Book 7 Chapter 86 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | prītiyuktaṃ ca hṛdyaṃ ca madhurākṣaram eva ca
kālayuktaṃ ca citraṃ ca svatayā cābhibhāṣitam |
2 | dharmarājasya tad vākyaṃ niśamya śinipuṃgavaḥ
sātyakir bharataśreṣṭha pratyuvāca yudhiṣṭhiram |
3 | śrutaṃ te gadato vākyaṃ sarvam etan mayācyuta
nyāyayuktaṃ ca citraṃ ca phalgunārthe yaśaskaram |
4 | evaṃvidhe tathā kāle madṛśaṃ prekṣya saṃmatam
vaktum arhasi rājendra yathā pārthaṃ tathaiva mām |
5 | na me dhanaṃjayasyārthe prāṇā rakṣyāḥ kathaṃ cana
tvatprayuktaḥ punar ahaṃ kiṃ na kuryāṃ mahāhave |
6 | lokatrayaṃ yodhayeyaṃ sadevāsuramānuṣam
tvatprayukto narendreha kim utaitat sudurbalam |
7 | suyodhanabalaṃ tv adya yodhayiṣye samantataḥ
vijeṣye ca raṇe rājan satyam etad bravīmi te |
8 | kuśaly ahaṃ kuśalinaṃ samāsādya dhanaṃjayam
hate jayadrathe rājan punar eṣyāmi te 'ntikam |
9 | avaśyaṃ tu mayā sarvaṃ vijñāpyas tvaṃ narādhipa
vāsudevasya yad vākyaṃ phalgunasya ca dhīmataḥ |
10 | dṛḍhaṃ tv abhiparīto 'ham arjunena punaḥ punaḥ
madhye sarvasya sainyasya vāsudevasya śṛṇvataḥ |
11 | adya mādhava rājānam apramatto 'nupālaya
āryāṃ yuddhe matiṃ kṛtvā yāvad dhanmi jayadratham |
12 | tvayi vāhaṃ mahābāho pradyumne vā mahārathe
nṛpaṃ nikṣipya gaccheyaṃ nirapekṣo jayadratham |
13 | jānīṣe hi raṇe droṇaṃ rabhasaṃ śreṣṭhasaṃmatam
pratijñā cāpi te nityaṃ śrutā droṇasya mādhava |
14 | grahaṇaṃ dharmarājasya bhāradvājo 'nugṛdhyati
śaktaś cāpi raṇe droṇo nigṛhītuṃ yudhiṣṭhiram |
15 | evaṃ tvayi samādhāya dharmarājaṃ narottamam
aham adya gamiṣyāmi saindhavasya vadhāya hi |
16 | jayadratham ahaṃ hatvā dhruvam eṣyāmi mādhava
dharmarājaṃ yathā droṇo nigṛhṇīyād raṇe balāt |
17 | nigṛhīte naraśreṣṭhe bhāradvājena mādhava
saindhavasya vadho na syān mamāprītis tathā bhavet |
18 | evaṃ gate naraśreṣṭha pāṇḍave satyavādini
asmākaṃ gamanaṃ vyaktaṃ vanaṃ prati bhavet punaḥ |
19 | so 'yaṃ mama jayo vyaktaṃ vyartha eva bhaviṣyati
yadi droṇo raṇe kruddho nigṛhṇīyād yudhiṣṭhiram |
20 | sa tvam adya mahābāho priyārthaṃ mama mādhava
jayārthaṃ ca yaśorthaṃ ca rakṣa rājānam āhave |
21 | sa bhavān mayi nikṣepo nikṣiptaḥ savyasācinā
bhāradvājād bhayaṃ nityaṃ paśyamānena te prabho |
22 | tasyāpi ca mahābāho nityaṃ paśyati saṃyuge
nānyaṃ hi pratiyoddhāraṃ raukmiṇeyād ṛte prabho māṃ vāpi manyate yuddhe bhāradvājasya dhīmataḥ |
23 | so 'haṃ saṃbhāvanāṃ caitām ācāryavacanaṃ ca tat
pṛṣṭhato notsahe kartuṃ tvāṃ vā tyaktuṃ mahīpate |
24 | ācāryo laghuhastatvād abhedyakavacāvṛtaḥ
upalabhya raṇe krīḍed yathā śakuninā śiśuḥ |
25 | yadi kārṣṇir dhanuṣpāṇir iha syān makaradhvajaḥ
tasmai tvāṃ visṛjeyaṃ vai sa tvāṃ rakṣed yathārjunaḥ |
