Book 7 Chapter 61
1	dhṛtarāṣṭra uvāca
1	śvobhūte kim akārṣus te duḥkhaśokasamanvitāḥ abhimanyau hate tatra ke vāyudhyanta māmakāḥ
2	jānantas tasya karmāṇi kuravaḥ savyasācinaḥ kathaṃ tat kilbiṣaṃ kṛtvā nirbhayā brūhi māmakāḥ
3	putraśokābhisaṃtaptaṃ kruddhaṃ mṛtyum ivāntakam āyāntaṃ puruṣavyāghraṃ kathaṃ dadṛśur āhave
4	kapirājadhvajaṃ saṃkhye vidhunvānaṃ mahad dhanuḥ dṛṣṭvā putraparidyūnaṃ kim akurvanta māmakāḥ
5	kiṃ nu saṃjaya saṃgrāme vṛttaṃ duryodhanaṃ prati paridevo mahān atra śruto me nābhinandanam
6	babhūvur ye manogrāhyāḥ śabdāḥ śrutisukhāvahāḥ na śrūyante 'dya te sarve saindhavasya niveśane
7	stuvatāṃ nādya śrūyante putrāṇāṃ śibire mama sūtamāgadhasaṃghānāṃ nartakānāṃ ca sarvaśaḥ
8	śabdena nāditābhīkṣṇam abhavad yatra me śrutiḥ dīnānām adya taṃ śabdaṃ na śṛṇomi samīritam
9	niveśane satyadhṛteḥ somadattasya saṃjaya āsīno 'haṃ purā tāta śabdam aśrauṣam uttamam
10	tad adya hīnapuṇyo 'ham ārtasvaranināditam niveśanaṃ hatotsāhaṃ putrāṇāṃ mama lakṣaye
11	viviṃśater durmukhasya citrasenavikarṇayoḥ anyeṣāṃ ca sutānāṃ me na tathā śrūyate dhvaniḥ
12	brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyā yaṃ śiṣyāḥ paryupāsate droṇaputraṃ maheṣvāsaṃ putrāṇāṃ me parāyaṇam
13	vitaṇḍālāpasaṃlāpair hutayācitavanditaiḥ gītaiś ca vividhair iṣṭai ramate yo divāniśam
14	upāsyamāno bahubhiḥ kurupāṇḍavasātvataiḥ sūta tasya gṛhe śabdho nādya drauṇer yathā purā
15	droṇaputraṃ maheṣvāsaṃ gāyanā nartakāś ca ye atyartham upatiṣṭhanti teṣāṃ na śrūyate dhvaniḥ
16	vindānuvindayoḥ sāyaṃ śibire yo mahādhvaniḥ śrūyate so 'dya na tathā kekayānāṃ ca veśmasu
17	nityapramuditānāṃ ca tālagītasvano mahān nṛtyatāṃ śrūyate tāta gaṇānāṃ so 'dya na dhvaniḥ
18	saptatantūn vitanvānā yam upāsanti yājakāḥ saumadattiṃ śrutanidhiṃ teṣāṃ na śrūyate dhvaniḥ
19	jyāghoṣo brahmaghoṣaś ca tomarāsirathadhvaniḥ droṇasyāsīd avirato gṛhe tan na śṛṇomy aham
20	nānādeśasamutthānāṃ gītānāṃ yo 'bhavat svanaḥ vāditranāditānāṃ ca so 'dya na śrūyate mahān
21	yadā prabhṛty upaplavyāc chāntim icchañ janārdanaḥ āgataḥ sarvabhūtānām anukampārtham acyutaḥ
22	tato 'ham abruvaṃ sūta mandaṃ duryodhanaṃ tadā vāsudevena tīrthena putra saṃśāmya pāṇḍavaiḥ
23	kālaprāptam ahaṃ manye mā tvaṃ duryodhanātigāḥ śame ced yācamānaṃ tvaṃ pratyākhyāsyasi keśavam hitārtham abhijalpantaṃ na tathāsty aparājayaḥ
24	pratyācaṣṭa sa dāśārham ṛṣabhaṃ sarvadhanvinām anuneyāni jalpantam anayān nānvapadyata
25	tato duḥśāsanasyaiva karṇasya ca mataṃ dvayoḥ anvavartata hitvā māṃ kṛṣṭaḥ kālena durmatiḥ
26	na hy ahaṃ dyūtam icchāmi viduro na praśaṃsati saindhavo necchate dyūtaṃ bhīṣmo na dyūtam icchati
