Book 7 Chapter 95 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tataḥ sa sātyakir dhīmān mahātmā vṛṣṇipuṃgavaḥ
sudarśanaṃ nihatyājau yantāram idam abravīt |
2 | rathāśvanāgakalilaṃ śaraśaktyūrmimālinam
khaḍgamatsyaṃ gadāgrāhaṃ śūrāyudhamahāsvanam |
3 | prāṇāpahāriṇaṃ raudraṃ vāditrotkruṣṭanāditam
yodhānām asukhasparśaṃ durdharṣam ajayaiṣiṇām |
4 | tīrṇāḥ sma dustaraṃ tāta droṇānīkamahārṇavam
jalasaṃdhabalenājau puruṣādair ivāvṛtam |
5 | ato 'nyaṃ pṛtanāśeṣaṃ manye kunadikām iva
tartavyām alpasalilāṃ codayāśvān asaṃbhramam |
6 | hastaprāptam ahaṃ manye sāṃprataṃ savyasācinam
nirjitya durdharaṃ droṇaṃ sapadānugam āhave |
7 | hārdikyaṃ yodhavaryaṃ ca prāptaṃ manye dhanaṃjayam
na hi me jāyate trāso dṛṣṭvā sainyāny anekaśaḥ vahner iva pradīptasya grīṣme śuṣkaṃ tṛṇolapam |
8 | paśya pāṇḍavamukhyena yātāṃ bhūmiṃ kirīṭinā
pattyaśvarathanāgaughaiḥ patitair viṣamīkṛtām |
9 | abhyāśastham ahaṃ manye śvetāśvaṃ kṛṣṇasārathim
sa eṣa śrūyate śabdo gāṇḍīvasyāmitaujasaḥ |
10 | yādṛśāni nimittāni mama prādurbhavanti vai
anastaṃgata āditye hantā saindhavam arjunaḥ |
11 | śanair viśrambhayann aśvān yāhi yatto 'rivāhinīm
yatraite satanutrāṇāḥ suyodhanapurogamāḥ |
12 | daṃśitāḥ krūrakarmāṇaḥ kāmbojā yuddhadurmadāḥ
śarabāṇāsanadharā yavanāś ca prahāriṇaḥ |
13 | śakāḥ kirātā daradā barbarās tāmraliptakāḥ
anye ca bahavo mlecchā vividhāyudhapāṇayaḥ mām evābhimukhāḥ sarve tiṣṭhanti samarārthinaḥ |
14 | etān sarathanāgāśvān nihatyājau sapattinaḥ
idaṃ durgaṃ mahāghoraṃ tīrṇam evopadhāraya |
15 | sūta uvāca |
15 | na saṃbhramo me vārṣṇeya vidyate satyavikrama
yady api syāt susaṃkruddho jāmadagnyo 'grataḥ sthitaḥ |
16 | droṇo vā rathināṃ śreṣṭhaḥ kṛpo madreśvaro 'pi vā
tathāpi saṃbhramo na syāt tvām āśritya mahābhuja |
17 | tvayā subahavo yuddhe nirjitāḥ śatrusūdana
na ca me saṃbhramaḥ kaś cid bhūtapūrvaḥ kadā cana kim u caitat samāsādya vīra saṃyugagoṣpadam |
18 | āyuṣman katareṇa tvā prāpayāmi dhanaṃjayam
keṣāṃ kruddho 'si vārṣṇeya keṣāṃ mṛtyur upasthitaḥ keṣāṃ saṃyamanīm adya gantum utsahate manaḥ |
19 | ke tvāṃ yudhi parākrāntaṃ kālāntakayamopamam
dṛṣṭvā vikramasaṃpannaṃ vidraviṣyanti saṃyuge keṣāṃ vaivasvato rājā smarate 'dya mahābhuja |
20 | sātyakir uvāca |
20 | muṇḍān etān haniṣyāmi dānavān iva vāsavaḥ
pratijñāṃ pārayiṣyāmi kāmbojān eva mā vaha adyaiṣāṃ kadanaṃ kṛtvā kṣipraṃ yāsyāmi pāṇḍavam |
21 | adya drakṣyanti me vīryaṃ kauravāḥ sasuyodhanāḥ
muṇḍānīke hate sūta sarvasainyeṣu cāsakṛt |
22 | adya kauravasainyasya dīryamāṇasya saṃyuge
śrutvā virāvaṃ bahudhā saṃtapsyati suyodhanaḥ |