26 | kuru tvam ātmano guptiṃ kas te goptā gate mayi
yaḥ pratīyād raṇe droṇaṃ yāvad gacchāmi pāṇḍavam |
27 | mā ca te bhayam adyāstu rājann arjunasaṃbhavam
na sa jātu mahābāhur bhāram udyamya sīdati |
28 | ye ca sauvīrakā yodhās tathā saindhavapauravāḥ
udīcyā dākṣiṇātyāś ca ye cānye 'pi mahārathāḥ |
29 | ye ca karṇamukhā rājan rathodārāḥ prakīrtitāḥ
ete 'rjunasya kruddhasya kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm |
30 | udyuktā pṛthivī sarvā sasurāsuramānuṣā
sarākṣasagaṇā rājan sakiṃnaramahoragā |
31 | jaṅgamāḥ sthāvaraiḥ sārdhaṃ nālaṃ pārthasya saṃyuge
evaṃ jñātvā mahārāja vyetu te bhīr dhanaṃjaye |
32 | yatra vīrau maheṣvāsau kṛṣṇau satyaparākramau
na tatra karmaṇo vyāpat kathaṃ cid api vidyate |
33 | daivaṃ kṛtāstratāṃ yogam amarṣam api cāhave
kṛtajñatāṃ dayāṃ caiva bhrātus tvam anucintaya |
34 | mayi cāpy apayāte vai gacchamāne 'rjunaṃ prati
droṇe citrāstratāṃ saṃkhye rājaṃs tvam anucintaya |
35 | ācāryo hi bhṛśaṃ rājan nigrahe tava gṛdhyati
pratijñām ātmano rakṣan satyāṃ kartuṃ ca bhārata |
36 | kuruṣvādyātmano guptiṃ kas te goptā gate mayi
yasyāhaṃ pratyayāt pārtha gaccheyaṃ phalgunaṃ prati |
37 | na hy ahaṃ tvā mahārāja anikṣipya mahāhave
kva cid yāsyāmi kauravya satyam etad bravīmi te |
38 | etad vicārya bahuśo buddhyā buddhimatāṃ vara
dṛṣṭvā śreyaḥ paraṃ buddhyā tato rājan praśādhi mām |
39 | yudhiṣṭhira uvāca |
39 | evam etan mahābāho yathā vadasi mādhava
na tu me śudhyate bhāvaḥ śvetāśvaṃ prati māriṣa |
40 | kariṣye paramaṃ yatnam ātmano rakṣaṇaṃ prati
gaccha tvaṃ samanujñāto yatra yāto dhanaṃjayaḥ |
41 | ātmasaṃrakṣaṇaṃ saṃkhye gamanaṃ cārjunaṃ prati
vicāryaitad dvayaṃ buddhyā gamanaṃ tatra rocaye |
42 | sa tvam ātiṣṭha yānāya yatra yāto dhanaṃjayaḥ
mamāpi rakṣaṇaṃ bhīmaḥ kariṣyati mahābalaḥ |
43 | pārṣataś ca sasodaryaḥ pārthivāś ca mahābalāḥ
draupadeyāś ca māṃ tāta rakṣiṣyanti na saṃśayaḥ |
44 | kekayā bhrātaraḥ pañca rākṣasaś ca ghaṭotkacaḥ
virāṭo drupadaś caiva śikhaṇḍī ca mahārathaḥ |
45 | dhṛṣṭaketuś ca balavān kuntibhojaś ca māriṣa
nakulaḥ sahadevaś ca pāñcālāḥ sṛñjayās tathā ete samāhitās tāta rakṣiṣyanti na saṃśayaḥ |
46 | na droṇaḥ saha sainyena kṛtavarmā ca saṃyuge
samāsādayituṃ śakto na ca māṃ dharṣayiṣyati |
47 | dhṛṣṭadyumnaś ca samare droṇaṃ kruddhaṃ paraṃtapaḥ
vārayiṣyati vikramya veleva makarālayam |
48 | yatra sthāsyati saṃgrāme pārṣataḥ paravīrahā
na droṇasainyaṃ balavat krāmet tatra kathaṃ cana |
49 | eṣa droṇavināśāya samutpanno hutāśanāt
kavacī sa śarī khaḍgī dhanvī ca varabhūṣaṇaḥ |
50 | viśrabdho gaccha śaineya mā kārṣīr mayi saṃbhramam
dhṛṣṭadyumno raṇe kruddho droṇam āvārayiṣyati |