Book 6 Chapter 85 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | dṛṣṭvā mama hatān putrān bahūn ekena saṃjaya
bhīṣmo droṇaḥ kṛpaś caiva kim akurvata saṃyuge |
2 | ahany ahani me putrāḥ kṣayaṃ gacchanti saṃjaya
manye 'haṃ sarvathā sūta daivenopahatā bhṛśam |
3 | yatra me tanayāḥ sarve jīyante na jayanty uta
yatra bhīṣmasya droṇasya kṛpasya ca mahātmanaḥ |
4 | saumadatteś ca vīrasya bhagadattasya cobhayoḥ
aśvatthāmnas tathā tāta śūrāṇāṃ sumahātmanām |
5 | anyeṣāṃ caiva vīrāṇāṃ madhyagās tanayā mama
yad ahanyanta saṃgrāme kim anyad bhāgadheyataḥ |
6 | na hi duryodhano mandaḥ purā proktam abudhyata
vāryamāṇo mayā tāta bhīṣmeṇa vidureṇa ca |
7 | gāndhāryā caiva durmedhāḥ satataṃ hitakāmyayā
nāvabudhyat purā mohāt tasya prāptam idaṃ phalam |
8 | yad bhīmasenaḥ samare putrān mama vicetasaḥ
ahany ahani saṃkruddho nayate yamasādanam |
9 | saṃjaya uvāca |
9 | idaṃ tat samanuprāptaṃ kṣattur vacanam uttamam
na buddhavān asi vibho procyamānaṃ hitaṃ tadā |
10 | nivāraya sutān dyūtāt pāṇḍavān mā druheti ca
suhṛdāṃ hitakāmānāṃ bruvatāṃ tat tad eva ca |
11 | na śuśrūṣasi yad vākyaṃ martyaḥ pathyam ivauṣadham
tad eva tvām anuprāptaṃ vacanaṃ sādhu bhāṣitam |
12 | viduradroṇabhīṣmāṇāṃ tathānyeṣāṃ hitaiṣiṇām
akṛtvā vacanaṃ pathyaṃ kṣayaṃ gacchanti kauravāḥ |
13 | tad etat samatikrāntaṃ pūrvam eva viśāṃ pate
tasmān me śṛṇu tattvena yathā yuddham avartata |
14 | madhyāhne sumahāraudraḥ saṃgrāmaḥ samapadyata
lokakṣayakaro rājaṃs tan me nigadataḥ śṛṇu |
15 | tataḥ sarvāṇi sainyāni dharmaputrasya śāsanāt
saṃrabdhāny abhyadhāvanta bhīṣmam eva jighāṃsayā |
16 | dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca sātyakiś ca mahārathaḥ
yuktānīkā mahārāja bhīṣmam eva samabhyayuḥ |
17 | arjuno draupadeyāś ca cekitānaś ca saṃyuge
duryodhanasamādiṣṭān rājñaḥ sarvān samabhyayuḥ |
18 | abhimanyus tathā vīro haiḍimbaś ca mahārathaḥ
bhīmasenaś ca saṃkruddhas te 'bhyadhāvanta kauravān |
19 | tridhābhūtair avadhyanta pāṇḍavaiḥ kauravā yudhi
tathaiva kaurave rājann avadhyanta pare raṇe |
20 | droṇas tu rathināṃ śreṣṭhaḥ somakān sṛñjayaiḥ saha
abhyadravata saṃkruddhaḥ preṣayiṣyan yamakṣayam |
21 | tatrākrando mahān āsīt sṛñjayānāṃ mahātmanām
vadhyatāṃ samare rājan bhāradvājena dhanvinā |
22 | droṇena nihatās tatra kṣatriyā bahavo raṇe
viveṣṭantaḥ sma dṛśyante vyādhikliṣṭā narā iva |
23 | kūjatāṃ krandatāṃ caiva stanatāṃ caiva saṃyuge
aniśaṃ śrūyate śabdaḥ kṣutkṛśānāṃ nṛṇām iva |
24 | tathaiva kauraveyāṇāṃ bhīmaseno mahābalaḥ
cakāra kadanaṃ ghoraṃ kruddhaḥ kāla ivāparaḥ |
25 | vadhyatāṃ tatra sainyānām anyonyena mahāraṇe
prāvartata nadī ghorā rudhiraughapravāhinī |
26 | sa saṃgrāmo mahārāja ghorarūpo 'bhavan mahān
kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca yamarāṣṭravivardhanaḥ |
27 | tato bhīmo raṇe kruddho rabhasaś ca viśeṣataḥ
gajānīkaṃ samāsādya preṣayām āsa mṛtyave |
28 | tatra bhārata bhīmena nārācābhihatā gajāḥ
petuḥ seduś ca neduś ca diśaś ca paribabhramuḥ |
29 | chinnahastā mahānāgāś chinnapādāś ca māriṣa
krauñcavad vyanadan bhītāḥ pṛthivīm adhiśiśyire |
30 | nakulaḥ sahadevaś ca hayānīkam abhidrutau
te hayāḥ kāñcanāpīḍā rukmabhāṇḍaparicchadāḥ vadhyamānā vyadṛśyanta śataśo 'tha sahasraśaḥ |
31 | patadbhiś ca hayai rājan samāstīryata medinī
nirjihvaiś ca śvasadbhiś ca kūjadbhiś ca gatāsubhiḥ hayair babhau naraśreṣṭha nānārūpadharair dharā |
32 | arjunena hataiḥ saṃkhye tathā bhārata vājibhiḥ
prababhau vasudhā ghorā tatra tatra viśāṃ pate |
33 | rathair bhagnair dhvajaiś chinnaiś chatraiś ca sumahāprabhaiḥ
hārair niṣkaiḥ sakeyūraiḥ śirobhiś ca sakuṇḍalaiḥ |
34 | uṣṇīṣair apaviddhaiś ca patākābhiś ca sarvaṣaḥ
anukarṣaiḥ śubhai rājan yoktraiś cavyasuraśmibhiḥ saṃchannā vasudhā bhāti vasante kusumair iva |
35 | evam eṣa kṣayo vṛttaḥ pāṇḍūnām api bhārata
kruddhe śāṃtanave bhīṣme droṇe ca rathasattame |
36 | aśvatthāmni kṛpe caiva tathaiva kṛtavarmaṇi
tathetareṣu kruddheṣu tāvakānām api kṣayaḥ |