Book 7 Chapter 78 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | evam uktvārjunaṃ rājā tribhir marmātigaiḥ śaraiḥ
pratyavidhyan mahāvegaiś caturbhiś caturo hayān |
2 | vāsudevaṃ ca daśabhiḥ pratyavidhyat stanāntare
pratodaṃ cāsya bhallena chittvā bhūmāv apātayat |
3 | taṃ caturdaśabhiḥ pārthaś citrapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ
avidhyat tūrṇam avyagras te 'syābhraśyanta varmaṇaḥ |
4 | teṣāṃ vaiphalyam ālokya punar nava ca pañca ca
prāhiṇon niśitān bāṇāṃs te cābhraśyanta varmaṇaḥ |
5 | aṣṭāviṃśat tu tān bāṇān astān viprekṣya niṣphalān
abravīt paravīraghnaḥ kṛṣṇo 'rjunam idaṃ vacaḥ |
6 | adṛṣṭapūrvaṃ paśyāmi śilānām iva sarpaṇam
tvayā saṃpreṣitāḥ pārtha nārthaṃ kurvanti patriṇaḥ |
7 | kaccid gāṇḍīvataḥ prāṇās tathaiva bharatarṣabha
muṣṭiś ca te yathāpūrvaṃ bhujayoś ca balaṃ tava |
8 | na ced vidher ayaṃ kālaḥ prāptaḥ syād adya paścimaḥ
tava caivāsya śatroś ca tan mamācakṣva pṛcchataḥ |
9 | vismayo me mahān pārtha tava dṛṣṭvā śarān imān
vyarthān nipatataḥ saṃkhye duryodhanarathaṃ prati |
10 | vajrāśanisamā ghorāḥ parakāyāvabhedinaḥ
śarāḥ kurvanti te nārthaṃ pārtha kādya viḍambanā |
11 | arjuna uvāca |
11 | droṇenaiṣā matiḥ kṛṣṇa dhārtarāṣṭre niveśitā
ante vihitam astrāṇām etat kavacadhāraṇam |
12 | asminn antarhitaṃ kṛṣṇa trailokyam api varmaṇi
eko droṇo hi vedaitad ahaṃ tasmāc ca sattamāt |
13 | na śakyam etat kavacaṃ bāṇair bhettuṃ kathaṃ cana
api vajreṇa govinda svayaṃ maghavatā yudhi |
14 | jānaṃs tvam api vai kṛṣṇa māṃ vimohayase katham
yadvṛttaṃ triṣu lokeṣu yac ca keśava vartate |
15 | tathā bhaviṣyad yac caiva tat sarvaṃ viditaṃ tava
na tv evaṃ veda vai kaś cid yathā tvaṃ madhusūdana |
16 | eṣa duryodhanaḥ kṛṣṇa droṇena vihitām imām
tiṣṭhaty abhītavat saṃkhye bibhrat kavacadhāraṇām |
17 | yat tv atra vihitaṃ kāryaṃ naiṣa tad vetti mādhava
strīvad eṣa bibharty etāṃ yuktāṃ kavacadhāraṇām |
18 | paśya bāhvoś ca me vīryaṃ dhanuṣaś ca janārdana
parājayiṣye kauravyaṃ kavacenāpi rakṣitam |
19 | idam aṅgirase prādād deveśo varma bhāsvaram
punar dadau surapatir mahyaṃ varma sasaṃgraham |
20 | daivaṃ yady asya varmaitad brahmaṇā vā svayaṃ kṛtam
naitad gopsyati durbuddhim adya bāṇahataṃ mayā |
21 | saṃjaya uvāca |
21 | evam uktvārjuno bāṇān abhimantrya vyakarṣayat
vikṛṣyamāṇāṃs tenaivaṃ dhanurmadhyagatāñ śarān tān asyāstreṇa ciccheda drauṇiḥ sarvāstraghātinā |
22 | tān nikṛttān iṣūn dṛṣṭvā dūrato brahmavādinā
nyavedayat keśavāya vismitaḥ śvetavāhanaḥ |
