Book 7 Chapter 71 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | rājan saṃgrāmam āścaryaṃ śṛṇu kīrtayato mama
kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca yathā yuddham avartata |
2 | bhāradvājaṃ samāsādya vyūhasya pramukhe sthitam
ayodhayan raṇe pārthā droṇānīkaṃ bibhitsavaḥ |
3 | rakṣamāṇāḥ svakaṃ vyūhaṃ droṇasyāpi ca sainikāḥ
ayodhayan raṇe pārthān prārthayanto mahad yaśaḥ |
4 | vindānuvindāv āvantyau virāṭaṃ daśabhiḥ śaraiḥ
ājaghnatuḥ susaṃkruddhau tava putrahitaiṣiṇau |
5 | virāṭaś ca mahārāja tāv ubhau samare sthitau
parākrāntau parākramya yodhayām āsa sānugau |
6 | teṣāṃ yuddhaṃ samabhavad dāruṇaṃ śoṇitodakam
siṃhasya dvipamukhyābhyāṃ prabhinnābhyāṃ yathā vane |
7 | bāhlīkaṃ rabhasaṃ yuddhe yājñasenir mahābalaḥ
ājaghne viśikhais tīkṣṇair ghorair marmāsthibhedibhiḥ |
8 | bāhlīko yājñaseniṃ tu hemapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ
ājaghāna bhṛśaṃ kruddho navabhir nataparvabhiḥ |
9 | tad yuddham abhavad ghoraṃ śaraśaktisamākulam
bhīrūṇāṃ trāsajananaṃ śūrāṇāṃ harṣavardhanam |
10 | tābhyāṃ tatra śarair muktair antarikṣaṃ diśas tathā
abhavat saṃvṛtaṃ sarvaṃ na prājñāyata kiṃ cana |
11 | śaibyo govāsano yuddhe kāśyaputraṃ mahāratham
sasainyo yodhayām āsa gajaḥ pratigajaṃ yathā |
12 | bāhlīkarājaḥ saṃrabdho draupadeyān mahārathān
manaḥ pañcendriyāṇīva śuśubhe yodhayan raṇe |
13 | ayodhayaṃs te ca bhṛśaṃ taṃ śaraughaiḥ samantataḥ
indriyārthā yathā dehaṃ śaśvad dehabhṛtāṃ vara |
14 | vārṣṇeyaṃ sātyakiṃ yuddhe putro duḥśāsanas tava
ājaghne sāyakais tīkṣṇair navabhir nataparvabhiḥ |
15 | so 'tividdho balavatā maheṣvāsena dhanvinā
īṣan mūrchāṃ jagāmāśu sātyakiḥ satyavikramaḥ |
16 | samāśvastas tu vārṣṇeyas tava putraṃ mahāratham
vivyādha daśabhis tūrṇaṃ sāyakaiḥ kaṅkapatribhiḥ |
17 | tāv anyonyaṃ dṛḍhaṃ viddhāv anyonyaśaravikṣatau
rejatuḥ samare rājan puṣpitāv iva kiṃśukau |
18 | alambusas tu saṃkruddhaḥ kuntibhojaśarārditaḥ
aśobhata paraṃ lakṣmyā puṣpāḍhya iva kiṃśukaḥ |
19 | kuntibhojaṃ tato rakṣo viddhvā bahubhir āyasaiḥ
anadad bhairavaṃ nādaṃ vāhinyāḥ pramukhe tava |
20 | tatas tau samare śūrau yodhayantau parasparam
dadṛśuḥ sarvabhūtāni śakrajambhau yathā purā |
21 | śakuniṃ rabhasaṃ yuddhe kṛtavairaṃ ca bhārata
mādrīputrau ca saṃrabdhau śarair ardayatāṃ mṛdhe |
22 | tan mūlaḥ sa mahārāja prāvartata janakṣayaḥ
tvayā saṃjanito 'tyarthaṃ karṇena ca vivardhitaḥ |
23 | uddhukṣitaś ca putreṇa tava krodhahutāśanaḥ
ya imāṃ pṛthivīṃ rājan dagdhuṃ sarvāṃ samudyataḥ |
24 | śakuniḥ pāṇḍuputrābhyāṃ kṛtaḥ sa vimukhaḥ śaraiḥ
nābhyajānata kartavyaṃ yudhi kiṃ cit parākramam |
25 | vimukhaṃ cainam ālokya mādrīputrau mahārathau
vavarṣatuḥ punar bāṇair yathā meghau mahāgirim |
26 | sa vadhyamāno bahubhiḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
saṃprāyāj javanair aśvair droṇānīkāya saubalaḥ |
27 | ghaṭotkacas tathā śūraṃ rākṣasaṃ tam alāyudham
abhyayād rabhasaṃ yuddhe vegam āsthāya madhyamam |
28 | tayor yuddhaṃ mahārāja citrarūpam ivābhavat
yādṛśaṃ hi purā vṛttaṃ rāmarāvaṇayor mṛdhe |
29 | tato yudhiṣṭhiro rājā madrarājānam āhave
viddhvā pañcāśatā bāṇaiḥ punar vivyādha saptabhiḥ |
30 | tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tayor atyadbhutaṃ nṛpa
yathā pūrvaṃ mahad yuddhaṃ śambarāmararājayoḥ |
31 | viviṃśatiś citraseno vikarṇaś ca tavātmajaḥ
ayodhayan bhīmasenaṃ mahatyā senayā vṛtāḥ |