Book 7 Chapter 28 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | tathā kruddhaḥ kim akarod bhagadattasya pāṇḍavaḥ
prāgjyotiṣo vā pārthasya tan me śaṃsa yathātatham |
2 | saṃjaya uvāca |
2 | prāgjyotiṣeṇa saṃsaktāv ubhau dāśārhapāṇḍavau
mṛtyor ivāntikaṃ prāptau sarvabhūtāni menire |
3 | tathā hi śaravarṣāṇi pātayaty aniśaṃ prabho
bhagadatto gajaskandhāt kṛṣṇayoḥ syandanasthayoḥ |
4 | atha kārṣṇāyasair bāṇaiḥ pūrṇakārmukaniḥsṛtaiḥ
avidhyad devakīputraṃ hemapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ |
5 | agnisparśasamās tīkṣṇā bhagadattena coditāḥ
nirbhidya devakīputraṃ kṣitiṃ jagmuḥ śarās tataḥ |
6 | tasya pārtho dhanuś chittvā śarāvāpaṃ nihatya ca
lāḍayann iva rājānaṃ bhagadattam ayodhayat |
7 | so 'rkaraśminibhāṃs tīkṣṇāṃs tomarān vai caturdaśa
prerayat savyasācī tāṃs tridhaikaikam athācchinat |
8 | tato nāgasya tad varma vyadhamat pākaśāsaniḥ
śarajālena sa babhau vyabhraḥ parvatarāḍ iva |
9 | tataḥ prāgjyotiṣaḥ śaktiṃ hemadaṇḍām ayasmayīm
vyasṛjad vāsudevāya dvidhā tām arjuno 'cchinat |
10 | tataś chatraṃ dhvajaṃ caiva chittvā rājño 'rjunaḥ śaraiḥ
vivyādha daśabhis tūrṇam utsmayan parvatādhipam |
11 | so 'tividdho 'rjunaśaraiḥ supuṅkhaiḥ kaṅkapatribhiḥ
bhagadattas tataḥ kruddhaḥ pāṇḍavasya mahātmanaḥ |
12 | vyasṛjat tomarān mūrdhni śvetāśvasyonnanāda ca
tair arjunasya samare kirīṭaṃ parivartitam |
13 | parivṛttaṃ kirīṭaṃ taṃ yamayann eva phalgunaḥ
sudṛṣṭaḥ kriyatāṃ loka iti rājānam abravīt |
14 | evam uktas tu saṃkruddhaḥ śaravarṣeṇa pāṇḍavam
abhyavarṣat sagovindaṃ dhanur ādāya bhāsvaram |
15 | tasya pārtho dhanuś chittvā tūṇīrān saṃnikṛtya ca
tvaramāṇo dvisaptatyā sarvamarmasv atāḍayat |
16 | viddhas tathāpy avyathito vaiṣṇavāstram udīrayan
abhimantryāṅkuśaṃ kruddho vyasṛjat pāṇḍavorasi |
17 | visṛṣṭaṃ bhagadattena tad astraṃ sarvaghātakam
urasā pratijagrāha pārthaṃ saṃchādya keśavaḥ |
18 | vaijayanty abhavan mālā tad astraṃ keśavorasi
tato 'rjunaḥ klāntamanāḥ keśavaṃ pratyabhāṣata |
19 | ayudhyamānas turagān saṃyantāsmi janārdana
ity uktvā puṇḍarīkākṣa pratijñāṃ svāṃ na rakṣasi |
20 | yady ahaṃ vyasanī vā syām aśakto vā nivāraṇe
tatas tvayaivaṃ kāryaṃ syān na tu kāryaṃ mayi sthite |
21 | sabāṇaḥ sadhanuś cāhaṃ sasurāsuramānavān
śakto lokān imāñ jetuṃ tac cāpi viditaṃ tava |
22 | tato 'rjunaṃ vāsudevaḥ pratyuvācārthavad vacaḥ
