Book 7 Chapter 91 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | śṛṇuṣvaikamanā rājan yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi
drāvyamāṇe bale tasmin hārdikyena mahātmanā |
2 | lajjayāvanate cāpi prahṛṣṭaiś caiva tāvakaiḥ
dvīpo ya āsīt pāṇḍūnām agādhe gādham icchatām |
3 | śrutvā tu ninadaṃ bhīmaṃ tāvakānāṃ mahāhave
śaineyas tvarito rājan kṛtavarmāṇam abhyayāt |
4 | kṛtavarmā tu hārdikyaḥ śaineyaṃ niśitaiḥ śaraiḥ
avākirat susaṃkruddhas tato 'krudhyata sātyakiḥ |
5 | tataḥ suniśitaṃ bhallaṃ śaineyaḥ kṛtavarmaṇe
preṣayām āsa samare śarāṃś ca caturo 'parān |
6 | te tasya jaghnire vāhān bhallenāsyācchinad dhanuḥ
pṛṣṭharakṣaṃ tathā sūtam avidhyan niśitaiḥ śaraiḥ |
7 | tatas taṃ virathaṃ kṛtvā sātyakiḥ satyavikramaḥ
senām asyārdayām āsa śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ |
8 | sābhajyatātha pṛtanā śaineyaśarapīḍitā
tataḥ prāyād vai tvaritaḥ sātyakiḥ satyavikramaḥ |
9 | śṛṇu rājan yad akarot tava sainyeṣu vīryavān
atītya sa mahārāja droṇānīkamahārṇavam |
10 | parājitya ca saṃhṛṣṭaḥ kṛtavarmāṇam āhave
yantāram abravīc chūraḥ śanair yāhīty asaṃbhramam |
11 | dṛṣṭvā tu tava tat sainyaṃ rathāśvadvipasaṃkulam
padātijanasaṃpūrṇam abravīt sārathiṃ punaḥ |
12 | yad etan meghasaṃkāśaṃ droṇānīkasya savyataḥ
sumahat kuñjarānīkaṃ yasya rukmaratho mukham |
13 | ete hi bahavaḥ sūta durnivāryāś ca saṃyuge
duryodhanasamādiṣṭā madarthe tyaktajīvitāḥ rājaputrā maheṣvāsāḥ sarve vikrāntayodhinaḥ |
14 | trigartānāṃ rathodārāḥ suvarṇavikṛtadhvajāḥ
mām evābhimukhā vīrā yotsyamānā vyavasthitāḥ |
15 | atra māṃ prāpaya kṣipram aśvāṃś codaya sārathe
trigartaiḥ saha yotsyāmi bhāradvājasya paśyataḥ |
16 | tataḥ prāyāc chanaiḥ sūtaḥ sātvatasya mate sthitaḥ
rathenādityavarṇena bhāsvareṇa patākinā |
17 | tam ūhuḥ sārather vaśyā valgamānā hayottamāḥ
vāyuvegasamāḥ saṃkhye kundendurajataprabhāḥ |
18 | āpatantaṃ rathaṃ taṃ tu śaṅkhavarṇair hayottamaiḥ
parivavrus tataḥ śūrā gajānīkena sarvataḥ kiranto vividhāṃs tīkṣṇān sāyakāṃl laghuvedhinaḥ |
19 | sātvato 'pi śitair bāṇair gajānīkam ayodhayat
parvatān iva varṣeṇa tapānte jalado mahān |
20 | vajrāśanisamasparśair vadhyamānāḥ śarair gajāḥ
prādravan raṇam utsṛjya śinivīryasamīritaiḥ |
21 | śīrṇadantā virudhirā bhinnamastakapiṇḍakāḥ
viśīrṇakarṇāsyakarā viniyantṛpatākinaḥ |
22 | saṃbhinnavarmaghaṇṭāś ca saṃnikṛttamahādhvajāḥ
hatārohā diśo rājan bhejire bhraṣṭakambalāḥ |
23 | ruvanto vividhān rāvāñ jaladopamanisvanāḥ
nārācair vatsadantaiś ca sātvatena vidāritāḥ |
24 | tasmin drute gajānīke jalasaṃdho mahārathaḥ
yattaḥ saṃprāpayan nāgaṃ rajatāśvarathaṃ prati |
25 | rukmavarṇakaraḥ śūras tapanīyāṅgadaḥ śuciḥ
kuṇḍalī mukuṭī śaṅkhī raktacandanarūṣitaḥ |
26 | śirasā dhārayan dīptāṃ tapanīyamayīṃ srajam
urasā dhārayan niṣkaṃ kaṇṭhasūtraṃ ca bhāsvaram |
27 | cāpaṃ ca rukmavikṛtaṃ vidhunvan gajamūrdhani
aśobhata mahārāja savidyud iva toyadaḥ |
