Book 7 Chapter 23 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | vyathayeyur ime senāṃ devānām api saṃyuge
āhave ye nyavartanta vṛkodaramukhā rathāḥ |
2 | saṃprayuktaḥ kilaivāyaṃ diṣṭair bhavati pūruṣaḥ
tasminn eva tu sarvārthā dṛśyante vai pṛthagvidhāḥ |
3 | dīrghaṃ viproṣitaḥ kālam araṇye jaṭilo 'jinī
ajñātaś caiva lokasya vijahāra yudhiṣṭhiraḥ |
4 | sa eva mahatīṃ senāṃ samāvartayad āhave
kim anyad daivasaṃyogān mama putrasya cābhavat |
5 | yukta eva hi bhāgyena dhruvam utpadyate naraḥ
sa tathākṛṣyate tena na yathā svayam icchati |
6 | dyūtavyasanam āsādya kleśito hi yudhiṣṭhiraḥ
sa punar bhāgadheyena sahāyān upalabdhavān |
7 | ardhaṃ me kekayā labdhāḥ kāśikāḥ kosalāś ca ye
cedayaś cāpare vaṅgā mām eva samupāśritāḥ |
8 | pṛthivī bhūyasī tāta mama pārthasya no tathā
iti mām abravīt sūta mando duryodhanas tadā |
9 | tasya senāsamūhasya madhye droṇaḥ surakṣitaḥ
nihataḥ pārṣatenājau kim anyad bhāgadheyataḥ |
10 | madhye rājñāṃ mahābāhuṃ sadā yuddhābhinandinam
sarvāstrapāragaṃ droṇaṃ kathaṃ mṛtyur upeyivān |
11 | samanuprāptakṛcchro 'haṃ saṃmohaṃ paramaṃ gataḥ
bhīṣmadroṇau hatau śrutvā nāhaṃ jīvitum utsahe |
12 | yan mā kṣattābravīt tāta prapaśyan putragṛddhinam
duryodhanena tat sarvaṃ prāptaṃ sūta mayā saha |
13 | nṛśaṃsaṃ tu paraṃ tat syāt tyaktvā duryodhanaṃ yadi
putraśeṣaṃ cikīrṣeyaṃ kṛcchraṃ na maraṇaṃ bhavet |
14 | yo hi dharmaṃ parityajya bhavaty arthaparo naraḥ
so 'smāc ca hīyate lokāt kṣudrabhāvaṃ ca gacchati |
15 | adya cāpy asya rāṣṭrasya hatotsāhasya saṃjaya
avaśeṣaṃ na paśyāmi kakude mṛdite sati |
16 | kathaṃ syād avaśeṣaṃ hi dhuryayor abhyatītayoḥ
yau nityam anujīvāmaḥ kṣamiṇau puruṣarṣabhau |
17 | vyaktam eva ca me śaṃsa yathā yuddham avartata
ke 'yudhyan ke vyapākarṣan ke kṣudrāḥ prādravan bhayāt |
18 | dhanaṃjayaṃ ca me śaṃsa yad yac cakre ratharṣabhaḥ
tasmād bhayaṃ no bhūyiṣṭhaṃ bhrātṛvyāc ca viśeṣataḥ |
19 | yathāsīc ca nivṛtteṣu pāṇḍaveṣu ca saṃjaya
mama sainyāvaśeṣasya saṃnipātaḥ sudāruṇaḥ māmakānāṃ ca ye śūrāḥ kāṃs tatra samavārayan |