Book 6 Chapter 108 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | atha vīro maheṣvāso mattavāraṇavikramaḥ
samādāya mahac cāpaṃ mattavāraṇavāraṇam |
2 | vidhunvāno dhanuḥ śreṣṭhaṃ drāvayāṇo mahārathān
pṛtanāṃ pāṇḍaveyānāṃ pātayāno mahārathaḥ |
3 | nimittāni nimittajñaḥ sarvato vīkṣya vīryavān
pratapantam anīkāni droṇaḥ putram abhāṣata |
4 | ayaṃ sa divasas tāta yatra pārtho mahārathaḥ
jighāṃsuḥ samare bhīṣmaṃ paraṃ yatnaṃ kariṣyati |
5 | utpatanti hi me bāṇā dhanuḥ prasphuratīva me
yogam astrāṇi gacchanti krūre me vartate matiḥ |
6 | dikṣu śāntāsu ghorāṇi vyāharanti mṛgadvijāḥ
nīcair gṛdhrā nilīyante bhāratānāṃ camūṃ prati |
7 | naṣṭaprabha ivādityaḥ sarvato lohitā diśaḥ
rasate vyathate bhūmir anuṣṭanati vāhanam |
8 | kaṅkā gṛdhrā balākāś ca vyāharanti muhur muhuḥ
śivāś cāśivanirghoṣā vedayantyo mahad bhayam |
9 | papāta mahatī colkā madhyenādityamaṇḍalāt
sakabandhaś ca parigho bhānum āvṛtya tiṣṭhati |
10 | pariveṣas tathā ghoraś candrabhāskarayor abhūt
vedayāno bhayaṃ ghoraṃ rājñāṃ dehāvakartanam |
11 | devatāyatanasthāś ca kauravendrasya devatāḥ
kampante ca hasante ca nṛtyanti ca rudanti ca |
12 | apasavyaṃ grahāś cakrur alakṣmāṇaṃ niśākaram
avākśirāś ca bhagavān udatiṣṭhata candramāḥ |
13 | vapūṃṣi ca narendrāṇāṃ vigatānīva lakṣaye
dhārtarāṣṭrasya sainyeṣu na ca bhrājanti daṃśitāḥ |
14 | senayor ubhayoś caiva samantāc chrūyate mahān
pāñcajanyasya nirghoṣo gāṇḍīvasya ca nisvanaḥ |
15 | dhruvam āsthāya bībhatsur uttamāstrāṇi saṃyuge
apāsyānyān raṇe yodhān abhyasyati pitāmaham |
16 | hṛṣyanti romakūpāni sīdatīva ca me manaḥ
cintayitvā mahābāho bhīṣmārjunasamāgamam |
17 | taṃ caiva nikṛtiprajñaṃ pāñcālyaṃ pāpacetasam
puraskṛtya raṇe pārtho bhīṣmasyāyodhanaṃ gataḥ |
18 | abravīc ca purā bhīṣmo nāhaṃ hanyāṃ śikhaṇḍinam
strī hy eṣā vihitā dhātrā daivāc ca sa punaḥ pumān |
19 | amaṅgalyadhvajaś caiva yājñasenir mahārathaḥ
na cāmaṅgalaketoḥ sa prahared āpagāsutaḥ |
20 | etad vicintayānasya prajñā sīdati me bhṛśam
adyaiva tu raṇe pārthaḥ kuruvṛddham upādravat |
21 | yudhiṣṭhirasya ca krodho bhīṣmārjunasamāgamaḥ
mama cāstrābhisaṃrambhaḥ prajānām aśubhaṃ dhruvam |
22 | manasvī balavāñ śūraḥ kṛtāstro dṛḍhavikramaḥ
dūrapātī dṛḍheṣuś ca nimittajñaś ca pāṇḍavaḥ |
23 | ajeyaḥ samare caiva devair api savāsavaiḥ
balavān buddhimāṃś caiva jitakleśo yudhāṃ varaḥ |
24 | vijayī ca raṇe nityaṃ bhairavāstraś ca pāṇḍavaḥ
tasya mārgaṃ pariharan drutaṃ gaccha yatavratam |
25 | paśya caitan mahābāho vaiśasaṃ samupasthitam
hemacitrāṇi śūrāṇāṃ mahānti ca śubhāni ca |
26 | kavacāny avadīryante śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
chidyante ca dhvajāgrāṇi tomarāṇi dhanūṃṣi ca |
27 | prāsāś ca vimalās tīkṣṇāḥ śaktyaś ca kanakojjvalāḥ
vaijayantyaś ca nāgānāṃ saṃkruddhena kirīṭinā |
28 | nāyaṃ saṃrakṣituṃ kālaḥ prāṇān putropajīvibhiḥ
yāhi svargaṃ puraskṛtya yaśase vijayāya ca |
29 | hayanāgarathāvartāṃ mahāghorāṃ sudustarām
rathena saṃgrāmanadīṃ taraty eṣa kapidhvajaḥ |
30 | brahmaṇyatā damo dānaṃ tapaś ca caritaṃ mahat
ihaiva dṛśyate rājño bhrātā yasya dhanaṃjayaḥ |
31 | bhīmasenaś ca balavān mādrīputrau ca pāṇḍavau
vāsudevaś ca vārṣṇeyo yasya nātho vyavasthitaḥ |
32 | tasyaiṣa manyuprabhavo dhārtarāṣṭrasya durmateḥ
tapodagdhaśarīrasya kopo dahati bhāratān |
33 | eṣa saṃdṛśyate pārtho vāsudevavyapāśrayaḥ
dārayan sarvasainyāni dhārtarāṣṭrāṇi sarvaśaḥ |
34 | etad ālokyate sainyaṃ kṣobhyamāṇaṃ kirīṭinā
mahorminaddhaṃ sumahat timineva nadīmukham |
35 | hāhākilakilāśabdāḥ śrūyante ca camūmukhe
yāhi pāñcāladāyādam ahaṃ yāsye yudhiṣṭhiram |
36 | durlabhaṃ hy antaraṃ rājño vyūhasyāmitatejasaḥ
samudrakukṣipratimaṃ sarvato 'tirathaiḥ sthitaiḥ |
37 | sātyakiś cābhimanyuś ca dhṛṣṭadyumnavṛkodarau
parirakṣanti rājānaṃ yamau ca manujeśvaram |
38 | upendrasadṛśaḥ śyāmo mahāśāla ivodgataḥ
eṣa gacchaty anīkāni dvitīya iva phalgunaḥ |
39 | uttamāstrāṇi cādatsva gṛhītvānyan mahad dhanuḥ
pārśvato yāhi rājānaṃ yudhyasva ca vṛkodaram |
40 | ko hi necchet priyaṃ putraṃ jīvantaṃ śāśvatīḥ samāḥ
kṣatradharmaṃ puraskṛtya tatas tvā viniyujmahe |
41 | eṣa cāpi raṇe bhīṣmo dahate vai mahācamūm
yuddhe susadṛśas tāta yamasya varuṇasya ca |