23 | naitad astraṃ mayā śakyaṃ dviḥ prayoktuṃ janārdana
astraṃ mām eva hanyād dhi paśya tv adya balaṃ mama |
24 | tato duryodhanaḥ kṛṣṇau navabhir nataparvabhiḥ
avidhyata raṇe rājañ śarair āśīviṣopamaiḥ bhūya evābhyavarṣac ca samare kṛṣṇapāṇḍavau |
25 | śaravarṣeṇa mahatā tato 'hṛṣyanta tāvakāḥ
cakrur vāditraninadān siṃhanādaravāṃs tathā |
26 | tataḥ kruddho raṇe pārthaḥ sṛkkaṇī parisaṃlihan
nāpaśyata tato 'syāṅgaṃ yan na syād varmarakṣitam |
27 | tato 'sya niśitair bāṇaiḥ sumuktair antakopamaiḥ
hayāṃś cakāra nirdehān ubhau ca pārṣṇisārathī |
28 | dhanur asyācchinac citraṃ hastāvāpaṃ ca vīryavān
rathaṃ ca śakalīkartuṃ savyasācī pracakrame |
29 | duryodhanaṃ ca bāṇābhyāṃ tīkṣṇābhyāṃ virathīkṛtam
avidhyad dhastatalayor ubhayor arjunas tadā |
30 | taṃ kṛcchrām āpadaṃ prāptaṃ dṛṣṭvā paramadhanvinaḥ
samāpetuḥ parīpsanto dhanaṃjayaśarārditam |
31 | te rathair bahusāhasraiḥ kalpitaiḥ kuñjarair hayaiḥ
padātyoghaiś ca saṃrabdhaiḥ parivavrur dhanaṃjayam |
32 | atha nārjunagovindau ratho vāpi vyadṛśyata
astravarṣeṇa mahatā janaughaiś cāpi saṃvṛtau |
33 | tato 'rjuno 'stravīryeṇa nijaghne tāṃ varūthinīm
tatra vyaṅgīkṛtāḥ petuḥ śataśo 'tha rathadvipāḥ |
34 | te hatā hanyamānāś ca nyagṛhṇaṃs taṃ rathottamam
sa rathastambhitas tasthau krośamātraṃ samantataḥ |
35 | tato 'rjunaṃ vṛṣṇivīras tvarito vākyam abravīt
dhanur visphārayātyartham ahaṃ dhmāsyāmi cāmbujam |
36 | tato visphārya balavad gāṇḍīvaṃ jaghnivān ripūn
mahatā śaravarṣeṇa talaśabdena cārjunaḥ |
37 | pāñcajanyaṃ ca balavad dadhmau tāreṇa keśavaḥ
rajasā dhvastapakṣmāntaḥ prasvinnavadano bhṛśam |
38 | tasya śaṅkhasya nādena dhanuṣo nisvanena ca
niḥsattvāś ca sasattvāś ca kṣitau petus tadā janāḥ |
39 | tair vimukto ratho reje vāyvīrita ivāmbudaḥ
jayadrathasya goptāras tataḥ kṣubdhāḥ sahānugāḥ |
40 | te dṛṣṭvā sahasā pārthaṃ goptāraḥ saindhavasya tu
cakrur nādān bahuvidhān kampayanto vasuṃdharām |
41 | bāṇaśabdaravāṃś cogrān vimiśrāñ śaṅkhanisvanaiḥ
prāduścakrur mahātmānaḥ siṃhanādaravān api |
42 | taṃ śrutvā ninadaṃ ghoraṃ tāvakānāṃ samutthitam
pradadhmatus tadā śaṅkhau vāsudevadhanaṃjayau |
43 | tena śabdena mahatā pūriteyaṃ vasuṃdharā
saśailā sārṇavadvīpā sapātālā viśāṃ pate |
44 | sa śabdo bharataśreṣṭha vyāpya sarvā diśo daśa
pratisasvāna tatraiva kurupāṇḍavayor bale |
45 | tāvakā rathinas tatra dṛṣṭvā kṛṣṇadhanaṃjayau
saṃrambhaṃ paramaṃ prāptās tvaramāṇā mahārathāḥ |
46 | atha kṛṣṇau mahābhāgau tāvakā dṛśya daṃśitau
abhyadravanta saṃkruddhās tad adbhutam ivābhavat |