Book 7 Chapter 84 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | alambusaṃ tathā yuddhe vicarantam abhītavat
haiḍimbaḥ prayayau tūrṇaṃ vivyādha ca śitaiḥ śaraiḥ |
2 | tayoḥ pratibhayaṃ yuddham āsīd rākṣasasiṃhayoḥ
kurvator vividhā māyāḥ śakraśambarayor iva |
3 | alambuso bhṛśaṃ kruddho ghaṭotkacam atāḍayat
ghaṭotkacas tu viṃśatyā nārācānāṃ stanāntare alambusam atho viddhvā siṃhavad vyanadan muhuḥ |
4 | tathaivālambuso rājan haiḍimbaṃ yuddhadurmadam
viddhvā viddhvānadad dhṛṣṭaḥ pūrayan khaṃ samantataḥ |
5 | tathā tau bhṛśasaṃkruddhau rākṣasendrau mahābalau
nirviśeṣam ayudhyetāṃ māyābhir itaretaram |
6 | māyāśatasṛjau dṛptau mohayantau parasparam
māyāyuddhe sukuśalau māyāyuddham ayudhyatām |
7 | yāṃ yāṃ ghaṭotkaco yuddhe māyāṃ darśayate nṛpa
tāṃ tām alambuso rājan māyayaiva nijaghnivān |
8 | taṃ tathā yudhyamānaṃ tu māyāyuddhaviśāradam
alambusaṃ rākṣasendraṃ dṛṣṭvākrudhyanta pāṇḍavāḥ |
9 | ta enaṃ bhṛśasaṃkruddhāḥ sarvataḥ pravarā rathaiḥ
abhyadravanta saṃkruddhā bhīmasenādayo nṛpa |
10 | ta enaṃ koṣṭhakīkṛtya rathavaṃśena māriṣa
sarvato vyakiran bāṇair ulkābhir iva kuñjaram |
11 | sa teṣām astravegaṃ taṃ pratihatyāstramāyayā
tasmād rathavrajān mukto vanadāhād iva dvipaḥ |
12 | sa visphārya dhanur ghoram indrāśanisamasvanam
mārutiṃ pañcaviṃśatyā bhaimaseniṃ ca pañcabhiḥ yudhiṣṭhiraṃ tribhir viddhvā sahadevaṃ ca saptabhiḥ |
13 | nakulaṃ ca trisaptatyā drupadeyāṃś ca māriṣa
pañcabhiḥ pañcabhir viddhvā ghoraṃ nādaṃ nanāda ha |
14 | taṃ bhīmaseno navabhiḥ sahadevaś ca pañcabhiḥ
yudhiṣṭhiraḥ śatenaiva rākṣasaṃ pratyavidhyata nakulaś ca catuḥṣaṣṭyā draupadeyās tribhis tribhiḥ |
15 | haiḍimbo rākṣasaṃ viddhvā yuddhe pañcāśatā śaraiḥ
punar vivyādha saptatyā nanāda ca mahābalaḥ |
16 | so 'tividdho maheṣvāsaḥ sarvatas tair mahārathaiḥ
prativivyādha tān sarvān pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ |
17 | taṃ kruddhaṃ rākṣasaṃ yuddhe pratikruddhas tu rākṣasaḥ
haiḍimbo bharataśreṣṭha śarair vivyādha saptabhiḥ |
18 | so 'tividdho balavatā rākṣasendro mahābalaḥ
vyasṛjat sāyakāṃs tūrṇaṃ svarṇapuṅkhāñ śilāśitān |
19 | te śarā nataparvāṇo viviśū rākṣasaṃ tadā
ruṣitāḥ pannagā yadvad girim ugrā mahābalāḥ |
20 | tatas te pāṇḍavā rājan samantān niśitāñ śarān
preṣayām āsur udvignā haiḍimbaś ca ghaṭotkacaḥ |
21 | sa vadhyamānaḥ samare pāṇḍavair jitakāśibhiḥ
dagdhādrikūṭaśṛṅgābhaṃ bhinnāñjanacayopamam |
22 | samutkṣipya ca bāhubhyām āvidhya ca punaḥ punaḥ
niṣpipeṣa kṣitau kṣipraṃ pūrṇakumbham ivāśmani |
23 | balalāghavasaṃpannaḥ saṃpanno vikrameṇa ca
bhaimasenī raṇe kruddhaḥ sarvasainyāny abhīṣayat |
24 | sa visphuṭitasarvāṅgaś cūrṇitāsthivibhūṣaṇaḥ
ghaṭotkacena vīreṇa hataḥ sālakaṭaṅkaṭaḥ |
25 | tataḥ sumanasaḥ pārthā hate tasmin niśācare
cukruśuḥ siṃhanādāṃś ca vāsāṃsy ādudhuvuś ca ha |
26 | tāvakāś ca hataṃ dṛṣṭvā rākṣasendraṃ mahābalam
alambusaṃ bhīmarūpaṃ viśīrṇam iva parvatam hāhākāram akurvanta sainyāni bharatarṣabha |
27 | janāś ca tad dadṛśire rakṣaḥ kautūhalānvitāḥ
yadṛcchayā nipatitaṃ bhūmāv aṅgārakaṃ yathā |
28 | ghaṭotkacas tu tad dhatvā rakṣo balavatāṃ varam
mumoca balavan nādaṃ balaṃ hatveva vāsavaḥ |
29 | sa pūjyamānaḥ pitṛbhiḥ sabāndhavair; ghaṭotkacaḥ karmaṇi duṣkare kṛte
ripuṃ nihatyābhinananda vai tadā; alambusaṃ pakvam alambusaṃ yathā |
30 | tato ninādaḥ sumahān samutthitaḥ; saśaṅkhanānāvidhabāṇaghoṣavān
niśamya taṃ pratyanadaṃs tu kauravās; tato dhvanir bhuvanam athāspṛśad bhṛśam |