Book 7 Chapter 2 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | hataṃ bhīṣmam ādhirathir viditvā; bhinnāṃ nāvam ivātyagādhe kurūṇām
sodaryavad vyasanāt sūtaputraḥ; saṃtārayiṣyaṃs tava putrasya senām |
2 | śrutvā tu karṇaḥ puruṣendram acyutaṃ; nipātitaṃ śāṃtanavaṃ mahāratham
athopāyāt tūrṇam amitrakarśano; dhanurdharāṇāṃ pravaras tadā vṛṣaḥ |
3 | hate tu bhīṣme rathasattame parair; nimajjatīṃ nāvam ivārṇave kurūn
piteva putrāṃs tvarito 'bhyayāt tataḥ; saṃtārayiṣyaṃs tava putrasya senām |
4 | karṇa uvāca |
4 | yasmin dhṛtir buddhiparākramaujo; damaḥ satyaṃ vīraguṇāś ca sarve
astrāṇi divyāny atha saṃnatir hrīḥ; priyā ca vāg anapāyīni bhīṣme |
5 | brahmadviṣaghne satataṃ kṛtajñe; sanātanaṃ candramasīva lakṣma
sa cet praśāntaḥ paravīrahantā; manye hatān eva hi sarvayodhān |
6 | neha dhruvaṃ kiṃ cana jātu vidyate; asmiṃl loke karmaṇo 'nityayogāt
sūryodaye ko hi vimuktasaṃśayo; bhāvaṃ kurvītādya mahāvrate hate |
7 | vasuprabhāve vasuvīryasaṃbhave; gate vasūn eva vasuṃdharādhipe
vasūni putrāṃś ca vasuṃdharāṃ tathā; kurūṃś ca śocadhvam imāṃ ca vāhinīm |
8 | saṃjaya uvāca |
8 | mahāprabhāve varade nipātite; lokaśreṣṭhe śāṃtanave mahaujasi
parājiteṣu bharateṣu durmanāḥ; karṇo bhṛśaṃ nyaśvasad aśru vartayan |
9 | idaṃ tu rādheyavaco niśamya te; sutāś ca rājaṃs tava sainikāś ca ha
parasparaṃ cukruśur ārtijaṃ bhṛśaṃ; tadāśru netrair mumucur hi śabdavat |
10 | pravartamāne tu punar mahāhave; vigāhyamānāsu camūṣu pārthivaiḥ
athābravīd dharṣakaraṃ vacas tadā; ratharṣabhān sarvamahāratharṣabhaḥ |
11 | karṇa uvāca |
11 | jagaty anitye satataṃ pradhāvati; pracintayann asthiram adya lakṣaye
bhavatsu tiṣṭhatsv iha pātito raṇe; giriprakāśaḥ kurupuṃgavaḥ katham |
12 | nipātite śāṃtanave mahārathe; divākare bhūtalam āsthite yathā
na pārthivāḥ soḍhum alaṃ dhanaṃjayaṃ; giripravoḍhāram ivānilaṃ drumāḥ |
13 | hatapradhānaṃ tv idam ārtarūpaṃ; parair hatotsāham anātham adya vai
mayā kurūṇāṃ paripālyam āhave; balaṃ yathā tena mahātmanā tathā |
14 | samāhitaṃ cātmani bhāram īdṛśaṃ; jagat tathānityam idaṃ ca lakṣaye
nipātitaṃ cāhavaśauṇḍam āhave; kathaṃ nu kuryām aham āhave bhayam |
15 | ahaṃ tu tān kuruvṛṣabhān ajihmagaiḥ; praverayan yamasadanaṃ raṇe caran
yaśaḥ paraṃ jagati vibhāvya vartitā; parair hato yudhi śayitātha vā punaḥ |
16 | yudhiṣṭhiro dhṛtimatidharmatattvavān; vṛkodaro gajaśatatulyavikramaḥ
tathārjunas tridaśavarātmajo yato; na tad balaṃ sujayam athāmarair api |
17 | yamau raṇe yatra yamopamau bale; sasātyakir yatra ca devakīsutaḥ
na tad balaṃ kāpuruṣo 'bhyupeyivān; nivartate mṛtyumukhād ivāsakṛt |
18 | tapo 'bhyudīrṇaṃ tapasaiva gamyate; balaṃ balenāpi tathā manasvibhiḥ
manaś ca me śatrunivāraṇe dhruvaṃ; svarakṣaṇe cācalavad vyavasthitam |