28 | tam āpatantaṃ sahasā māgadhasya gajottamam
sātyakir vārayām āsa velevodvṛttam arṇavam |
29 | nāgaṃ nivāritaṃ dṛṣṭvā śaineyasya śarottamaiḥ
akrudhyata raṇe rājañ jalasaṃdho mahābalaḥ |
30 | tataḥ kruddho maheṣvāso mārgaṇair bhārasādhanaiḥ
avidhyata śineḥ pautraṃ jalasaṃdho mahorasi |
31 | tato 'pareṇa bhallena pītena niśitena ca
asyato vṛṣṇivīrasya nicakarta śarāsanam |
32 | sātyakiṃ chinnadhanvānaṃ prahasann iva bhārata
avidhyan māgadho vīraḥ pañcabhir niśitaiḥ śaraiḥ |
33 | sa viddho bahubhir bāṇair jalasaṃdhena vīryavān
nākampata mahābāhus tad adbhutam ivābhavat |
34 | acintayan vai sa śarān nātyarthaṃ saṃbhramād balī
dhanur anyat samādāya tiṣṭha tiṣṭhety uvāca ha |
35 | etāvad uktvā śaineyo jalasaṃdhaṃ mahorasi
vivyādha ṣaṣṭyā subhṛśaṃ śarāṇāṃ prahasann iva |
36 | kṣurapreṇa ca pītena muṣṭideśe mahad dhanuḥ
jalasaṃdhasya ciccheda vivyādha ca tribhiḥ śaraiḥ |
37 | jalasaṃdhas tu tat tyaktvā saśaraṃ vai śarāsanam
tomaraṃ vyasṛjat tūrṇaṃ sātyakiṃ prati māriṣa |
38 | sa nirbhidya bhujaṃ savyaṃ mādhavasya mahāraṇe
abhyagād dharaṇīṃ ghoraḥ śvasann iva mahoragaḥ |
39 | nirbhinne tu bhuje savye sātyakiḥ satyavikramaḥ
triṃśadbhir viśikhais tīkṣṇair jalasaṃdham atāḍayat |
40 | pragṛhya tu tataḥ khaḍgaṃ jalasaṃdho mahābalaḥ
ārṣabhaṃ carma ca mahac chatacandram alaṃkṛtam tata āvidhya taṃ khaḍgaṃ sātvatāyotsasarja ha |
41 | śaineyasya dhanuś chittvā sa khaḍgo nyapatan mahīm
alātacakravac caiva vyarocata mahīṃ gataḥ |
42 | athānyad dhanur ādāya sarvakāyāvadāraṇam
śālaskandhapratīkāśam indrāśanisamasvanam visphārya vivyadhe kruddho jalasaṃdhaṃ śareṇa ha |
43 | tataḥ sābharaṇau bāhū kṣurābhyāṃ mādhavottamaḥ
sāṅgadau jalasaṃdhasya ciccheda prahasann iva |
44 | tau bāhū parighaprakhyau petatur gajasattamāt
vasuṃdharadharād bhraṣṭau pañcaśīrṣāv ivoragau |
45 | tataḥ sudaṃṣṭraṃ suhanu cārukuṇḍalam unnasam
kṣureṇāsya tṛtīyena śiraś ciccheda sātyakiḥ |
46 | tat pātitaśirobāhukabandhaṃ bhīmadarśanam
dviradaṃ jalasaṃdhasya rudhireṇābhyaṣiñcata |
47 | jalasaṃdhaṃ nihatyājau tvaramāṇas tu sātvataḥ
naiṣādiṃ pātayām āsa gajaskandhād viśāṃ pate |
48 | rudhireṇāvasiktāṅgo jalasaṃdhasya kuñjaraḥ
vilambamānam avahat saṃśliṣṭaṃ param āsanam |
49 | śarārditaḥ sātvatena mardamānaḥ svavāhinīm
ghoram ārtasvaraṃ kṛtvā vidudrāva mahāgajaḥ |
50 | hāhākāro mahān āsīt tava sainyasya māriṣa
jalasaṃdhaṃ hataṃ dṛṣṭvā vṛṣṇīnām ṛṣabheṇa ha |
51 | vimukhāś cābhyadhāvanta tava yodhāḥ samantataḥ
palāyane kṛtotsāhā nirutsāhā dviṣajjaye |
52 | etasminn antare rājan droṇaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ
abhyayāj javanair aśvair yuyudhānaṃ mahāratham |
53 | tam udīrṇaṃ tathā dṛṣṭvā śaineyaṃ kurupuṃgavāḥ
droṇenaiva saha kruddhāḥ sātyakiṃ paryavārayan |
54 | tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kurūṇāṃ sātvatasya ca
droṇasya ca raṇe rājan ghoraṃ devāsuropamam |