Book 7 Chapter 116 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tam udyataṃ mahābāhuṃ duḥśāsanarathaṃ prati
tvaritaṃ tvaraṇīyeṣu dhanaṃjayahitaiṣiṇam |
2 | trigartānāṃ maheṣvāsāḥ suvarṇavikṛtadhvajāḥ
senāsamudram āviṣṭam ānartaṃ paryavārayan |
3 | athainaṃ rathavaṃśena sarvataḥ saṃnivārya te
avākirañ śaravrātaiḥ kruddhāḥ paramadhanvinaḥ |
4 | ajayad rājaputrāṃs tān yatamānān mahāraṇe
ekaḥ pañcāśataṃ śatrūn sātyakiḥ satyavikramaḥ |
5 | saṃprāpya bhāratīmadhyaṃ talaghoṣasamākulam
asiśaktigadāpūrṇam aplavaṃ salilaṃ yathā |
6 | tatrādbhutam apaśyāma śaineyacaritaṃ raṇe
pratīcyāṃ diśi taṃ dṛṣṭvā prācyāṃ paśyāma lāghavāt |
7 | udīcīṃ dakṣiṇāṃ prācīṃ pratīcīṃ prasṛtas tathā
nṛtyann ivācarac chūro yathā rathaśataṃ tathā |
8 | tad dṛṣṭvā caritaṃ tasya siṃhavikrāntagāminaḥ
trigartāḥ saṃnyavartanta saṃtaptāḥ svajanaṃ prati |
9 | tam anye śūrasenānāṃ śūrāḥ saṃkhye nyavārayan
niyacchantaḥ śaravrātair mattaṃ dvipam ivāṅkuśaiḥ |
10 | tān nyavārayad āyastān muhūrtam iva sātyakiḥ
tataḥ kaliṅgair yuyudhe so 'cintyabalavikramaḥ |
11 | tāṃ ca senām atikramya kaliṅgānāṃ duratyayām
atha pārthaṃ mahābāhur dhanaṃjayam upāsadat |
12 | tarann iva jale śrānto yathā sthalam upeyivān
taṃ dṛṣṭvā puruṣavyāghraṃ yuyudhānaḥ samāśvasat |
13 | tam āyāntam abhiprekṣya keśavo 'rjunam abravīt
asāv āyāti śaineyas tava pārtha padānugaḥ |
14 | eṣa śiṣyaḥ sakhā caiva tava satyaparākramaḥ
sarvān yodhāṃs tṛṇīkṛtya vijigye puruṣarṣabhaḥ |
15 | eṣa kauravayodhānāṃ kṛtvā ghoram upadravam
tava prāṇaiḥ priyataraḥ kirīṭinn eti sātyakiḥ |
16 | eṣa droṇaṃ tathā bhojaṃ kṛtavarmāṇam eva ca
kadarthīkṛtya viśikhaiḥ phalgunābhyeti sātyakiḥ |
17 | dharmarājapriyānveṣī hatvā yodhān varān varān
śūraś caiva kṛtāstraś ca phalgunābhyeti sātyakiḥ |
18 | kṛtvā suduṣkaraṃ karma sainyamadhye mahābalaḥ
tava darśanam anvicchan pāṇḍavābhyeti sātyakiḥ |
19 | bahūn ekarathenājau yodhayitvā mahārathān
ācāryapramukhān pārtha āyāty eṣa hi sātyakiḥ |
20 | svabāhubalam āśritya vidārya ca varūthinīm
preṣito dharmaputreṇa parthaiṣo 'bhyeti sātyakiḥ |
21 | yasya nāsti samo yodhaḥ kauraveṣu kathaṃ cana
so 'yam āyāti kaunteya sātyakiḥ satyavikramaḥ |
22 | kurusainyād vimukto vai siṃho madhyād gavām iva
nihatya bahulāḥ senāḥ pārthaiṣo 'bhyeti sātyakiḥ |
23 | eṣa rājasahasrāṇāṃ vaktraiḥ paṅkajasaṃnibhaiḥ
āstīrya vasudhāṃ pārtha kṣipram āyāti sātyakiḥ |
24 | eṣa duryodhanaṃ jitvā bhrātṛbhiḥ sahitaṃ raṇe
nihatya jalasaṃdhaṃ ca kṣipram āyāti sātyakiḥ |
25 | rudhiraughavatīṃ kṛtvā nadīṃ śoṇitakardamām
tṛṇavan nyasya kauravyān eṣa āyāti sātyakiḥ |
26 | tato 'prahṛṣṭaḥ kaunteyaḥ keśavaṃ vākyam abravīt
na me priyaṃ mahābāho yan mām abhyeti sātyakiḥ |
27 | na hi jānāmi vṛttāntaṃ dharmarājasya keśava
sātvatena vihīnaḥ sa yadi jīvati vā na vā |
28 | etena hi mahābāho rakṣitavyaḥ sa pārthivaḥ
tam eṣa katham utsṛjya mama kṛṣṇa padānugaḥ |
29 | rājā droṇāya cotsṛṣṭaḥ saindhavaś cānipātitaḥ
pratyudyātaś ca śaineyam eṣa bhūriśravā raṇe |
30 | so 'yaṃ gurutaro bhāraḥ saindhavān me samāhitaḥ
jñātavyaś ca hi me rājā rakṣitavyaś ca sātyakiḥ |
31 | jayadrathaś ca hantavyo lambate ca divākaraḥ
śrāntaś caiṣa mahābāhur alpaprāṇaś ca sāṃpratam |
32 | pariśrāntā hayāś cāsya hayayantā ca mādhava
na ca bhūriśravāḥ śrāntaḥ sasahāyaś ca keśava |
33 | apīdānīṃ bhaved asya kṣemam asmin samāgame
kaccin na sāgaraṃ tīrtvā sātyakiḥ satyavikramaḥ goṣpadaṃ prāpya sīdeta mahaujāḥ śinipuṃgavaḥ |
34 | api kauravamukhyena kṛtāstreṇa mahātmanā
sametya bhūriśravasā svastimān sātyakir bhavet |
35 | vyatikramam imaṃ manye dharmarājasya keśava
ācāryād bhayam utsṛjya yaḥ preṣayati sātyakim |
36 | grahaṇaṃ dharmarājasya khagaḥ śyena ivāmiṣam
nityam āśaṃsate droṇaḥ kaccit syāt kuśalī nṛpaḥ |