Book 7 Chapter 121 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | sa raṇe vyacarat pārthaḥ prekṣaṇīyo dhanaṃjayaḥ
yugapad dikṣu sarvāsu citrāṇy astrāṇi darśayan |
2 | madhyaṃdinagataṃ sūryaṃ pratapantam ivāmbare
na śekuḥ sarvabhūtāni pāṇḍavaṃ prativīkṣitum |
3 | prasṛtāṃs tasya gāṇḍīvāc charavrātān mahātmanaḥ
saṃgrāme samapaśyāma haṃsapaṅktīr ivāmbare |
4 | vinivārya sa vīrāṇām astrair astrāṇi sarvaśaḥ
darśayan raudram ātmānam ugre karmaṇi dhiṣṭhitaḥ |
5 | sa tān rathavarān rājann abhyatikrāmad arjunaḥ
mohayann iva nārācair jayadrathavadhepsayā |
6 | visṛjan dikṣu sarvāsu śarān asitasārathiḥ
sa raṇe vyacarat tūrṇaṃ prekṣaṇīyo dhanaṃjayaḥ |
7 | bhramanta iva śūrasya śaravrātā mahātmanaḥ
adṛśyantāntarikṣasthāḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ |
8 | ādadānaṃ maheṣvāsaṃ saṃdadhānaṃ ca pāṇḍavam
visṛjantaṃ ca kaunteyaṃ nānupaśyāmahe tadā |
9 | tathā sarvā diśo rājan sarvāṃś ca rathino raṇe
ākulīkṛtya kaunteyo jayadratham upādravat vivyādha ca catuḥṣaṣṭyā śarāṇāṃ nataparvaṇām |
10 | saindhavas tu tathā viddhaḥ śarair gāṇḍīvadhanvanā
na cakṣame susaṃkruddhas tottrārdita iva dvipaḥ |
11 | sa varāhadhvajas tūrṇaṃ gārdhrapatrān ajihmagān
āśīviṣasamaprakhyān karmāraparimārjitān mumoca niśitān saṃkhye sāyakān savyasācini |
12 | tribhis tu viddhvā gāṇḍīvaṃ nārācaiḥ ṣaḍbhir arjunam
aṣṭābhir vājino 'vidhyad dhvajaṃ caikena patriṇā |
13 | sa vikṣipyārjunas tīkṣṇān saindhavapreṣitāñ śarān
yugapat tasya ciccheda śarābhyāṃ saindhavasya ha sāratheś ca śiraḥ kāyād dhvajaṃ ca samalaṃkṛtam |
14 | sa chinnayaṣṭiḥ sumahāñ śīryamāṇaḥ śarāhataḥ
varāhaḥ sindhurājasya papātāgniśikhopamaḥ |
15 | etasminn eva kāle tu drutaṃ gacchati bhāskare
abravīt pāṇḍavaṃ tatra tvaramāṇo janārdanaḥ |
16 | dhanaṃjaya śiraś chindhi saindhavasya durātmanaḥ
astaṃ mahīdharaśreṣṭhaṃ yiyāsati divākaraḥ śṛṇuṣvaiva ca me vākyaṃ jayadrathavadhaṃ prati |
17 | vṛddhakṣatraḥ saindhavasya pitā jagati viśrutaḥ
sa kāleneha mahatā saindhavaṃ prāptavān sutam |
18 | jayadratham amitraghnaṃ taṃ covāca tato nṛpam
antarhitā tadā vāṇī meghadundubhinisvanā |
19 | tavātmajo 'yaṃ martyeṣu kulaśīladamādibhiḥ
guṇair bhaviṣyati vibho sadṛśo vaṃśayor dvayoḥ kṣatriyapravaro loke nityaṃ śūrābhisatkṛtaḥ |
20 | śatrubhir yudhyamānasya saṃgrāme tv asya dhanvinaḥ
śiraś chetsyati saṃkruddhaḥ śatrur nālakṣito bhuvi |
21 | etac chrutvā sindhurājo dhyātvā ciram ariṃdama
jñātīn sarvān uvācedaṃ putrasnehābhipīḍitaḥ |
22 | saṃgrāme yudhyamānasya vahato mahatīṃ dhuram
dharaṇyāṃ mama putrasya pātayiṣyati yaḥ śiraḥ tasyāpi śatadhā mūrdhā phaliṣyati na saṃśayaḥ |
23 | evam uktvā tato rājye sthāpayitvā jayadratham
vṛddhakṣatro vanaṃ yātas tapaśceṣṭaṃ samāsthitaḥ |
