Book 7 Chapter 63 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tasyāṃ niśāyāṃ vyuṣṭāyāṃ droṇaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ
svāny anīkāni sarvāṇi prākrāmad vyūhituṃ tataḥ |
2 | śūrāṇāṃ garjatāṃ rājan saṃkruddhānām amarṣiṇām
śrūyante sma giraś citrāḥ parasparavadhaiṣiṇām |
3 | visphārya ca dhanūṃṣy ājau jyāḥ karaiḥ parimṛjya ca
viniḥśvasantaḥ prākrośan kvedānīṃ sa dhanaṃjayaḥ |
4 | vikośān sutsarūn anye kṛtadhārān samāhitān
pītān ākāśasaṃkāśān asīn ke cic ca cikṣipuḥ |
5 | carantas tv asimārgāṃś ca dhanurmārgāṃś ca śikṣayā
saṃgrāmamanasaḥ śūrā dṛśyante sma sahasraśaḥ |
6 | saghaṇṭāś candanādigdhāḥ svarṇavajravibhūṣitāḥ
samutkṣipya gadāś cānye paryapṛcchanta pāṇḍavam |
7 | anye balamadonmattāḥ parighair bāhuśālinaḥ
cakruḥ saṃbādham ākāśam ucchritendradhvajopamaiḥ |
8 | nānāpraharaṇaiś cānye vicitrasragalaṃkṛtāḥ
saṃgrāmamanasaḥ śūrās tatra tatra vyavasthitāḥ |
9 | kvārjunaḥ kva ca govindaḥ kva ca mānī vṛkodaraḥ
kva ca te suhṛdas teṣām āhvayanto raṇe tadā |
10 | tataḥ śaṅkham upādhmāya tvarayan vājinaḥ svayam
itas tatas tān racayan droṇaś carati vegitaḥ |
11 | teṣv anīkeṣu sarveṣu sthiteṣv āhavanandiṣu
bhāradvājo mahārāja jayadratham athābravīt |
12 | tvaṃ caiva saumadattiś ca karṇaś caiva mahārathaḥ
aśvatthāmā ca śalyaś ca vṛṣasenaḥ kṛpas tathā |
13 | śataṃ cāśvasahasrāṇāṃ rathānām ayutāni ṣaṭ
dviradānāṃ prabhinnānāṃ sahasrāṇi caturdaśa |
14 | padātīnāṃ sahasrāṇi daṃśitāny ekaviṃśatiḥ
gavyūtiṣu trimātreṣu mām anāsādya tiṣṭhata |
15 | tatrasthaṃ tvāṃ na saṃsoḍhuṃ śaktā devāḥ savāsavāḥ
kiṃ punaḥ pāṇḍavāḥ sarve samāśvasihi saindhava |
16 | evam uktaḥ samāśvastaḥ sindhurājo jayadrathaḥ
saṃprāyāt saha gāndhārair vṛtas taiś ca mahārathaiḥ varmibhiḥ sādibhir yattaiḥ prāsapāṇibhir āsthitaiḥ |
17 | cāmarāpīḍinaḥ sarve jāmbūnadavibhūṣitāḥ
jayadrathasya rājendra hayāḥ sādhupravāhinaḥ te caiva saptasāhasrā dvisāhasrāś ca saindhavāḥ |
18 | mattānām adhirūḍhānāṃ hastyārohair viśāradaiḥ
nāgānāṃ bhīmarūpāṇāṃ varmiṇāṃ raudrakarmiṇām |
19 | adhyardhena sahasreṇa putro durmarṣaṇas tava
agrataḥ sarvasainyānāṃ yotsyamāno vyavasthitaḥ |
20 | tato duḥśāsanaś caiva vikarṇaś ca tavātmajau
sindhurājārthasiddhyartham agrānīke vyavasthitau |
21 | dīrgho dvādaśagavyūtiḥ paścārdhe pañca vistṛtaḥ
vyūhaḥ sa cakraśakaṭo bhāradvājena nirmitaḥ |
22 | nānānṛpatibhir vīrais tatra tatra vyavasthitaiḥ
rathāśvagajapattyoghair droṇena vihitaḥ svayam |
23 | paścārdhe tasya padmas tu garbhavyūhaḥ sudurbhidaḥ
sūcī padmasya madhyastho gūḍho vyūhaḥ punaḥ kṛtaḥ |
24 | evam etaṃ mahāvyūhaṃ vyūhya droṇo vyavasthitaḥ
sūcīmukhe maheṣvāsaḥ kṛtavarmā vyavasthitaḥ |
25 | anantaraṃ ca kāmbojo jalasaṃdhaś ca māriṣa
duryodhanaḥ sahāmātyas tadanantaram eva ca |
26 | tataḥ śatasahasrāṇi yodhānām anivartinām
vyavasthitāni sarvāṇi śakaṭe sūcirakṣiṇaḥ |
27 | teṣāṃ ca pṛṣṭhato rāja balena mahatā vṛtaḥ
jayadrathas tato rājan sūcipāśe vyavasthitaḥ |
28 | śakaṭasya tu rājendra bhāradvājo mukhe sthitaḥ
anu tasyābhavad bhojo jugopainaṃ tataḥ svayam |
29 | śvetavarmāmbaroṣṇīṣo vyūḍhorasko mahābhujaḥ
dhanur visphārayan droṇas tasthau kruddha ivāntakaḥ |
30 | patākinaṃ śoṇahayaṃ vedīkṛṣṇājinadhvajam
droṇasya ratham ālokya prahṛṣṭāḥ kuravo 'bhavan |
31 | siddhacāraṇasaṃghānāṃ vismayaḥ sumahān abhūt
droṇena vihitaṃ dṛṣṭvā vyūhaṃ kṣubdhārṇavopamam |
32 | saśailasāgaravanāṃ nānājanapadākulām
grased vyūhaḥ kṣitiṃ sarvām iti bhūtāni menire |
33 | bahurathamanujāśvapattināgaṃ; pratibhayanisvanam adbhutābharūpam
ahitahṛdayabhedanaṃ mahad vai; śakaṭam avekṣya kṛtaṃ nananda rājā |