Book 7 Chapter 96 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | jitvā yavanakāmbojān yuyudhānas tato 'rjunam
jagāma tava sainyasya madhyena rathināṃ varaḥ |
2 | śaradaṃṣṭro naravyāghro vicitrakavacacchaviḥ
mṛgān vyāghra ivājighraṃs tava sainyam abhīṣayat |
3 | sa rathena caran mārgān dhanur abhrāmayad bhṛśam
rukmapṛṣṭhaṃ mahāvegaṃ rukmacandrakasaṃkulam |
4 | rukmāṅgadaśirastrāṇo rukmavarmasamāvṛtaḥ
rukmadhvajavaraḥ śūro meruśṛṅga ivābabhau |
5 | sadhanurmaṇḍalaḥ saṃkhye tejobhāsvararaśmivān
śaradīvoditaḥ sūryo nṛsūryo virarāja ha |
6 | vṛṣabhaskandhavikrānto vṛṣabhākṣo nararṣabhaḥ
tāvakānāṃ babhau madhye gavāṃ madhye yathā vṛṣaḥ |
7 | mattadviradasaṃkāśaṃ mattadviradagāminam
prabhinnam iva mātaṅgaṃ yūthamadhye vyavasthitam vyāghrā iva jighāṃsantas tvadīyābhyadravan raṇe |
8 | droṇānīkam atikrāntaṃ bhojānīkaṃ ca dustaram
jalasaṃdhārṇavaṃ tīrtvā kāmbojānāṃ ca vāhinīm |
9 | hārdikyamakarān muktaṃ tīrṇaṃ vai sainyasāgaram
parivavruḥ susaṃkruddhās tvadīyāḥ sātyakiṃ rathāḥ |
10 | duryodhanaś citraseno duḥśāsanaviviṃśatī
śakunir duḥsahaś caiva yuvā durmarṣaṇaḥ krathaḥ |
11 | anye ca bahavaḥ śūrāḥ śastravanto durāsadāḥ
pṛṣṭhataḥ sātyakiṃ yāntam anvadhāvann amarṣitāḥ |
12 | atha śabdo mahān āsīt tava sainyasya māriṣa
mārutoddhūtavegasya sāgarasyeva parvaṇi |
13 | tān abhidravataḥ sarvān samīkṣya śinipuṃgavaḥ
śanair yāhīti yantāram abravīt prahasann iva |
14 | idam eti samuddhūtaṃ dhārtarāṣṭrasya yad balam
mām evābhimukhaṃ tūrṇaṃ gajāśvarathapattimat |
15 | nādayan vai diśaḥ sarvā rathaghoṣeṇa sārathe
pṛthivīṃ cāntarikṣaṃ ca kampayan sāgarān api |
16 | etad balārṇavaṃ tāta vārayiṣye mahāraṇe
paurṇamāsyām ivoddhūtaṃ veleva salilāśayam |
17 | paśya me sūta vikrāntam indrasyeva mahāmṛdhe
eṣa sainyāni śatrūṇāṃ vidhamāmi śitaiḥ śaraiḥ |
18 | nihatān āhave paśya padātyaśvarathadvipān
maccharair agnisaṃkāśair videhāsūn sahasraśaḥ |
19 | ity evaṃ bruvatas tasya sātyaker amitaujasaḥ
samīpaṃ sainikās te tu śīghram īyur yuyutsavaḥ jahy ādravasva tiṣṭheti paśya paśyeti vādinaḥ |
20 | tān evaṃ bruvato vīrān sātyakir niśitaiḥ śaraiḥ
jaghāna triśatān aśvān kuñjarāṃś ca catuḥśatān |
21 | sa saṃprahāras tumulas tasya teṣāṃ ca dhanvinām
devāsuraraṇaprakhyaḥ prāvartata janakṣayaḥ |
22 | meghajālanibhaṃ sainyaṃ tava putrasya māriṣa
pratyagṛhṇāc chineḥ pautraḥ śarair āśīviṣopamaiḥ |
23 | pracchādyamānaḥ samare śarajālaiḥ sa vīryavān
