Book 6 Chapter 100 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | arjunas tu naravyāghra suśarmapramukhān nṛpān
anayat pretarājasya bhavanaṃ sāyakaiḥ śitaiḥ |
2 | suśarmāpi tato bāṇaiḥ pārthaṃ vivyādha saṃyuge
vāsudevaṃ ca saptatyā pārthaṃ ca navabhiḥ punaḥ |
3 | tān nivārya śaraugheṇa śakrasūnur mahārathaḥ
suśarmaṇo raṇe yodhān prāhiṇod yamasādanam |
4 | te vadhyamānāḥ pārthena kāleneva yugakṣaye
vyadravanta raṇe rājan bhaye jāte mahārathāḥ |
5 | utsṛjya turagān ke cid rathān ke cic ca māriṣa
gajān anye samutsṛjya prādravanta diśo daśa |
6 | apare tudyamānās tu vājināgarathā raṇāt
tvarayā parayā yuktāḥ prādravanta viśāṃ pate |
7 | pādātāś cāpi śastrāṇi samutsṛjya mahāraṇe
nirapekṣā vyadhāvanta tena tena sma bhārata |
8 | vāryamāṇāḥ sma bahuśas traigartena suśarmaṇā
tathānyaiḥ pārthivaśreṣṭhair na vyatiṣṭhanta saṃyuge |
9 | tad balaṃ pradrutaṃ dṛṣṭvā putro duryodhanas tava
puraskṛtya raṇe bhīṣmaṃ sarvasainyapuraskṛtam |
10 | sarvodyogena mahatā dhanaṃjayam upādravat
trigartādhipater arthe jīvitasya viśāṃ pate |
11 | sa ekaḥ samare tasthau kiran bahuvidhāñ śarān
bhrātṛbhiḥ sahitaḥ sarvaiḥ śeṣā vipradrutā narāḥ |
12 | tathaiva paṇḍavā rājan sarvodyogena daṃśitāḥ
prayayuḥ phalgunārthāya yatra bhīṣmo vyavasthitaḥ |
13 | jānanto 'pi raṇe śauryaṃ ghoraṃ gāṇḍīvadhanvanaḥ
hāhākārakṛtotsāhā bhīṣmaṃ jagmuḥ samantataḥ |
14 | tatas tāladhvajaḥ śūraḥ pāṇḍavānām anīkinīm
chādayām āsa samare śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ |
15 | ekībhūtās tataḥ sarve kuravaḥ pāṇḍavaiḥ saha
ayudhyanta mahārāja madhyaṃ prāpte divākare |
16 | sātyakiḥ kṛtavarmāṇaṃ viddhvā pañcabhir āyasaiḥ
atiṣṭhad āhave śūraḥ kiran bāṇān sahasraśaḥ |
17 | tathaiva drupado rājā droṇaṃ viddhvā śitaiḥ śaraiḥ
punar vivyādha saptatyā sārathiṃ cāsya saptabhiḥ |
18 | bhīmasenas tu rājānaṃ bāhlikaṃ prapitāmaham
viddhvānadan mahānādaṃ śārdūla iva kānane |
19 | ārjuniś citrasenena viddho bahubhir āśugaiḥ
citrasenaṃ tribhir bāṇair vivyādha hṛdaye bhṛśam |
20 | samāgatau tau tu raṇe mahāmātrau vyarocatām
yathā divi mahāghorau rājan budhaśanaiścarau |
21 | tasyāśvāṃś caturo hatvā sūtaṃ ca navabhiḥ śaraiḥ
nanāda balavan nādaṃ saubhadraḥ paravīrahā |
22 | hatāśvāt tu rathāt tūrṇam avaplutya mahārathaḥ
āruroha rathaṃ tūrṇaṃ durmukhasya viśāṃ pate |
23 | droṇaś ca drupadaṃ viddhvā śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
sārathiṃ cāsya vivyādha tvaramāṇaḥ parākramī |
24 | pīḍyamānas tato rājā drupado vāhinīmukhe
apāyāj javanair aśvaiḥ pūrvavairam anusmaran |
25 | bhīmasenas tu rājānaṃ muhūrtād iva bāhlikam
vyaśvasūtarathaṃ cakre sarvasainyasya paśyataḥ |
26 | sasaṃbhramo mahārāja saṃśayaṃ paramaṃ gataḥ
avaplutya tato vāhād bāhlikaḥ puruṣottamaḥ āruroha rathaṃ tūrṇaṃ lakṣmaṇasya mahārathaḥ |
27 | sātyakiḥ kṛtavarmāṇaṃ vārayitvā mahārathaḥ
śarair bahuvidhai rājann āsasāda pitāmaham |
28 | sa viddhvā bhārataṃ ṣaṣṭyā niśitair lomavāhibhiḥ
nanarteva rathopasthe vidhunvāno mahad dhanuḥ |
29 | tasyāyasīṃ mahāśaktiṃ cikṣepātha pitāmahaḥ
hemacitrāṃ mahāvegāṃ nāgakanyopamāṃ śubhām |
30 | tām āpatantīṃ sahasā mṛtyukalpāṃ sutejanām
dhvaṃsayām āsa vārṣṇeyo lāghavena mahāyaśāḥ |
31 | anāsādya tu vārṣṇeyaṃ śaktiḥ paramadāruṇā
nyapatad dharaṇīpṛṣṭhe maholkeva gataprabhā |
32 | vārṣṇeyas tu tato rājan svāṃ śaktiṃ ghoradarśanām
vegavad gṛhya cikṣepa pitāmaharathaṃ prati |
33 | vārṣṇeyabhujavegena praṇunnā sā mahāhave
abhidudrāva vegena kālarātrir yathā naram |
34 | tām āpatantīṃ sahasā dvidhā ciccheda bhārata
kṣuraprābhyāṃ sutīkṣṇābhyāṃ sānvakīryata bhūtale |
35 | chittvā tu śaktiṃ gāṅgeyaḥ sātyakiṃ navabhiḥ śaraiḥ
ājaghānorasi kruddhaḥ prahasañ śatrukarśanaḥ |
36 | tataḥ sarathanāgāśvāḥ pāṇḍavāḥ pāṇḍupūrvaja
parivavrū raṇe bhīṣmaṃ mādhavatrāṇakāraṇāt |
37 | tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam
pāṇḍavānāṃ kurūṇāṃ ca samare vijayaiṣiṇām |