Book 7 Chapter 126 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | sindhurāje hate tāta samare savyasācinā
tathaiva bhūriśravasi kim āsīd vo manas tadā |
2 | duryodhanena ca droṇas tathoktaḥ kurusaṃsadi
kim uktavān paraṃ tasmāt tan mamācakṣva saṃjaya |
3 | saṃjaya uvāca |
3 | niṣṭānako mahān āsīt sainyānāṃ tava bhārata
saindhavaṃ nihataṃ dṛṣṭvā bhūriśravasam eva ca |
4 | mantritaṃ tava putrasya te sarvam avamenire
yena mantreṇa nihatāḥ śataśaḥ kṣatriyarṣabhāḥ |
5 | droṇas tu tad vacaḥ śrutvā putrasya tava durmanāḥ
muhūrtam iva tu dhyātvā bhṛśam ārto 'bhyabhāṣata |
6 | duryodhana kim evaṃ māṃ vākśarair abhikṛntasi
ajayyaṃ samare nityaṃ bruvāṇaṃ savyasācinam |
7 | etenaivārjunaṃ jñātum alaṃ kaurava saṃyuge
yac chikhaṇḍy avadhīd bhīṣmaṃ pālyamānaḥ kirīṭinā |
8 | avadhyaṃ nihataṃ dṛṣṭvā saṃyuge devamānuṣaiḥ
tadaivājñāsiṣam ahaṃ neyam astīti bhāratī |
9 | yaṃ puṃsāṃ triṣu lokeṣu sarvaśūram amaṃsmahi
tasmin vinihate śūre kiṃ śeṣaṃ paryupāsmahe |
10 | yān sma tān glahate tātaḥ śakuniḥ kurusaṃsadi
akṣān na te 'kṣā niśitā bāṇās te śatrutāpanāḥ |
11 | ta ete ghnanti nas tāta viśikhā jayacoditāḥ
yāṃs tadā khyāpyamānāṃs tvaṃ vidureṇa na budhyase |
12 | tās tā vilapataś cāpi vidurasya mahātmanaḥ
dhīrasya vāco nāśrauṣīḥ kṣemāya vadataḥ śivāḥ |
13 | tad idaṃ vartate ghoram āgataṃ vaiśasaṃ mahat
tasyāvamānād vākyasya duryodhana kṛte tava |
14 | yac ca naḥ prekṣamāṇānāṃ kṛṣṇām ānāyayaḥ sabhām
anarhatīṃ kule jātāṃ sarvadharmānucāriṇīm |
15 | tasyādharmasya gāndhāre phalaṃ prāptam idaṃ tvayā
no cet pāpaṃ pare loke tvam arcchethās tato 'dhikam |
16 | yac ca tān pāṇḍavān dyūte viṣameṇa vijitya ha
prāvrājayas tadāraṇye rauravājinavāsasaḥ |
17 | putrāṇām iva caiteṣāṃ dharmam ācaratāṃ sadā
druhyet ko nu naro loke mad anyo brāhmaṇabruvaḥ |
18 | pāṇḍavānām ayaṃ kopas tvayā śakuninā saha
āhṛto dhṛtarāṣṭrasya saṃmate kurusaṃsadi |
19 | duḥśāsanena saṃyuktaḥ karṇena parivardhitaḥ
kṣattur vākyam anādṛtya tvayābhyastaḥ punaḥ punaḥ |
20 | yat tat sarve parābhūya paryavārayatārjunim
sindhurājānam āśritya sa vo madhye kathaṃ hataḥ |
21 | kathaṃ tvayi ca karṇe ca kṛpe śalye ca jīvati
aśvatthāmni ca kauravya nidhanaṃ saindhavo 'gamat |
22 | yad vas tat sarvarājānas tejas tigmam upāsate
sindhurājaṃ paritrātuṃ sa vo madhye kathaṃ hataḥ |
23 | mayy eva hi viśeṣeṇa tathā duryodhana tvayi
āśaṃsata paritrāṇam arjunāt sa mahīpatiḥ |
24 | tatas tasmin paritrāṇam alabdhavati phalgunāt
na kiṃ cid anupaśyāmi jīvitatrāṇam ātmanaḥ |
25 | majjantam iva cātmānaṃ dhṛṣṭadyumnasya kilbiṣe
paśyāmy ahatvā pāñcālān saha tena śikhaṇḍinā |
26 | tan mā kim abhitapyantaṃ vākśarair abhikṛntasi
aśaktaḥ sindhurājasya bhūtvā trāṇāya bhārata |
27 | sauvarṇaṃ satyasaṃdhasya dhvajam akliṣṭakarmaṇaḥ
apaśyan yudhi bhīṣmasya katham āśaṃsase jayam |
28 | madhye mahārathānāṃ ca yatrāhanyata saindhavaḥ
hato bhūriśravāś caiva kiṃ śeṣaṃ tatra manyase |
29 | kṛpa eva ca durdharṣo yadi jīvati pārthiva
yo nāgāt sindhurājasya vartma taṃ pūjayāmy aham |
30 | yac cāpaśyaṃ hataṃ bhīṣmaṃ paśyatas te 'nujasya vai
duḥśāsanasya kauravya kurvāṇaṃ karma duṣkaram avadhyakalpaṃ saṃgrāme devair api savāsavaiḥ |
31 | na te vasuṃdharāstīti tad ahaṃ cintaye nṛpa
imāni pāṇḍavānāṃ ca sṛñjayānāṃ ca bhārata anīkāny ādravante māṃ sahitāny adya māriṣa |
32 | nāhatvā sarvapāñcālān kavacasya vimokṣaṇam
kartāsmi samare karma dhārtarāṣṭra hitaṃ tava |
33 | rājan brūyāḥ sutaṃ me tvam aśvatthāmānam āhave
na somakāḥ pramoktavyā jīvitaṃ parirakṣatā |
34 | yac ca pitrānuśiṣṭo 'si tad vacaḥ paripālaya
ānṛśaṃsye dame satye ārjave ca sthiro bhava |
35 | dharmārthakāmakuśalo dharmārthāv apy apīḍayan
dharmapradhānaḥ kāryāṇi kuryāś ceti punaḥ punaḥ |
36 | cakṣurmanobhyāṃ saṃtoṣyā viprāḥ sevyāś ca śaktitaḥ
na caiṣāṃ vipriyaṃ kāryaṃ te hi vahniśikhopamāḥ |
37 | eṣa tv aham anīkāni praviśāmy arisūdana
raṇāya mahate rājaṃs tvayā vākśalyapīḍitaḥ |
38 | tvaṃ ca duryodhana balaṃ yadi śaknoṣi dhāraya
rātrāv api hi yotsyante saṃrabdhāḥ kurusṛñjayāḥ |
39 | evam uktvā tataḥ prāyād droṇaḥ pāṇḍavasṛñjayān
muṣṇan kṣatriyatejāṃsi nakṣatrāṇām ivāṃśumān |