asaṃbhramaṃ mahārāja tāvakān avadhīd bahūn |
24 | āścaryaṃ tatra rājendra sumahad dṛṣṭavān aham
na moghaḥ sāyakaḥ kaś cit sātyaker abhavat prabho |
25 | rathanāgāśvakalilaḥ padātyūrmisamākulaḥ
śaineyavelām āsādya sthitaḥ sainyamahārṇavaḥ |
26 | saṃbhrāntanaranāgāśvam āvartata muhur muhuḥ
tat sainyam iṣubhis tena vadhyamānaṃ samantataḥ babhrāma tatra tatraiva gāvaḥ śītārditā iva |
27 | padātinaṃ rathaṃ nāgaṃ sādinaṃ turagaṃ tathā
aviddhaṃ tatra nādrākṣaṃ yuyudhānasya sāyakaiḥ |
28 | na tādṛk kadanaṃ rājan kṛtavāṃs tatra phalgunaḥ
yādṛk kṣayam anīkānām akarot sātyakir nṛpa atyarjunaṃ śineḥ pautro yudhyate bharatarṣabha |
29 | tato duryodhano rājā sātvatasya tribhiḥ śaraiḥ
vivyādha sūtaṃ niśitaiś caturbhiś caturo hayān |
30 | sātyakiṃ ca tribhir viddhvā punar vivyādha so 'ṣṭabhiḥ
duḥśāsanaḥ ṣoḍaśabhir vivyādha śinipuṃgavam |
31 | śakuniḥ pañcaviṃśatyā citrasenaś ca pañcabhiḥ
duḥsahaḥ pañcadaśabhir vivyādhorasi sātyakim |
32 | utsmayan vṛṣṇiśārdūlas tathā bāṇaiḥ samāhataḥ
tān avidhyan mahārāja sarvān eva tribhis tribhiḥ |
33 | gāḍhaviddhān arīn kṛtvā mārgaṇaiḥ so 'titejanaiḥ
śaineyaḥ śyenavat saṃkhye vyacaral laghuvikramaḥ |
34 | saubalasya dhanuś chittvā hastāvāpaṃ nikṛtya ca
duryodhanaṃ tribhir bāṇair abhyavidhyat stanāntare |
35 | citrasenaṃ śatenaiva daśabhir duḥsahaṃ tathā
duḥśāsanaṃ ca viṃśatyā vivyādha śinipuṃgavaḥ |
36 | athānyad dhanur ādāya syālas tava viśāṃ pate
aṣṭabhiḥ sātyakiṃ viddhvā punar vivyādha pañcabhiḥ |
37 | duḥśāsanaś ca daśabhir duḥsahaś ca tribhiḥ śaraiḥ
durmukhaś ca dvādaśabhī rājan vivyādha sātyakim |
38 | duryodhanas trisaptatyā viddhvā bhārata mādhavam
tato 'sya niśitair bāṇais tribhir vivyādha sārathim |
39 | tān sarvān sahitāñ śūrān yatamānān mahārathān
pañcabhiḥ pañcabhir bāṇaiḥ punar vivyādha sātyakiḥ |
40 | tataḥ sa rathināṃ śreṣṭhas tava putrasya sārathim
ājaghānāśu bhallena sa hato nyapatad bhuvi |
41 | pātite sārathau tasmiṃs tava putrarathaḥ prabho
vātāyamānais tair aśvair apānīyata saṃgarāt |
42 | tatas tava sutā rājan sainikāś ca viśāṃ pate
rājño ratham abhiprekṣya vidrutāḥ śataśo 'bhavan |
43 | vidrutaṃ tatra tat sainyaṃ dṛṣṭvā bhārata sātyakiḥ
avākirac charais tīkṣṇai rukmapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ |
44 | vidrāvya sarvasainyāni tāvakāni samantataḥ
prayayau sātyakī rājañ śvetāśvasya rathaṃ prati |
45 | taṃ śarān ādadānaṃ ca rakṣamāṇaṃ ca sārathim
ātmānaṃ mocayantaṃ ca tāvakāḥ samapūjayan |