19 | evaṃ caiṣāṃ budhyamānaḥ prabhāvaṃ; gatvaivāhaṃ tāñ jayāmy adya sūta
mitradroho marṣaṇīyo na me 'yaṃ; bhagne sainye yaḥ sahāyaḥ sa mitram |
20 | kartāsmy etat satpuruṣāryakarma; tyaktvā prāṇān anuyāsyāmi bhīṣmam
sarvān saṃkhye śatrusaṃghān haniṣye; hatas tair vā vīralokaṃ gamiṣye |
21 | saṃprākruṣṭe ruditastrīkumāre; parābhūte pauruṣe dhārtarāṣṭre
mayā kṛtyam iti jānāmi sūta; tasmāc chatrūn dhārtarāṣṭrasya jeṣye |
22 |
kurūn rakṣan pāṇḍuputrāñ jighāṃsaṃs; tyaktvā prāṇān ghorarūpe raṇe 'smin
sarvān saṃkhye śatrusaṃghān nihatya; dāsyāmy ahaṃ dhārtarāṣṭrāya rājyam |
23 | nibadhyatāṃ me kavacaṃ vicitraṃ; haimaṃ śubhraṃ maṇiratnāvabhāsi
śirastrāṇaṃ cārkasamānabhāsaṃ; dhanuḥ śarāṃś cāpi viṣāhikalpān |
24 | upāsaṅgān ṣoḍaśa yojayantu; dhanūṃṣi divyāni tathāharantu
asīṃś ca śaktīś ca gadāś ca gurvīḥ; śaṅkhaṃ ca jāmbūnadacitrabhāsam |
25 | etāṃ raukmīṃ nāgakakṣyāṃ ca jaitrīṃ; jaitraṃ ca me dhvajam indīvarābham
ślakṣṇair vastrair vipramṛjyānayasva; citrāṃ mālāṃ cātra baddhvā sajālām |
26 |
aśvān agryān pāṇḍurābhraprakāśān; puṣṭān snātān mantrapūtābhir adbhiḥ
taptair bhāṇḍaiḥ kāñcanair abhyupetāñ; śīghrāñ śīghraṃ sūtaputrānayasva |
27 | rathaṃ cāgryaṃ hemajālāvanaddhaṃ; ratnaiś citraṃ candrasūryaprakāśaiḥ
dravyair yuktaṃ saṃprahāropapannair; vāhair yuktaṃ tūrṇam āvartayasva |
28 | citrāṇi cāpāni ca vegavanti; jyāś cottamāḥ saṃhananopapannāḥ
tūṇāṃś ca pūrṇān mahataḥ śarāṇām; āsajya gātrāvaraṇāni caiva |
29 | prāyātrikaṃ cānayatāśu sarvaṃ; kanyāḥ pūrṇaṃ vīrakāṃsyaṃ ca haimam
ānīya mālām avabadhya cāṅge; pravādayantv āśu jayāya bherīḥ |
30 | prayāhi sūtāśu yataḥ kirīṭī; vṛkodaro dharmasuto yamau ca
tān vā haniṣyāmi sametya saṃkhye; bhīṣmāya vaiṣyāmi hato dviṣadbhiḥ |
31 | yasmin rājā satyadhṛtir yudhiṣṭhiraḥ; samāsthito bhīmasenārjunau ca
vāsudevaḥ sātyakiḥ sṛñjayāś ca; manye balaṃ tad ajayyaṃ mahīpaiḥ |
32 | taṃ cen mṛtyuḥ sarvaharo 'bhirakṣet; sadāpramattaḥ samare kirīṭinam
tathāpi hantāsmi sametya saṃkhye; yāsyāmi vā bhīṣmapathā yamāya |
33 |
na tv evāhaṃ na gamiṣyāmi teṣāṃ; madhye śūrāṇāṃ tat tathāhaṃ bravīmi
mitradruho durbalabhaktayo ye; pāpātmāno na mamaite sahāyāḥ |
34 | saṃjaya uvāca |
34 | sa siddhimantaṃ ratham uttamaṃ dṛḍhaṃ; sakūbaraṃ hemapariṣkṛtaṃ śubham
patākinaṃ vātajavair hayottamair; yuktaṃ samāsthāya yayau jayāya |
35 | saṃpūjyamānaḥ kurubhir mahātmā; ratharṣabhaḥ pāṇḍuravājiyātā
yayau tadāyodhanam ugradhanvā; yatrāvasānaṃ bharatarṣabhasya |
36 | varūthinā mahatā sadhvajena; suvarṇamuktāmaṇivajraśālinā
sadaśvayuktena rathena karṇo; meghasvanenārka ivāmitaujāḥ |
37 | hutāśanābhaḥ sa hutāśanaprabhe; śubhaḥ śubhe vai svarathe dhanurdharaḥ
sthito rarājādhirathir mahārathaḥ; svayaṃ vimāne surarāḍ iva sthitaḥ |