mahājavān
turaṅgamāñ śaṅkhavarṇān sarvaśabdātigān raṇe |
4 | te 'vahan yuyudhānaṃ tu manomārutaraṃhasaḥ
yathendraṃ harayo rājan purā daityavadhodyatam |
5 | tam āpatantaṃ saṃprekṣya sātvataṃ rabhasaṃ raṇe
somadatto mahābāhur asaṃbhrānto 'bhyavartata |
6 | vimuñcañ śaravarṣāṇi parjanya iva vṛṣṭimān
chādayām āsa śaineyaṃ jalado bhāskaraṃ yathā |
7 | asaṃbhrāntaś ca samare sātyakiḥ kurupuṃgavam
chādayām āsa bāṇaughaiḥ samantād bharatarṣabha |
8 | somadattas tu taṃ ṣaṣṭyā vivyādhorasi mādhavam
sātyakiś cāpi taṃ rājann avidhyat sāyakaiḥ śitaiḥ |
9 | tāv anyonyaṃ śaraiḥ kṛttau vyarājetāṃ nararṣabhau
supuṣpau puṣpasamaye puṣpitāv iva kiṃśukau |
10 | rudhirokṣitasarvāṅgau kuruvṛṣṇiyaśaskarau
parasparam avekṣetāṃ dahantāv iva locanaiḥ |
11 | rathamaṇḍalamārgeṣu carantāv arimardanau
ghorarūpau hi tāv āstāṃ vṛṣṭimantāv ivāmbudau |
12 | śarasaṃbhinnagātrau tau sarvataḥ śakalīkṛtau
śvāvidhāv iva rājendra vyadṛṣyetāṃ śarakṣatau |
13 | suvarṇapuṅkhair iṣubhir ācitau tau vyarocatām
khadyotair āvṛtau rājan prāvṛṣīva vanaspatī |
14 | saṃpradīpitasarvāṅgau sāyakais tau mahārathau
adṛśyetāṃ raṇe kruddhāv ulkābhir iva kuñjarau |
15 | tato yudhi mahārāja somadatto mahārathaḥ
ardhacandreṇa ciccheda mādhavasya mahad dhanuḥ |
16 | athainaṃ pañcaviṃśatyā sāyakānāṃ samārpayat
tvaramāṇas tvarākāle punaś ca daśabhiḥ śaraiḥ |
17 | athānyad dhanur ādāya sātyakir vegavattaram
pañcabhiḥ sāyakais tūrṇaṃ somadattam avidhyata |
18 | tato 'pareṇa bhallena dhvajaṃ ciccheda kāñcanam
bāhlīkasya raṇe rājan sātyakiḥ prahasann iva |
19 | somadattas tv asaṃbhrānto dṛṣṭvā ketuṃ nipātitam
śaineyaṃ pañcaviṃśatyā sāyakānāṃ samācinot |
20 | sātvato 'pi raṇe kruddhaḥ somadattasya dhanvinaḥ
dhanuś ciccheda samare kṣurapreṇa śitena ha |
21 | athainaṃ rukmapuṅkhānāṃ śatena nataparvaṇām
ācinod bahudhā rājan bhagnadaṃṣṭram iva dvipam |
22 | athānyad dhanur ādāya somadatto mahārathaḥ
sātyakiṃ chādayām āsa śaravṛṣṭyā mahābalaḥ |
23 | somadattaṃ tu saṃkruddho raṇe vivyādha sātyakiḥ
sātyakiṃ ceṣujālena somadatto apīḍayat |
24 | daśabhiḥ sātvatasyārthe bhīmo 'han bāhlikātmajam
somadatto 'py asaṃbhrāntaḥ śaineyam avadhīc charaiḥ |
25 | tatas tu sātvatasyārthe bhaimasenir navaṃ dṛḍham
mumoca parighaṃ ghoraṃ somadattasya vakṣasi |
26 | tam āpatantaṃ vegena parighaṃ ghoradarśanam
dvidhā ciccheda samare prahasann iva kauravaḥ |
27 | sa papāta dvidhā chinna āyasaḥ parigho mahān
mahīdharasyeva mahac chikharaṃ vajradāritam |
