Book 7 Chapter 110 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | daivam eva paraṃ manye dhik pauruṣam anarthakam
yatrādhirathir āyasto nātarat pāṇḍavaṃ raṇe |
2 | karṇaḥ pārthān sagovindāñ jetum utsahate raṇe
na ca karṇasamaṃ yodhaṃ loke paśyāmi kaṃ cana iti duryodhanasyāham aśrauṣaṃ jalpato muhuḥ |
3 | karṇo hi balavāñ śūro dṛḍhadhanvā jitaklamaḥ
iti mām abravīt sūta mando duryodhanaḥ purā |
4 | vasuṣeṇasahāyaṃ māṃ nālaṃ devāpi saṃyuge
kim u pāṇḍusutā rājan gatasattvā vicetasaḥ |
5 | tatra taṃ nirjitaṃ dṛṣṭvā bhujaṃgam iva nirviṣam
yuddhāt karṇam apakrāntaṃ kiṃ svid duryodhano 'bravīt |
6 | aho durmukham evaikaṃ yuddhānām aviśāradam
prāveśayad dhutavahaṃ pataṃgam iva mohitaḥ |
7 | aśvatthāmā madrarājaḥ kṛpaḥ karṇaś ca saṃgatāḥ
na śaktāḥ pramukhe sthātuṃ nūnaṃ bhīmasya saṃjaya |
8 | te 'pi cāsya mahāghoraṃ balaṃ nāgāyutopamam
jānanto vyavasāyaṃ ca krūraṃ mārutatejasaḥ |
9 | kimarthaṃ krūrakarmāṇaṃ yamakālāntakopamam
balasaṃrambhavīryajñāḥ kopayiṣyanti saṃyuge |
10 | karṇas tv eko mahābāhuḥ svabāhubalam āśritaḥ
bhīmasenam anādṛtya raṇe 'yudhyata sūtajaḥ |
11 | yo 'jayat samare karṇaṃ puraṃdara ivāsuram
na sa pāṇḍusuto jetuṃ śakyaḥ kena cid āhave |
12 | droṇaṃ yaḥ saṃpramathyaikaḥ praviṣṭo mama vāhinīm
bhīmo dhanaṃjayānveṣī kas tam archej jijīviṣuḥ |
13 | ko hi saṃjaya bhīmasya sthātum utsahate 'grataḥ
udyatāśanivajrasya mahendrasyeva dānavaḥ |
14 | pretarājapuraṃ prāpya nivartetāpi mānavaḥ
na bhīmasenaṃ saṃprāpya nivarteta kadā cana |
15 | pataṃgā iva vahniṃ te prāviśann alpacetasaḥ
ye bhīmasenaṃ saṃkruddham abhyadhāvan vimohitāḥ |
16 | yat tat sabhāyāṃ bhīmena mama putravadhāśrayam
śaptaṃ saṃrambhiṇogreṇa kurūṇāṃ śṛṇvatāṃ tadā |
17 | tan nūnam abhisaṃcintya dṛṣṭvā karṇaṃ ca nirjitam
duḥśāsanaḥ saha bhrātrā bhayād bhīmād upāramat |
18 | yaś ca saṃjaya durbuddhir abravīt samitau muhuḥ
karṇo duḥśāsano 'haṃ ca jeṣyāmo yudhi pāṇḍavān |
19 | sa nūnaṃ virathaṃ dṛṣṭvā karṇaṃ bhīmena nirjitam
pratyākhyānāc ca kṛṣṇasya bhṛśaṃ tapyati saṃjaya |
20 | dṛṣṭvā bhrātṝn hatān yuddhe bhīmasenena daṃśitān
ātmāparādhāt sumahan nūnaṃ tapyati putrakaḥ |
21 | ko hi jīvitam anvicchan pratīpaṃ pāṇḍavaṃ vrajet
bhīmaṃ bhīmāyudhaṃ kruddhaṃ sākṣāt kālam iva sthitam |
22 | vaḍavāmukhamadhyastho mucyetāpi hi mānavaḥ
na bhīmamukhasaṃprāpto mucyeteti matir mama |
23 | na pāṇḍavā na pāñcālā na ca keśavasātyakī
jānanti yudhi saṃrabdhā jīvitaṃ parirakṣitum |
24 | saṃjaya uvāca |
24 | yat saṃśocasi kauravya vartamāne janakṣaye
tvam asya jagato mūlaṃ vināśasya na saṃśayaḥ |
25 | svayaṃ vairaṃ mahat kṛtvā putrāṇāṃ vacane sthitaḥ
ucyamāno na gṛhṇīṣe martyaḥ pathyam ivauṣadham |
26 | svayaṃ pītvā mahārāja kālakūṭaṃ sudurjaram
tasyedānīṃ phalaṃ kṛtsnam avāpnuhi narottama |
27 | yat tu kutsayase yodhān yudhyamānān yathābalam
atra te varṇayiṣyāmi yathā yuddham avartata |
28 | dṛṣṭvā karṇaṃ tu putrās te bhīmasenaparājitam
nāmṛṣyanta maheṣvāsāḥ sodaryāḥ pañca māriṣa |
29 | durmarṣaṇo duḥsahaś ca durmado durdharo jayaḥ
pāṇḍavaṃ citrasaṃnāhās taṃ pratīpam upādravan |
30 | te samantān mahābāhuṃ parivārya vṛkodaram
diśaḥ śaraiḥ samāvṛṇvañ śalabhānām iva vrajaiḥ |
31 | āgacchatas tān sahasā kumārān devarūpiṇaḥ
pratijagrāha samare bhīmaseno hasann iva |
32 | tava dṛṣṭvā tu tanayān bhīmasenasamīpagān
abhyavartata rādheyo bhīmasenaṃ mahābalam |
33 | visṛjan viśikhān rājan svarṇapuṅkhāñ śilāśitān
taṃ tu bhīmo 'bhyayāt tūrṇaṃ vāryamāṇaḥ sutais tava |
34 | kuravas tu tataḥ karṇaṃ parivārya samantataḥ
avākiran bhīmasenaṃ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ |
35 | tān bāṇaiḥ pañcaviṃśatyā sāśvān rājan nararṣabhān
sasūtān bhīmadhanuṣo bhīmo ninye yamakṣayam |
36 | prāpatan syandanebhyas te sārdhaṃ sūtair gatāsavaḥ
citrapuṣpadharā bhagnā vāteneva mahādrumāḥ |
37 | tatrādbhutam apaśyāma bhīmasenasya vikramam
saṃvāryādhirathiṃ bāṇair yaj jaghāna tavātmajān |
38 | sa vāryamāṇo bhīmena śitair bāṇaiḥ samantataḥ
sūtaputro mahārāja bhīmasenam avaikṣata |
39 | taṃ bhīmasenaḥ saṃrambhāt krodhasaṃraktalocanaḥ
visphārya sumahac cāpaṃ muhuḥ karṇam avaikṣata |