Book 7 Chapter 92 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | te kirantaḥ śaravrātān sarve yattāḥ prahāriṇaḥ
tvaramāṇā mahārāja yuyudhānam ayodhayan |
2 | taṃ droṇaḥ saptasaptatyā jaghāna niśitaiḥ śaraiḥ
durmarṣaṇo dvādaśabhir duḥsaho daśabhiḥ śaraiḥ |
3 | vikarṇaś cāpi niśitais triṃśadbhiḥ kaṅkapatribhiḥ
vivyādha savye pārśve tu stanābhyām antare tathā |
4 | durmukho daśabhir bāṇais tathā duḥśāsano 'ṣṭabhiḥ
citrasenaś ca śaineyaṃ dvābhyāṃ vivyādha māriṣa |
5 | duryodhanaś ca mahatā śaravarṣeṇa mādhavam
apīḍayad raṇe rājañ śūrāś cānye mahārathāḥ |
6 | sarvataḥ pratividdhas tu tava putrair mahārathaiḥ
tān pratyavidhyac chaineyaḥ pṛthak pṛthag ajihmagaiḥ |
7 | bhāradvājaṃ tribhir bāṇair duḥsahaṃ navabhis tathā
vikarṇaṃ pañcaviṃśatyā citrasenaṃ ca saptabhiḥ |
8 | durmarṣaṇaṃ dvādaśabhiś caturbhiś ca viviṃśatim
satyavrataṃ ca navabhir vijayaṃ daśabhiḥ śaraiḥ |
9 | tato rukmāṅgadaṃ cāpaṃ vidhunvāno mahārathaḥ
abhyayāt sātyakis tūrṇaṃ putraṃ tava mahāratham |
10 | rājānaṃ sarvalokasya sarvaśastrabhṛtāṃ varam
śarair abhyāhanad gāḍhaṃ tato yuddham abhūt tayoḥ |
11 | vimuñcantau śarāṃs tīkṣṇān saṃdadhānau ca sāyakān
adṛśyaṃ samare 'nyonyaṃ cakratus tau mahārathau |
12 | sātyakiḥ kururājena nirviddho bahv aśobhata
asravad rudhiraṃ bhūri svarasaṃ candano yathā |
13 | sātvatena ca bāṇaughair nirviddhas tanayas tava
śātakumbhamayāpīḍo babhau yūpa ivocchritaḥ |
14 | mādhavas tu raṇe rājan kururājasya dhanvinaḥ
dhanuś ciccheda sahasā kṣurapreṇa hasann iva athainaṃ chinnadhanvānaṃ śarair bahubhir ācinot |
15 | nirbhinnaś ca śarais tena dviṣatā kṣiprakāriṇā
nāmṛṣyata raṇe rājā śatror vijayalakṣaṇam |
16 | athānyad dhanur ādāya hemapṛṣṭhaṃ durāsadam
vivyādha sātyakiṃ tūrṇaṃ sāyakānāṃ śatena ha |
17 | so 'tividdho balavatā putreṇa tava dhanvinā
amarṣavaśam āpannas tava putram apīḍayat |
18 | pīḍitaṃ nṛpatiṃ dṛṣṭvā tava putrā mahārathāḥ
sātvataṃ śaravarṣeṇa chādayām āsur añjasā |
19 | sa chādyamāno bahubhis tava putrair mahārathaiḥ
ekaikaṃ pañcabhir viddhvā punar vivyādha saptabhiḥ |
20 | duryodhanaṃ ca tvarito vivyādhāṣṭabhir āśugaiḥ
prahasaṃś cāsya ciccheda kārmukaṃ ripubhīṣaṇam |
21 | nāgaṃ maṇimayaṃ caiva śarair dhvajam apātayat
hatvā tu caturo vāhāṃś caturbhir niśitaiḥ śaraiḥ sārathiṃ pātayām āsa kṣurapreṇa mahāyaśāḥ |
22 | etasminn antare caiva kururājaṃ mahāratham