28 | tatas tu sātyakī rājan somadattasya saṃyuge
dhanuś ciccheda bhallena hastāvāpaṃ ca pañcabhiḥ |
29 | caturbhis tu śarais tūrṇaṃ caturas turagottamān
samīpaṃ preṣayām āsa pretarājasya bhārata |
30 | sāratheś ca śiraḥ kāyād bhallena nataparvaṇā
jahāra rathaśārdūlaḥ prahasañ śinipuṃgavaḥ |
31 | tataḥ śaraṃ mahāghoraṃ jvalantam iva pāvakam
mumoca sātvato rājan svarṇapuṅkhaṃ śilāśitam |
32 | sa vimukto balavatā śaineyena śarottamaḥ
ghoras tasyorasi vibho nipapātāśu bhārata |
33 | so 'tividdho balavatā sātvatena mahārathaḥ
somadatto mahābāhur nipapāta mamāra ca |
34 | taṃ dṛṣṭvā nihataṃ tatra somadattaṃ mahārathāḥ
mahatā śaravarṣeṇa yuyudhānam upādravan |
35 | chādyamānaṃ śarair dṛṣṭvā yuyudhānaṃ yudhiṣṭhiraḥ
mahatyā senayā sārdhaṃ droṇānīkam upādravat |
36 | tato yudhiṣṭhiraḥ kruddhas tāvakānāṃ mahābalam
śarair vidrāvayām āsa bhāradvājasya paśyataḥ |
37 | sainyāni drāvayantaṃ tu droṇo dṛṣṭvā yudhiṣṭhiram
abhidudrāva vegena krodhasaṃraktalocanaḥ |
38 | tataḥ suniśitair bāṇaiḥ pārthaṃ vivyādha saptabhiḥ
so 'tividdho mahābāhuḥ sṛkkiṇī parisaṃlihan yudhiṣṭhirasya ciccheda dhvajaṃ kārmukam eva ca |
39 | sa chinnadhanvā tvaritas tvarākāle nṛpottamaḥ
anyad ādatta vegena kārmukaṃ samare dṛḍham |
40 | tataḥ śarasahasreṇa droṇaṃ vivyādha pārthivaḥ
sāśvasūtadhvajarathaṃ tad adbhutam ivābhavat |
41 | tato muhūrtaṃ vyathitaḥ śaraghātaprapīḍitaḥ
niṣasāda rathopasthe droṇo bharatasattama |
42 | pratilabhya tataḥ saṃjñāṃ muhūrtād dvijasattamaḥ
krodhena mahatāviṣṭo vāyavyāstram avāsṛjat |
43 | asaṃbhrāntas tataḥ pārtho dhanur ākṛṣya vīryavān
tad astram astreṇa raṇe stambhayām āsa bhārata |
44 | tato 'bravīd vāsudevaḥ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram
yudhiṣṭhira mahābāho yat tvā vakṣyāmi tac chṛṇu |
45 | upāramasva yuddhāya droṇād bharatasattama
gṛdhyate hi sadā droṇo grahaṇe tava saṃyuge |
46 | nānurūpam ahaṃ manye yuddham asya tvayā saha
yo 'sya sṛṣṭo vināśāya sa enaṃ śvo haniṣyati |
47 | parivarjya guruṃ yāhi yatra rājā suyodhanaḥ
bhīmaś ca rathaśārdūlo yudhyate kauravaiḥ saha |
48 | vāsudevavacaḥ śrutvā dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
muhūrtaṃ cintayitvā tu tato dāruṇam āhavam |
49 | prāyād drutam amitraghno yatra bhīmo vyavasthitaḥ
vinighnaṃs tāvakān yodhān vyāditāsya ivāntakaḥ |
50 | rathaghoṣeṇa mahatā nādayan vasudhātalam
parjanya iva gharmānte nādayan vai diśo daśa |
51 | bhīmasya nighnataḥ śatrūn pārṣṇiṃ jagrāha pāṇḍavaḥ
droṇo 'pi pāṇḍupāñcālān vyadhamad rajanīmukhe |