24 | so 'yaṃ tapyati tejasvī tapo ghoraṃ durāsadam
samantapañcakād asmād bahir vānaraketana |
25 | tasmāj jayadrathasya tvaṃ śiraś chittvā mahāmṛdhe
divyenāstreṇa ripuhan ghoreṇādbhutakarmaṇā |
26 | sakuṇḍalaṃ sindhupateḥ prabhañjanasutānuja
utsaṅge pātayasvāśu vṛddhakṣatrasya bhārata |
27 | atha tvam asya mūrdhānaṃ pātayiṣyasi bhūtale
tavāpi śatadhā mūrdhā phaliṣyati na saṃśayaḥ |
28 | yathā caitan na jānīyāt sa rājā pṛthivīpatiḥ
tathā kuru kuruśreṣṭha divyam astram upāśritaḥ |
29 | na hy asādhyam akāryaṃ vā vidyate tava kiṃ cana
samasteṣv api lokeṣu triṣu vāsavanandana |
30 | etac chrutvā tu vacanaṃ sṛkkiṇī parisaṃlihan
indrāśanisamasparśaṃ divyamantrābhimantritam |
31 | sarvabhārasahaṃ śaśvadgandhamālyārcitaṃ śaram
visasarjārjunas tūrṇaṃ saindhavasya vadhe vṛtaḥ |
32 | sa tu gāṇḍīvanirmuktaḥ śaraḥ śyena ivāśugaḥ
śakuntam iva vṛkṣāgrāt saindhavasya śiro 'harat |
33 | aharat tat punaś caiva śarair ūrdhvaṃ dhanaṃjayaḥ
durhṛdām apraharṣāya suhṛdāṃ harṣaṇāya ca |
34 | śaraiḥ kadambakīkṛtya kāle tasmiṃś ca pāṇḍavaḥ
samantapañcakād bāhyaṃ śiras tad vyaharat tataḥ |
35 | etasminn eva kāle tu vṛddhakṣatro mahīpatiḥ
saṃdhyām upāste tejasvī saṃbandhī tava māriṣa |
36 | upāsīnasya tasyātha kṛṣṇakeśaṃ sakuṇḍalam
sindhurājasya mūrdhānam utsaṅge samapātayat |
37 | tasyotsaṅge nipatitaṃ śiras tac cārukuṇḍalam
vṛddhakṣatrasya nṛpater alakṣitam ariṃdama |
38 | kṛtajapyasya tasyātha vṛddhakṣatrasya dhīmataḥ
uttiṣṭhatas tat sahasā śiro 'gacchad dharātalam |
39 | tatas tasya narendrasya putramūrdhani bhūtalam
gate tasyāpi śatadhā mūrdhāgacchad ariṃdama |
40 | tataḥ sarvāṇi bhūtāni vismayaṃ jagmur uttamam
vāsudevaś ca bībhatsuṃ praśaśaṃsa mahāratham |
41 | tato dṛṣṭvā vinihataṃ sindhurājaṃ jayadratham
putrāṇāṃ tava netrebhyo duḥkhād bahv apataj jalam |
42 | bhīmaseno 'pi saṃgrāme bodhayann iva pāṇḍavam
siṃhanādena mahatā pūrayām āsa rodasī |
43 | taṃ śrutvā tu mahānādaṃ dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ
saindhavaṃ nihataṃ mene phalgunena mahātmanā |
44 | tato vāditraghoṣeṇa svān yodhān abhiharṣayan
abhyavartata saṃgrāme bhāradvājaṃ yuyutsayā |
45 | tataḥ pravavṛte rājann astaṃ gacchati bhāskare
droṇasya somakaiḥ sārdhaṃ saṃgrāmo lomaharṣaṇaḥ |
46 | te tu sarvaprayatnena bhāradvājaṃ jighāṃsavaḥ
saindhave nihate rājann ayudhyanta mahārathāḥ |
47 | pāṇḍavās tu jayaṃ labdhvā saindhavaṃ vinihatya ca
ayodhayaṃs tato droṇaṃ jayonmattās tatas tataḥ |
48 | arjuno 'pi raṇe yodhāṃs tāvakān rathasattamān
ayodhayan mahārāja hatvā saindhavakaṃ nṛpam |
49 | sa devaśatrūn iva devarājaḥ; kirīṭamālī vyadhamat samantāt
yathā tamāṃsy abhyuditas tamoghnaḥ; pūrvāṃ pratijñāṃ samavāpya vīraḥ |