23 | adya pāṇḍavamukhyasya śvetāśvasya mahātmanaḥ
ācāryakakṛtaṃ mārgaṃ darśayiṣyāmi saṃyuge |
24 | adya madbāṇanihatān yodhamukhyān sahasraśaḥ
dṛṣṭvā duryodhano rājā paścāttāpaṃ gamiṣyati |
25 | adya me kṣiprahastasya kṣipataḥ sāyakottamān
alātacakrapratimaṃ dhanur drakṣyanti kauravāḥ |
26 | matsāyakacitāṅgānāṃ rudhiraṃ sravatāṃ bahu
sainikānāṃ vadhaṃ dṛṣṭvā saṃtapsyati suyodhanaḥ |
27 | adya me kruddharūpasya nighnataś ca varān varān
dvir arjunam imaṃ lokaṃ maṃsyate sa suyodhanaḥ |
28 | adya rājasahasrāṇi nihatāni mayā raṇe
dṛṣṭvā duryodhano rājā saṃtapsyati mahāmṛdhe |
29 | adya snehaṃ ca bhaktiṃ ca pāṇḍaveṣu mahātmasu
hatvā rājasahasrāṇi darśayiṣyāmi rājasu |
30 | saṃjaya uvāca |
30 | evam uktas tadā sūtaḥ śikṣitān sādhuvāhinaḥ
śaśāṅkasaṃnikāśān vai vājino 'cūcudad bhṛśam |
31 | te pibanta ivākāśaṃ yuyudhānaṃ hayottamāḥ
prāpayan yavanāñ śīghraṃ manaḥpavanaraṃhasaḥ |
32 | sātyakiṃ te samāsādya pṛtanāsv anivartinam
bahavo laghuhastāś ca śaravarṣair avākiran |
33 | teṣām iṣūn athāstrāṇi vegavan nataparvabhiḥ
acchinat sātyakī rājan nainaṃ te prāpnuvañ śarāḥ |
34 | rukmapuṅkhaiḥ suniśitair gārdhrapatrair ajihmagaiḥ
uccakarta śirāṃsy ugro yavanānāṃ bhujān api |
35 | śaikyāyasāni varmāṇi kāṃsyāni ca samantataḥ
bhittvā dehāṃs tathā teṣāṃ śarā jagmur mahītalam |
36 | te hanyamānā vīreṇa mlecchāḥ sātyakinā raṇe
śataśo nyapataṃs tatra vyasavo vasudhātale |
37 | supūrṇāyatamuktais tān avyavacchinnapiṇḍitaiḥ
pañca ṣaṭ sapta cāṣṭau ca bibheda yavanāñ śaraiḥ |
38 | kāmbojānāṃ sahasrais tu śakānāṃ ca viśāṃ pate
śabarāṇāṃ kirātānāṃ barbarāṇāṃ tathaiva ca |
39 | agamyarūpāṃ pṛthivīṃ māṃsaśoṇitakardamām
kṛtavāṃs tatra śaineyaḥ kṣapayaṃs tāvakaṃ balam |
40 | dasyūnāṃ saśirastrāṇaiḥ śirobhir lūnamūrdhajaiḥ
tatra tatra mahī kīrṇā vibarhair aṇḍajair iva |
41 | rudhirokṣitasarvāṅgais tais tad āyodhanaṃ babhau
kabandhaiḥ saṃvṛtaṃ sarvaṃ tāmrābhraiḥ kham ivāvṛtam |
42 | vajrāśanisamasparśaiḥ suparvabhir ajihmagaiḥ
te sāśvayānā nihatāḥ samāvavrur vasuṃdharām |
43 | alpāvaśiṣṭāḥ saṃbhagnāḥ kṛcchraprāṇā vicetasaḥ
jitāḥ saṃkhye mahārāja yuyudhānena daṃśitāḥ |
44 | pārṣṇibhiś ca kaśābhiś ca tāḍayantas turaṃgamān
javam uttamam āsthāya sarvataḥ prādravan bhayāt |
45 | kāmbojasainyaṃ vidrāvya durjayaṃ yudhi bhārata
yavanānāṃ ca tat sainyaṃ śakānāṃ ca mahad balam |
46 | sa tataḥ puruṣavyāghraḥ sātyakiḥ satyavikramaḥ
prahṛṣṭas tāvakāñ jitvā sūtaṃ yāhīty acodayat |
47 | taṃ yāntaṃ pṛṣṭhagoptāram arjunasya viśāṃ pate
cāraṇāḥ prekṣya saṃhṛṣṭās tvadīyāś cāpy apūjayan |