śṛṇu guhyam idaṃ pārtha yathā vṛttaṃ purānagha |
23 | caturmūrtir ahaṃ śaśval lokatrāṇārtham udyataḥ
ātmānaṃ pravibhajyeha lokānāṃ hitam ādadhe |
24 | ekā mūrtis tapaścaryāṃ kurute me bhuvi sthitā
aparā paśyati jagat kurvāṇaṃ sādhvasādhunī |
25 | aparā kurute karma mānuṣaṃ lokam āśritā
śete caturthī tv aparā nidrāṃ varṣasahasrikām |
26 | yāsau varṣasahasrānte mūrtir uttiṣṭhate mama
varārhebhyo varāñ śreṣṭhāṃs tasmin kāle dadāti sā |
27 | taṃ tu kālam anuprāptaṃ viditvā pṛthivī tadā
prāyācata varaṃ yaṃ māṃ narakārthāya taṃ śṛṇu |
28 | devānām asurāṇāṃ ca avadhyas tanayo 'stu me
upeto vaiṣṇavāstreṇa tan me tvaṃ dātum arhasi |
29 | evaṃ varam ahaṃ śrutvā jagatyās tanaye tadā
amogham astram adadaṃ vaiṣṇavaṃ tad ahaṃ purā |
30 | avocaṃ caitad astraṃ vai hy amoghaṃ bhavatu kṣame
narakasyābhirakṣārthaṃ nainaṃ kaś cid vadhiṣyati |
31 | anenāstreṇa te guptaḥ sutaḥ parabalārdanaḥ
bhaviṣyati durādharṣaḥ sarvalokeṣu sarvadā |
32 | tathety uktvā gatā devī kṛtakāmā manasvinī
sa cāpy āsīd durādharṣo narakaḥ śatrutāpanaḥ |
33 | tasmāt prāgjyotiṣaṃ prāptaṃ tad astraṃ pārtha māmakam
nāsyāvadhyo 'sti lokeṣu sendrarudreṣu māriṣa |
34 | tan mayā tvatkṛtenaitad anyathā vyapanāśitam
viyuktaṃ paramāstreṇa jahi pārtha mahāsuram |
35 | vairiṇaṃ yudhi durdharṣaṃ bhagadattaṃ suradviṣam
yathāhaṃ jaghnivān pūrvaṃ hitārthaṃ narakaṃ tathā |
36 | evam uktas tataḥ pārthaḥ keśavena mahātmanā
bhagadattaṃ śitair bāṇaiḥ sahasā samavākirat |
37 | tataḥ pārtho mahābāhur asaṃbhrānto mahāmanāḥ
kumbhayor antare nāgaṃ nārācena samārpayat |
38 | samāsādya tu taṃ nāgaṃ bāṇo vajra ivācalam
abhyagāt saha puṅkhena valmīkam iva pannagaḥ |
39 | sa tu viṣṭabhya gātrāṇi dantābhyām avaniṃ yayau
nadann ārtasvaraṃ prāṇān utsasarja mahādvipaḥ |
40 | tataś candrārdhabimbena śareṇa nataparvaṇā
bibheda hṛdayaṃ rājño bhagadattasya pāṇḍavaḥ |
41 | sa bhinnahṛdayo rājā bhagadattaḥ kirīṭinā
śarāsanaṃ śarāṃś caiva gatāsuḥ pramumoca ha |
42 | śirasas tasya vibhraṣṭaḥ papāta ca varāṅkuśaḥ
nālatāḍanavibhraṣṭaṃ palāśaṃ nalinād iva |
43 | sa hemamālī tapanīyabhāṇḍāt; papāta nāgād girisaṃnikāśāt
supuṣpito mārutavegarugṇo; mahīdharāgrād iva karṇikāraḥ |
44 | nihatya taṃ narapatim indravikramaṃ; sakhāyam indrasya tathaindrir āhave
tato 'parāṃs tava jayakāṅkṣiṇo narān; babhañja vāyur balavān drumān iva |