Book 6 Chapter 98 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | kathaṃ droṇo maheṣvāsaḥ pāṇḍavaś ca dhanaṃjayaḥ
samīyatū raṇe śūrau tan mamācakṣva saṃjaya |
2 | priyo hi pāṇḍavo nityaṃ bhāradvājasya dhīmataḥ
ācāryaś ca raṇe nityaṃ priyaḥ pārthasya saṃjaya |
3 | tāv ubhau rathinau saṃkhye dṛptau siṃhāv ivotkaṭau
kathaṃ samīyatur yuddhe bhāradvājadhanaṃjayau |
4 | saṃjaya uvāca |
4 | na droṇaḥ samare pārthaṃ jānīte priyam ātmanaḥ
kṣatradharmaṃ puraskṛtya pārtho vā gurum āhave |
5 | na kṣatriyā raṇe rājan varjayanti parasparam
nirmaryādaṃ hi yudhyante pitṛbhir bhrātṛbhiḥ saha |
6 | raṇe bhārata pārthena droṇo viddhas tribhiḥ śaraiḥ
nācintayata tān bāṇān pārthacāpacyutān yudhi |
7 | śaravṛṣṭyā punaḥ pārthaś chādayām āsa taṃ raṇe
prajajvāla ca roṣeṇa gahane 'gnir ivotthitaḥ |
8 | tato 'rjunaṃ raṇe droṇaḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
vārayām āsa rājendra nacirād iva bhārata |
9 | tato duryodhano rājā suśarmāṇam acodayat
droṇasya samare rājan pārṣṇigrahaṇakāraṇāt |
10 | trigartarāḍ api kruddho bhṛśam āyamya kārmukam
chādayām āsa samare pārthaṃ bāṇair ayomukhaiḥ |
11 | tābhyāṃ muktāḥ śarā rājann antarikṣe virejire
haṃsā iva mahārāja śaratkāle nabhastale |
12 | te śarāḥ prāpya kaunteyaṃ samastā viviśuḥ prabho
phalabhāranataṃ yadvat svāduvṛkṣaṃ vihaṃgamāḥ |
13 | arjunas tu raṇe nādaṃ vinadya rathināṃ varaḥ
trigartarājaṃ samare saputraṃ vivyadhe śaraiḥ |
14 | te vadhyamānāḥ pārthena kāleneva yugakṣaye
pārtham evābhyavartanta maraṇe kṛtaniścayāḥ mumucuḥ śaravṛṣṭiṃ ca pāṇḍavasya rathaṃ prati |
15 | śaravṛṣṭiṃ tatas tāṃ tu śaravarṣeṇa pāṇḍavaḥ
pratijagrāha rājendra toyavṛṣṭim ivācalaḥ |
16 | tatrādbhutam apaśyāma bībhatsor hastalāghavam
vimuktāṃ bahubhiḥ śūraiḥ śastravṛṣṭiṃ durāsadām |
17 | yad eko vārayām āsa māruto 'bhragaṇān iva
karmaṇā tena pārthasya tutuṣur devadānavāḥ |
18 | atha kruddho raṇe pārthas trigartān prati bhārata
mumocāstraṃ mahārāja vāyavyaṃ pṛtanāmukhe |
19 | prādurāsīt tato vāyuḥ kṣobhayāṇo nabhastalam
pātayan vai tarugaṇān vinighnaṃś caiva sainikān |
20 | tato droṇo 'bhivīkṣyaiva vāyavyāstraṃ sudāruṇam
śailam anyan mahārāja ghoram astraṃ mumoca ha |
21 | droṇena yudhi nirmukte tasminn astre mahāmṛdhe
praśaśāma tato vāyuḥ prasannāś cābhavan diśaḥ |
22 | tataḥ pāṇḍusuto vīras trigartasya rathavrajān
nirutsāhān raṇe cakre vimukhān viparākramān |
23 | tato duryodhano rājā kṛpaś ca rathināṃ varaḥ
aśvatthāmā tataḥ śalyaḥ kāmbojaś ca sudakṣiṇaḥ |
24 | vindānuvindāv āvantyau bāhlikaś ca sabāhlikaḥ
mahatā rathavaṃśena pārthasyāvārayan diśaḥ |
25 | tathaiva bhagadattaś ca śrutāyuś ca mahābalaḥ
gajānīkena bhīmasya tāv avārayatāṃ diśaḥ |
26 | bhūriśravāḥ śalaś caiva saubalaś ca viśāṃ pate
śaraughair vividhais tūrṇaṃ mādrīputrāv avārayan |
27 | bhīṣmas tu sahitaḥ sarvair dhārtarāṣṭrasya sainikaiḥ
yudhiṣṭhiraṃ samāsādya sarvataḥ paryavārayat |
28 | āpatantaṃ gajānīkaṃ dṛṣṭvā pārtho vṛkodaraḥ
lelihan sṛkkiṇī vīro mṛgarāḍ iva kānane |
29 | tatas tu rathināṃ śreṣṭho gadāṃ gṛhya mahāhave
avaplutya rathāt tūrṇaṃ tava sainyam abhīṣayat |
30 | tam udvīkṣya gadāhastaṃ tatas te gajasādinaḥ
parivavrū raṇe yattā bhīmasenaṃ samantataḥ |
31 | gajamadhyam anuprāptaḥ pāṇḍavaś ca vyarājata
meghajālasya mahato yathā madhyagato raviḥ |
32 | vyadhamat sa gajānīkaṃ gadayā pāṇḍavarṣabhaḥ
mahābhrajālam atulaṃ mātariśveva saṃtatam |
33 | te vadhyamānā balinā bhīmasenena dantinaḥ
ārtanādaṃ raṇe cakrur garjanto jaladā iva |
34 | bahudhā dāritaś caiva viṣāṇais tatra dantibhiḥ
phullāśokanibhaḥ pārthaḥ śuśubhe raṇamūrdhani |
35 | viṣāṇe dantinaṃ gṛhya nirviṣāṇam athākarot
viṣāṇena ca tenaiva kumbhe 'bhyāhatya dantinam pātayām āsa samare daṇḍahasta ivāntakaḥ |
36 | śoṇitāktāṃ gadāṃ bibhran medomajjākṛtacchaviḥ
kṛtāṅgadaḥ śoṇitena rudravat pratyadṛśyata |
37 | evaṃ te vadhyamānās tu hataśeṣā mahāgajāḥ
prādravanta diśo rājan vimṛdnantaḥ svakaṃ balam |
38 | dravadbhis tair mahānāgaiḥ samantād bharatarṣabha
duryodhanabalaṃ sarvaṃ punar āsīt parāṅmukham |