27	śalyo bhūriśravāś caiva purumitro jayas tathā aśvatthāmā kṛpo droṇo dyūtaṃ necchanti saṃjaya
28	eteṣāṃ matam ājñāya yadi varteta putrakaḥ sajñātimitraḥ sasuhṛc ciraṃ jīved anāmayaḥ
29	ślakṣṇā madhurasaṃbhāṣā jñātimadhye priyaṃvadāḥ kulīnāḥ saṃmatāḥ prājñāḥ sukhaṃ prāpsyanti pāṇḍavāḥ
30	dharmāpekṣo naro nityaṃ sarvatra labhate sukham pretyabhāve ca kalyāṇaṃ prasādaṃ pratipadyate
31	arhanty ardhaṃ pṛthivyās te bhoktuṃ sāmarthyasādhanāḥ teṣām api samudrāntā pitṛpaitāmahī mahī
32	niyujyamānāḥ sthāsyanti pāṇḍavā dharmavartmani santi no jñātayas tāta yeṣāṃ śroṣyanti pāṇḍavāḥ
33	śalyasya somadattasya bhīṣmasya ca mahātmanaḥ droṇasyātha vikarṇasya bāhlikasya kṛpasya ca
34	anyeṣāṃ caiva vṛddhānāṃ bharatānāṃ mahātmanām tvadarthaṃ bruvatāṃ tāta kariṣyanti vaco hitam
35	kaṃ vā tvaṃ manyase teṣāṃ yas tvā brūyād ato 'nyathā kṛṣṇo na dharmaṃ saṃjahyāt sarve te ca tvadanvayāḥ
36	mayāpi coktās te vīrā vacanaṃ dharmasaṃhitam nānyathā prakariṣyanti dharmātmāno hi pāṇḍavāḥ
37	ity ahaṃ vilapan sūta bahuśaḥ putram uktavān na ca me śrutavān mūḍho manye kālasya paryayam
38	vṛkodarārjunau yatra vṛṣṇivīraś ca sātyakiḥ uttamaujāś ca pāñcālyo yudhāmanyuś ca durjayaḥ
39	dhṛṣṭadyumnaś ca durdharṣaḥ śikhaṇḍī cāparājitaḥ aśmakāḥ kekayāś caiva kṣatradharmā ca saumakiḥ
40	caidyaś ca cekitānaś ca putraḥ kāśyasya cābhibhuḥ draupadeyā virāṭaś ca drupadaś ca mahārathaḥ yamau ca puruṣavyāghrau mantrī ca madhusūdanaḥ
41	ka etāñ jātu yudhyeta loke 'smin vai jijīviṣuḥ divyam astraṃ vikurvāṇān saṃhareyur ariṃdamāḥ
42	anyo duryodhanāt karṇāc chakuneś cāpi saubalāt duḥśāsanacaturthānāṃ nānyaṃ paśyāmi pañcamam
43	yeṣām abhīśuhastaḥ syād viṣvakseno rathe sthitaḥ saṃnaddhaś cārjuno yoddhā teṣāṃ nāsti parājayaḥ
44	teṣāṃ mama vilāpānāṃ na hi duryodhanaḥ smaret hatau hi puruṣavyāghrau bhīṣmadroṇau tvam āttha me
45	teṣāṃ viduravākyānām uktānāṃ dīrghadarśinām dṛṣṭvemāṃ phalanirvṛttiṃ manye śocanti putrakāḥ
46	himātyaye yathā kakṣaṃ śuṣkaṃ vāterito mahān agnir dahet tathā senāṃ māmikāṃ sa dhanaṃjayaḥ
47	ācakṣva tad dhi naḥ sarvaṃ kuśalo hy asi saṃjaya yad upāyāt tu sāyāhne kṛtvā pārthasya kilbiṣam abhimanyau hate tāta katham āsīn mano hi vaḥ
48	na jātu tasya karmāṇi yudhi gāṇḍīvadhanvanaḥ apakṛtvā mahat tāta soḍhuṃ śakṣyanti māmakāḥ
49	kiṃ nu duryodhanaḥ kṛtyaṃ karṇaḥ kṛtyaṃ kim abravīt duḥśāsanaḥ saubalaś ca teṣām evaṃ gate api sarveṣāṃ samavetānāṃ putrāṇāṃ mama saṃjaya
50	yad vṛttaṃ tāta saṃgrāme mandasyāpanayair bhṛśam lobhānugatadurbuddheḥ krodhena vikṛtātmanaḥ
51	rājyakāmasya mūḍhasya rāgopahatacetasaḥ durnītaṃ vā sunītaṃ vā tan mamācakṣva saṃjaya