Book 7 Chapter 82 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | bṛhatkṣatram athāyāntaṃ kekayaṃ dṛḍhavikramam
kṣemadhūrtir mahārāja vivyādhorasi mārgaṇaiḥ |
2 | bṛhatkṣatras tu taṃ rājā navatyā nataparvaṇām
ājaghne tvarito yuddhe droṇānīkabibhitsayā |
3 | kṣemadhūrtis tu saṃkruddhaḥ kekayasya mahātmanaḥ
dhanuś ciccheda bhallena pītena niśitena ca |
4 | athainaṃ chinnadhanvānaṃ śareṇa nataparvaṇā
vivyādha hṛdaye tūrṇaṃ pravaraṃ sarvadhanvinām |
5 | athānyad dhanur ādāya bṛhatkṣatro hasann iva
vyaśvasūtadhvajaṃ cakre kṣemadhūrtiṃ mahāratham |
6 | tato 'pareṇa bhallena pītena niśitena ca
jahāra nṛpateḥ kāyāc chiro jvalitakuṇḍalam |
7 | tac chinnaṃ sahasā tasya śiraḥ kuñcitamūrdhajam
sakirīṭaṃ mahīṃ prāpya babhau jyotir ivāmbarāt |
8 | taṃ nihatya raṇe hṛṣṭo bṛhatkṣatro mahārathaḥ
sahasābhyapatat sainyaṃ tāvakaṃ pārthakāraṇāt |
9 | dhṛṣṭaketum athāyāntaṃ droṇahetoḥ parākramī
vīradhanvā maheṣvāso vārayām āsa bhārata |
10 | tau parasparam āsādya śaradaṃṣṭrau tarasvinau
śarair anekasāhasrair anyonyam abhijaghnatuḥ |
11 | tāv ubhau naraśārdūlau yuyudhāte parasparam
mahāvane tīvramadau vāraṇāv iva yūthapau |
12 | girigahvaram āsādya śārdūlāv iva roṣitau
yuyudhāte mahāvīryau parasparajighāṃsayā |
13 | tad yuddham āsīt tumulaṃ prekṣaṇīyaṃ viśāṃ pate
siddhacāraṇasaṃghānāṃ vismayādbhutadarśanam |
14 | vīradhanvā tataḥ kruddho dhṛṣṭaketoḥ śarāsanam
dvidhā ciccheda bhallena prahasann iva bhārata |
15 | tad utsṛjya dhanuś chinnaṃ cedirājo mahārathaḥ
śaktiṃ jagrāha vipulāṃ rukmadaṇḍām ayasmayīm |
16 | tāṃ tu śaktiṃ mahāvīryāṃ dorbhyām āyamya bhārata
cikṣepa sahasā yatto vīradhanvarathaṃ prati |
17 | sa tayā vīraghātinyā śaktyā tv abhihato bhṛśam
nirbhinnahṛdayas tūrṇaṃ nipapāta rathān mahīm |
18 | tasmin vinihate śūre trigartānāṃ mahārathe
balaṃ te 'bhajyata vibho pāṇḍaveyaiḥ samantataḥ |
19 | sahadeve tataḥ ṣaṣṭiṃ sāyakān durmukho 'kṣipat
nanāda ca mahānādaṃ tarjayan pāṇḍavaṃ raṇe |
20 | madreyas tu tataḥ kruddho durmukhaṃ daśabhiḥ śaraiḥ
bhrātā bhrātaram āyāntaṃ vivyādha prahasann iva |
21 | taṃ raṇe rabhasaṃ dṛṣṭvā sahadevaṃ mahābalam
durmukho navabhir bāṇais tāḍayām āsa bhārata |
22 | durmukhasya tu bhallena chittvā ketuṃ mahābalaḥ
jaghāna caturo vāhāṃś caturbhir niśitaiḥ śaraiḥ |
23 | athāpareṇa bhallena pītena niśitena ca
ciccheda sāratheḥ kāyāc chiro jvalitakuṇḍalam |
24 | kṣurapreṇa ca tīkṣṇena kauravyasya mahad dhanuḥ
sahadevo raṇe chittvā taṃ ca vivyādha pañcabhiḥ |
25 | hatāśvaṃ tu rathaṃ tyaktvā durmukho vimanās tadā
āruroha rathaṃ rājan niramitrasya bhārata |
26 | sahadevas tataḥ kruddho niramitraṃ mahāhave
jaghāna pṛtanāmadhye bhallena paravīrahā |
27 | sa papāta rathopasthān niramitro janeśvaraḥ
trigartarājasya suto vyathayaṃs tava vāhinīm |
28 | taṃ tu hatvā mahābāhuḥ sahadevo vyarocata
yathā dāśarathī rāmaḥ kharaṃ hatvā mahābalam |
29 | hāhākāro mahān āsīt trigartānāṃ janeśvara
rājaputraṃ hataṃ dṛṣṭvā niramitraṃ mahābalam |
30 | nakulas te sutaṃ rājan vikarṇaṃ pṛthulocanam
muhūrtāj jitavān saṃkhye tad adbhutam ivābhavat |
31 | sātyakiṃ vyāghradattas tu śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
cakre 'dṛśyaṃ sāśvasūtaṃ sadhvajaṃ pṛtanāntare |
32 | tān nivārya śarāñ śūraḥ śaineyaḥ kṛtahastavat
sāśvasūtadhvajaṃ bāṇair vyāghradattam apātayat |
33 | kumāre nihate tasmin magadhasya sute prabho
māgadhāḥ sarvato yattā yuyudhānam upādravan |
34 | visṛjantaḥ śarāṃś caiva tomarāṃś ca sahasraśaḥ
bhiṇḍipālāṃs tathā prāsān mudgarān musalān api |
35 | ayodhayan raṇe śūrāḥ sātvataṃ yuddhadurmadam
tāṃs tu sarvān sa balavān sātyaktir yuddhadurmadaḥ nātikṛcchrād dhasann eva vijigye puruṣarṣabha |
36 | māgadhān dravato dṛṣṭvā hataśeṣān samantataḥ
balaṃ te 'bhajyata vibho yuyudhānaśarārditam |
37 | nāśayitvā raṇe sainyaṃ tvadīyaṃ mādhavottamaḥ
vidhunvāno dhanuḥśreṣṭhaṃ vyabhrājata mahāyaśāḥ |
38 | bhajyamānaṃ balaṃ rājan sātvatena mahātmanā
nābhyavartata yuddhāya trāsitaṃ dīrghabāhunā |
39 | tato droṇo bhṛśaṃ kruddhaḥ sahasodvṛtya cakṣuṣī
sātyakiṃ satyakarmāṇaṃ svayam evābhidudruve |