Book 7 Chapter 77 | |
1 | vāsudeva uvāca |
1 | suyodhanam atikrāntam enaṃ paśya dhanaṃjaya
āpadgatam imaṃ manye nāsty asya sadṛśo rathaḥ |
2 | dūrapātī maheṣvāsaḥ kṛtāstro yuddhadurmadaḥ
dṛḍhāstraś citrayodhī ca dhārtarāṣṭro mahābalaḥ |
3 | atyantasukhasaṃvṛddho mānitaś ca mahārathaiḥ
kṛtī ca satataṃ pārtha nityaṃ dveṣṭi ca pāṇḍavān |
4 | tena yuddham ahaṃ manye prāptakālaṃ tavānagha
atra vo dyūtam āyātaṃ vijayāyetarāya vā |
5 | atra krodhaviṣaṃ pārtha vimuñca cirasaṃbhṛtam
eṣa mūlam anarthānāṃ pāṇḍavānāṃ mahārathaḥ |
6 | so 'yaṃ prāptas tavākṣepaṃ paśya sāphalyam ātmanaḥ
kathaṃ hi rājā rājyārthī tvayā gaccheta saṃyugam |
7 | diṣṭyā tv idānīṃ saṃprāpta eṣa te bāṇagocaram
sa yathā jīvitaṃ jahyāt tathā kuru dhanaṃjaya |
8 | aiśvaryamadasaṃmūḍho naiṣa duḥkham upeyivān
na ca te saṃyuge vīryaṃ jānāti puruṣarṣabha |
9 | tvāṃ hi lokās trayaḥ pārtha sasurāsuramānuṣāḥ
notsahante raṇe jetuṃ kim utaikaḥ suyodhanaḥ |
10 | sa diṣṭyā samanuprāptas tava pārtha rathāntikam
jahy enaṃ vai mahābāho yathā vṛtraṃ puraṃdaraḥ |
11 | eṣa hy anarthe satataṃ parākrāntas tavānagha
nikṛtyā dharmarājaṃ ca dyūte vañcitavān ayam |
12 | bahūni sunṛśaṃsāni kṛtāny etena mānada
yuṣmāsu pāpamatinā apāpeṣv eva nityadā |
13 | tam anāryaṃ sadā kṣudraṃ puruṣaṃ kāmacāriṇam
āryāṃ yuddhe matiṃ kṛtvā jahi pārthāvicārayan |
14 | nikṛtyā rājyaharaṇaṃ vanavāsaṃ ca pāṇḍava
parikleśaṃ ca kṛṣṇāyā hṛdi kṛtvā parākrama |
15 | diṣṭyaiṣa tava bāṇānāṃ gocare parivartate
pratighātāya kāryasya diṣṭyā ca yatate 'grataḥ |
16 | diṣṭyā jānāti saṃgrāme yoddhavyaṃ hi tvayā saha
diṣṭyā ca saphalāḥ pārtha sarve kāmā hi kāmitāḥ |
17 | tasmāj jahi raṇe pārtha dhārtarāṣṭraṃ kulādhamam
yathendreṇa hataḥ pūrvaṃ jambho devāsure mṛdhe |
18 | asmin hate tvayā sainyam anāthaṃ bhidyatām idam
vairasyāsyās tv avabhṛtho mūlaṃ chindhi durātmanām |
19 | saṃjaya uvāca |
19 | taṃ tathety abravīt pārthaḥ kṛtyarūpam idaṃ mama
sarvam anyad anādṛtya gaccha yatra suyodhanaḥ |
20 | yenaitad dīrghakālaṃ no bhuktaṃ rājyam akaṇṭakam
apy asya yudhi vikramya chindyāṃ mūrdhānam āhave |
21 | api tasyā anarhāyāḥ parikleśasya mādhava
kṛṣṇāyāḥ śaknuyāṃ gantuṃ padaṃ keśapradharṣaṇe |
22 | ity evaṃ vādinau hṛṣṭau kṛṣṇau śvetān hayottamān
preṣayām āsatuḥ saṃkhye prepsantau taṃ narādhipam |
23 | tayoḥ samīpaṃ saṃprāpya putras te bharatarṣabha
na cakāra bhayaṃ prāpte bhaye mahati māriṣa |
24 | tad asya kṣatriyās tatra sarva evābhyapūjayan
yad arjunahṛṣīkeśau pratyudyāto 'vicārayan |
25 | tataḥ sarvasya sainyasya tāvakasya viśāṃ pate
mahān nādo hy abhūt tatra dṛṣṭvā rājānam āhave |
26 | tasmiñ janasamunnāde pravṛtte bhairave sati
kadarthīkṛtya te putraḥ pratyamitram avārayat |
27 | āvāritas tu kaunteyas tava putreṇa dhanvinā
saṃrambham agamad bhūyaḥ sa ca tasmin paraṃtapaḥ |
28 | tau dṛṣṭvā pratisaṃrabdhau duryodhanadhanaṃjayau
abhyavaikṣanta rājāno bhīmarūpāḥ samantataḥ |
29 | dṛṣṭvā tu pārthaṃ saṃrabdhaṃ vāsudevaṃ ca māriṣa
prahasann iva putras te yoddhukāmaḥ samāhvayat |
30 | tataḥ prahṛṣṭo dāśārhaḥ pāṇḍavaś ca dhanaṃjayaḥ
vyākrośetāṃ mahānādaṃ dadhmatuś cāmbujottamau |
31 | tau hṛṣṭarūpau saṃprekṣya kauraveyāś ca sarvaśaḥ
nirāśāḥ samapadyanta putrasya tava jīvite |
32 | śokam īyuḥ paraṃ caiva kuravaḥ sarva eva te
amanyanta ca putraṃ te vaiśvānaramukhe hutam |
33 | tathā tu dṛṣṭvā yodhās te prahṛṣṭau kṛṣṇapāṇḍavau
hato rājā hato rājety ūcur evaṃ bhayārditāḥ |
34 | janasya saṃninādaṃ tu śrutvā duryodhano 'bravīt
vyetu vo bhīr ahaṃ kṛṣṇau preṣayiṣyāmi mṛtyave |
35 | ity uktvā sainikān sarvāñ jayāpekṣī narādhipaḥ
pārtham ābhāṣya saṃrambhād idaṃ vacanam abravīt |
36 | pārtha yac chikṣitaṃ te 'straṃ divyaṃ mānuṣam eva ca
tad darśaya mayi kṣipraṃ yadi jāto 'si pāṇḍunā |
37 | yad balaṃ tava vīryaṃ ca keśavasya tathaiva ca
tat kuruṣva mayi kṣipraṃ paśyāmas tava pauruṣam |
38 | asmat parokṣaṃ karmāṇi pravadanti kṛtāni te
svāmisatkārayuktāni yāni tānīha darśaya |