Book 7 Chapter 112 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | bhīmasenasya rādheyaḥ śrutvā jyātalanisvanam
nāmṛṣyata yathā matto gajaḥ pratigajasvanam |
2 | apakramya sa bhīmasya muhūrtaṃ śaragocarāt
tava cādhirathir dṛṣṭvā syandanebhyaś cyutān sutān |
3 | bhīmasenena nihatān vimanā duḥkhito 'bhavat
niḥśvasan dīrgham uṣṇaṃ ca punaḥ pāṇḍavam abhyayāt |
4 | sa tāmranayanaḥ krodhāc chvasann iva mahoragaḥ
babhau karṇaḥ śarān asyan raśmivān iva bhāskaraḥ |
5 | raśmijālair ivārkasya vitatair bharatarṣabha
karṇacāpacyutair bāṇaiḥ prācchādyata vṛkodaraḥ |
6 | karṇacāpacyutāś citrāḥ śarā barhiṇavāsasaḥ
viviśuḥ sarvataḥ pārthaṃ vāsāyevāṇḍajā drumam |
7 | karṇacāpacyutā bāṇāḥ saṃpatantas tatas tataḥ
rukmapuṅkhā vyarājanta haṃsāḥ śreṇīkṛtā iva |
8 | cāpadhvajopaskarebhyaś chatrād īṣāmukhād yugāt
prabhavanto vyadṛśyanta rājann ādhiratheḥ śarāḥ |
9 | khaṃ pūrayan mahāvegān khagamān khagavāsasaḥ
suvarṇavikṛtāṃś citrān mumocādhirathiḥ śarān |
10 | tam antakam ivāyastam āpatantaṃ vṛkodaraḥ
tyaktvā prāṇān abhikrudhya vivyādha navabhiḥ śaraiḥ |
11 | tasya vegam asaṃsahyaṃ dṛṣṭvā karṇasya pāṇḍavaḥ
mahataś ca śaraughāṃs tān naivāvyathata vīryavān |
12 | tato vidhamyādhiratheḥ śarajālāni pāṇḍavaḥ
vivyādha karṇaṃ viṃśatyā punar anyaiḥ śitaiḥ śaraiḥ |
13 | yathaiva hi śaraiḥ pārthaḥ sūtaputreṇa chāditaḥ
tathaiva karṇaṃ samare chādayām āsa pāṇḍavaḥ |
14 | dṛṣṭvā tu bhīmasenasya vikramaṃ yudhi bhārata
abhyanandaṃs tvadīyāś ca saṃprahṛṣṭāś ca cāraṇāḥ |
15 | bhūriśravāḥ kṛpo drauṇir madrarājo jayadrathaḥ
uttamaujā yudhāmanyuḥ sātyakiḥ keśavārjunau |
16 | kurupāṇḍavānāṃ pravarā daśa rājan mahārathāḥ
sādhu sādhv iti vegena siṃhanādam athānadan |
17 | tasmiṃs tu tumule śabde pravṛtte lomaharṣaṇe
abhyabhāṣata putrāṃs te rājan duryodhanas tvaran |
18 | rājñaś ca rājaputrāṃś ca sodaryāṃś ca viśeṣataḥ
karṇaṃ gacchata bhadraṃ vaḥ parīpsanto vṛkodarāt |
19 | purā nighnanti rādheyaṃ bhīmacāpacyutāḥ śarāḥ
te yatadhvaṃ maheṣvāsāḥ sūtaputrasya rakṣaṇe |
20 | duryodhanasamādiṣṭāḥ sodaryāḥ sapta māriṣa
bhīmasenam abhidrutya saṃrabdhāḥ paryavārayan |
21 | te samāsādya kaunteyam āvṛṇvañ śaravṛṣṭibhiḥ
parvataṃ vāridhārābhiḥ prāvṛṣīva balāhakāḥ |
22 | te 'pīḍayan bhīmasenaṃ kruddhāḥ sapta mahārathāḥ
prajāsaṃharaṇe rājan somaṃ sapta grahā iva |
23 | tato vāmena kaunteyaḥ pīḍayitvā śarāsanam
