Book 7 Chapter 93 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | kālyamāneṣu sainyeṣu śaineyena tatas tataḥ
bhāradvājaḥ śaravrātair mahadbhiḥ samavākirat |
2 | sa saṃprahāras tumulo droṇasātvatayor abhūt
paśyatāṃ sarvasainyānāṃ balivāsavayor iva |
3 | tato droṇaḥ śineḥ pautraṃ citraiḥ sarvāyasaiḥ śaraiḥ
tribhir āśīviṣākārair lalāṭe samavidhyata |
4 | tair lalāṭārpitair bāṇair yuyudhānas tv ajihmagaiḥ
vyarocata mahārāja triśṛṅga iva parvataḥ |
5 | tato 'sya bāṇān aparān indrāśanisamasvanān
bhāradvājo 'ntaraprekṣī preṣayām āsa saṃyuge |
6 | tān droṇacāpanirmuktān dāśārhaḥ patataḥ śarān
dvābhyāṃ dvābhyāṃ supuṅkhābhyāṃ ciccheda paramāstravit |
7 | tām asya laghutāṃ droṇaḥ samavekṣya viśāṃ pate
prahasya sahasāvidhyad viṃśatyā śinipuṃgavam |
8 | punaḥ pañcāśateṣūṇāṃ śatena ca samārpayat
laghutāṃ yuyudhānasya lāghavena viśeṣayan |
9 | samutpatanti valmīkād yathā kruddhā mahoragāḥ
tathā droṇarathād rājann utpatanti tanucchidaḥ |
10 | tathaiva yuyudhānena sṛṣṭāḥ śatasahasraśaḥ
avākiran droṇarathaṃ śarā rudhirabhojanāḥ |
11 | lāghavād dvijamukhyasya sātvatasya ca māriṣa
viśeṣaṃ nādhyagacchāma samāvāstāṃ nararṣabhau |
12 | sātyakis tu tato droṇaṃ navabhir nataparvabhiḥ
ājaghāna bhṛśaṃ kruddho dhvajaṃ ca niśitaiḥ śaraiḥ sārathiṃ ca śatenaiva bhāradvājasya paśyataḥ |
13 | lāghavaṃ yuyudhānasya dṛṣṭvā droṇo mahārathaḥ
saptatyā sātyakiṃ viddhvā turagāṃś ca tribhis tribhiḥ dhvajam ekena vivyādha mādhavasya rathe sthitam |
14 | athāpareṇa bhallena hemapuṅkhena patriṇā
dhanuś ciccheda samare mādhavasya mahātmanaḥ |
15 | sātyakis tu tataḥ kruddho dhanus tyaktvā mahārathaḥ
gadāṃ jagrāha mahatīṃ bhāradvājāya cākṣipat |
16 | tām āpatantīṃ sahasā paṭṭabaddhām ayasmayīm
nyavārayac charair droṇo bahubhir bahurūpibhiḥ |
17 | athānyad dhanur ādāya sātyakiḥ satyavikramaḥ
vivyādha bahubhir vīraṃ bhāradvājaṃ śilāśitaiḥ |
18 | sa viddhvā samare droṇaṃ siṃhanādam amuñcata
taṃ vai na mamṛṣe droṇaḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ |
19 | tathaḥ śaktiṃ gṛhītvā tu rukmadaṇḍām ayasmayīm
tarasā preṣayām āsa mādhavasya rathaṃ prati |
20 | anāsādya tu śaineyaṃ sā śaktiḥ kālasaṃnibhā
bhittvā rathaṃ jagāmogrā dharaṇīṃ dāruṇasvanā |
21 | tato droṇaṃ śineḥ pautro rājan vivyādha patriṇā
dakṣiṇaṃ bhujam āsādya pīḍayan bharatarṣabha |
22 | droṇo 'pi samare rājan mādhavasya mahad dhanuḥ
ardhacandreṇa ciccheda rathaśaktyā ca sārathim |
23 | mumoha sarathis tasya rathaśaktyā samāhataḥ
sa rathopastham āsādya muhūrtaṃ saṃnyaṣīdata |
24 | cakāra sātyakī rājaṃs tatra karmātimānuṣam
ayodhayac ca yad droṇaṃ raśmīñ jagrāha ca svayam |
25 | tataḥ śaraśatenaiva yuyudhāno mahārathaḥ
avidhyad brāhmaṇaṃ saṃkhye hṛṣṭarūpo viśāṃ pate |
26 | tasya droṇaḥ śarān pañca preṣayām āsa bhārata
te tasya kavacaṃ bhittvā papuḥ śoṇitam āhave |
27 | nirviddhas tu śarair ghorair akrudhyat sātyakir bhṛśam
sāyakān vyasṛjac cāpi vīro rukmarathaṃ prati |
28 | tato droṇasya yantāraṃ nipātyaikeṣuṇā bhuvi
aśvān vyadrāvayad bāṇair hatasūtān mahātmanaḥ |
29 | sa rathaḥ pradrutaḥ saṃkhye maṇḍalāni sahasraśaḥ
cakāra rājato rājan bhrājamāna ivāṃśumān |
30 | abhidravata gṛhṇīta hayān droṇasya dhāvata
iti sma cukruśuḥ sarve rājaputrāḥ sarājakāḥ |
31 | te sātyakim apāsyāśu rājan yudhi mahārathāḥ
yato droṇas tataḥ sarve sahasā samupādravan |
32 | tān dṛṣṭvā pradrutān sarvān sātvatena śarārditān
prabhagnaṃ punar evāsīt tava sainyaṃ samākulam |
33 | vyūhasyaiva punar dvāraṃ gatvā droṇo vyavasthitaḥ
vātāyamānais tair aśvair hṛto vṛṣṇiśarārditaiḥ |
34 | pāṇḍupāñcālasaṃbhagnaṃ vyūham ālokya vīryavān
śaineye nākarod yatnaṃ vyūhasyaivābhirakṣaṇe |
35 | nivārya pāṇḍupāñcālān droṇāgniḥ pradahann iva
tasthau krodhāgnisaṃdīptaḥ kālasūrya ivoditaḥ |