avākirac charair hṛṣṭo bahubhir marmabhedibhiḥ |
23 | sa vadhyamānaḥ samare śaineyasya śarottamaiḥ
prādravat sahasā rājan putro duryodhanas tava āplutaś ca tato yānaṃ citrasenasya dhanvinaḥ |
24 | hāhābhūtaṃ jagac cāsīd dṛṣṭvā rājānam āhave
grasyamānaṃ sātyakinā khe somam iva rāhuṇā |
25 | taṃ tu śabdaṃ mahac chrutvā kṛtavarmā mahārathaḥ
abhyayāt sahasā tatra yatrāste mādhavaḥ prabhuḥ |
26 | vidhunvāno dhanuḥśreṣṭhaṃ codayaṃś caiva vājinaḥ
bhartsayan sārathiṃ cograṃ yāhi yāhīti satvaraḥ |
27 | tam āpatantaṃ saṃprekṣya vyāditāsyam ivāntakam
yuyudhāno mahārāja yantāram idam abravīt |
28 | kṛtavarmā rathenaiṣa drutam āpatate śarī
pratyudyāhi rathenainaṃ pravaraṃ sarvadhanvinām |
29 | tataḥ prajavitāśvena vidhivat kalpitena ca
āsasāda raṇe bhojaṃ pratimānaṃ dhanuṣmatām |
30 | tataḥ paramasaṃkruddhau jvalantāv iva pāvakau
sameyātāṃ naravyāghrau vyāghrāv iva tarasvinau |
31 | kṛtavarmā tu śaineyaṃ ṣaḍviṃśatyā samārpayat
niśitaiḥ sāyakais tīkṣṇair yantāraṃ cāsya saptabhiḥ |
32 | caturaś ca hayodārāṃś caturbhiḥ parameṣubhiḥ
avidhyat sādhudāntān vai saindhavān sātvatasya ha |
33 | rukmadhvajo rukmapṛṣṭhaṃ mahad visphārya kārmukam
rukmāṅgadī rukmavarmā rukmapuṅkhān avākirat |
34 | tato 'śītiṃ śineḥ pautraḥ sāyakān kṛtavarmaṇe
prāhiṇot tvarayā yukto draṣṭukāmo dhanaṃjayam |
35 | so 'tividdho balavatā śatruṇā śatrutāpanaḥ
samakampata durdharṣaḥ kṣitikampe yathācalaḥ |
36 | triṣaṣṭyā caturo 'syāśvān saptabhiḥ sārathiṃ śaraiḥ
vivyādha niśitais tūrṇaṃ sātyakiḥ kṛtavarmaṇaḥ |
37 | suvarṇapuṅkhaṃ viśikhaṃ samādhāya sa sātyakiḥ
vyasṛjat taṃ mahājvālaṃ saṃkruddham iva pannagam |
38 | so 'viśat kṛtavarmāṇaṃ yamadaṇḍopamaḥ śaraḥ
jāmbūnadavicitraṃ ca varma nirbhidya bhānumat abhyagād dharaṇīm ugro rudhireṇa samukṣitaḥ |
39 | saṃjātarudhiraś cājau sātvateṣubhir arditaḥ
pracalan dhanur utsṛjya nyapatat syandanottame |
40 | sa siṃhadaṃṣṭro jānubhyām āpanno 'mitavikramaḥ
śarārditaḥ sātyakinā rathopasthe nararṣabhaḥ |
41 | sahasrabāhoḥ sadṛśam akṣobhyam iva sāgaram
nivārya kṛtavarmāṇaṃ sātyakiḥ prayayau tataḥ |
42 | khaḍgaśaktidhanuḥkīrṇāṃ gajāśvarathasaṃkulām
pravartitograrudhirāṃ śataśaḥ kṣatriyarṣabhaiḥ |
43 | prekṣatāṃ sarvasainyānāṃ madhyena śinipuṃgavaḥ
abhyagād vāhinīṃ bhittvā vṛtrahevāsurīṃ camūm |
44 | samāśvāsya ca hārdikyo gṛhya cānyan mahad dhanuḥ
tasthau tatraiva balavān vārayan yudhi pāṇḍavān |