muṣṭinā pāṇḍavo rājan dṛḍhena supariṣkṛtam |
24 | manuṣyasamatāṃ jñātvā sapta saṃdhāya sāyakān
tebhyo vyasṛjad āyastaḥ sūryaraśminibhān prabhuḥ |
25 | nirasyann iva dehebhyas tanayānām asūṃs tava
bhīmaseno mahārāja pūrvavairam anusmaran |
26 | te kṣiptā bhīmasenena śarā bhārata bhāratān
vidārya khaṃ samutpetuḥ svarṇapuṅkhāḥ śilāśitāḥ |
27 | teṣāṃ vidārya cetāṃsi śarā hemavibhūṣitāḥ
vyarājanta mahārāja suparṇā iva khecarāḥ |
28 | śoṇitādigdhavājāgrāḥ sapta hemapariṣkṛtāḥ
putrāṇāṃ tava rājendra pītvā śoṇitam udgatāḥ |
29 | te śarair bhinnamarmāṇo rathebhyaḥ prāpatan kṣitau
girisānuruhā bhagnā dvipeneva mahādrumāḥ |
30 | śatruṃjayaḥ śatrusahaś citraś citrāyudho dṛḍhaḥ
citraseno vikarṇaś ca saptaite vinipātitāḥ |
31 | tān nihatya mahābāhū rādheyasyaiva paśyataḥ
siṃhanādaravaṃ ghoram asṛjat pāṇḍunandanaḥ |
32 | sa ravas tasya śūrasya dharmarājasya bhārata
ācakhyāv iva tad yuddhaṃ vijayaṃ cātmano mahat |
33 | taṃ śrutvā sumahānādaṃ bhīmasenasya dhanvinaḥ
babhūva paramā prītir dharmarājasya saṃyuge |
34 | tato hṛṣṭo mahārāja vāditrāṇāṃ mahāsvanaiḥ
bhīmasenaravaṃ pārthaḥ pratijagrāha sarvaśaḥ |
35 | abhyayāc caiva samare droṇam astrabhṛtāṃ varam
harṣeṇa mahatā yuktaḥ kṛtasaṃjñe vṛkodare |
36 | ekatriṃśan mahārāja putrāṃs tava mahārathān
hatān duryodhano dṛṣṭvā kṣattuḥ sasmāra tad vacaḥ |
37 | tad idaṃ samanuprāptaṃ kṣattur hitakaraṃ vacaḥ
iti saṃcintya rājāsau nottaraṃ pratyapadyata |
38 | yad dyūtakāle durbuddhir abravīt tanayas tava
yac ca karṇo 'bravīt kṛṣṇāṃ sabhāyāṃ paruṣaṃ vacaḥ |
39 | pramukhe pāṇḍuputrāṇāṃ tava caiva viśāṃ pate
kauravāṇāṃ ca sarveṣām ācāryasya ca saṃnidhau |
40 | vinaṣṭāḥ pāṇḍavāḥ kṛṣṇe śāśvataṃ narakaṃ gatāḥ
patim anyaṃ vṛṇīṣveti tasyedaṃ phalam āgatam |
41 | yat sma tāṃ paruṣāṇy āhuḥ sabhām ānāyya draupadīm
pāṇḍavān ugradhanuṣaḥ krodhayantas tavātmajāḥ |
42 | taṃ bhīmasenaḥ krodhāgniṃ trayodaśa samāḥ sthitam
visṛjaṃs tava putrāṇām antaṃ gacchati kaurava |
43 | vilapaṃś ca bahu kṣattā śamaṃ nālabhata tvayi
saputro bharataśreṣṭha tasya bhuṅkṣva phalodayam hato vikarṇo rājendra citrasenaś ca vīryavān |
44 | pravarān ātmajānāṃ te sutāṃś cānyān mahārathān
yān yāṃś ca dadṛśe bhīmaś cakṣurviṣayam āgatān putrāṃs tava mahābāho tvarayā tāñ jaghāna ha |
45 | tvatkṛte hy aham adrākṣaṃ dahyamānāṃ varūthinīm
sahasraśaḥ śarair muktaiḥ pāṇḍavena vṛṣeṇa ca |