Book 6 Chapter 84
1	saṃjaya uvāca
1	bhīṣmaṃ tu samare kruddhaṃ pratapantaṃ samantataḥ na śekuḥ pāṇḍavā draṣṭuṃ tapantam iva bhāskaram
2	tataḥ sarvāṇi sainyāni dharmaputrasya śāsanāt abhyadravanta gāṅgeyaṃ mardayantaṃ śitaiḥ śaraiḥ
3	sa tu bhīṣmo raṇaślāghī somakān sahasṛñjayān pāñcālāṃś ca maheṣvāsān pātayām āsa sāyakaiḥ
4	te vadhyamānā bhīṣmeṇa pāñcālāḥ somakaiḥ saha bhīṣmam evābhyayus tūrṇaṃ tyaktvā mṛtyukṛtaṃ bhayam
5	sa teṣāṃ rathināṃ vīro bhīṣmaḥ śāṃtanavo yudhi ciccheda sahasā rājan bāhūn atha śirāṃsi ca
6	virathān rathinaś cakre pitā devavratas tava patitāny uttamāṅgāni hayebhyo hayasādinām
7	nirmanuṣyāṃś ca mātaṅgāñ śayānān parvatopamān apaśyāma mahārāja bhīṣmāstreṇa pramohitān
8	na tatrāsīt pumān kaś cit pāṇḍavānāṃ viśāṃ pate anyatra rathināṃ śreṣṭhād bhīmasenān mahābalāt
9	sa hi bhīṣmaṃ samāsādya tāḍayām āsa saṃyuge tato niṣṭānako ghoro bhīṣmabhīmasamāgame
10	babhūva sarvasainyānāṃ ghorarūpo bhayānakaḥ tathaiva pāṇḍavā hṛṣṭāḥ siṃhanādam athānadan
11	tato duryodhano rājā sodaryaiḥ parivāritaḥ bhīṣmaṃ jugopa samare vartamāne janakṣaye
12	bhīmas tu sārathiṃ hatvā bhīṣmasya rathināṃ varaḥ vidrutāśve rathe tasmin dravamāṇe samantataḥ sunābhasya śareṇāśu śiraś ciccheda cārihā
13	kṣurapreṇa sutīkṣṇena sa hato nyapatad bhuvi hate tasmin mahārāja tava putre mahārathe nāmṛṣyanta raṇe śūrāḥ sodaryāḥ sapta saṃyuge
14	ādityaketur bahvāśī kuṇḍadhāro mahodaraḥ aparājitaḥ paṇḍitako viśālākṣaḥ sudurjayaḥ
15	pāṇḍavaṃ citrasaṃnāhā vicitrakavacadhvajāḥ abhyadravanta saṃgrāme yoddhukāmārimardanāḥ
16	mahodaras tu samare bhīmaṃ vivyādha patribhiḥ navabhir vajrasaṃkāśair namuciṃ vṛtrahā yathā
17	ādityaketuḥ saptatyā bahvāśī cāpi pañcabhiḥ navatyā kuṇḍadhāras tu viśālākṣaś ca saptabhiḥ
18	aparājito mahārāja parājiṣṇur mahārathaḥ śarair bahubhir ānarchad bhīmasenaṃ mahābalam
19	raṇe paṇḍitakaś cainaṃ tribhir bāṇaiḥ samardayat sa tan na mamṛṣe bhīmaḥ śatrubhir vadham āhave
20	dhanuḥ prapīḍya vāmena kareṇāmitrakarśanaḥ śiraś ciccheda samare śareṇa nataparvaṇā
21	aparājitasya sunasaṃ tava putrasya saṃyuge parājitasya bhīmena nipapāta śiro mahīm
22	athāpareṇa bhallena kuṇḍadhāraṃ mahāratham prāhiṇon mṛtyulokāya sarvalokasya paśyataḥ
23	tataḥ punar ameyātmā prasaṃdhāya śilīmukham preṣayām āsa samare paṇḍitaṃ prati bhārata
24	sa śaraḥ paṇḍitaṃ hatvā viveśa dharaṇītalam yathā naraṃ nihatyāśu bhujagaḥ kālacoditaḥ
25	viśālākṣaśiraś chittvā pātayām āsa bhūtale tribhiḥ śarair adīnātmā smaran kleśaṃ purātanam
26	mahodaraṃ maheṣvāsaṃ nārācena stanāntare vivyādha samare rājan sa hato nyapatad bhuvi
27	ādityaketoḥ ketuṃ ca chittvā bāṇena saṃyuge bhallena bhṛśatīkṣṇena śiraś ciccheda cārihā
28	bahvāśinaṃ tato bhīmaḥ śareṇa nataparvaṇā preṣayām āsa saṃkruddho yamasya sadanaṃ prati
29	pradudruvus tatas te 'nye putrās tava viśāṃ pate manyamānā hi tat satyaṃ sabhāyāṃ tasya bhāṣitam
30	tato duryodhano rājā bhrātṛvyasanakarśitaḥ abravīt tāvakān yodhān bhīmo 'yaṃ yudhi vadhyatām
31	evam ete maheṣvāsāḥ putrās tava viśāṃ pate bhrātṝn saṃdṛśya nihatān prāsmaraṃs te hi tad vacaḥ
32	yad uktavān mahāprājñaḥ kṣattā hitam anāmayam tad idaṃ samanuprāptaṃ vacanaṃ divyadarśinaḥ
33	lobhamohasamāviṣṭaḥ putraprītyā janādhipa na budhyase purā yat tat tathyam uktaṃ vaco mahat
34	tathaiva hi vadhārthāya putrāṇāṃ pāṇḍavo balī nūnaṃ jāto mahābāhur yathā hanti sma kauravān
35	tato duryodhano rājā bhīṣmam āsādya māriṣa duḥkhena mahatāviṣṭo vilalāpātikarśitaḥ
36	nihatā bhrātaraḥ śūrā bhīmasenena me yudhi yatamānās tathānye 'pi hanyante sarvasainikāḥ
37	bhavāṃś ca madhyasthatayā nityam asmān upekṣate so 'haṃ kāpatham ārūḍhaḥ paśya daivam idaṃ mama
38	etac chrutvā vacaḥ krūraṃ pitā devavratas tava duryodhanam idaṃ vākyam abravīt sāśrulocanam
39	uktam etan mayā pūrvaṃ droṇena vidureṇa ca gāndhāryā ca yaśasvinyā tattvaṃ tāta na buddhavān
40	samayaś ca mayā pūrvaṃ kṛto vaḥ śatrukarśana nāhaṃ yudhi vimoktavyo nāpy ācāryaḥ kathaṃ cana
41	yaṃ yaṃ hi dhārtarāṣṭrāṇāṃ bhīmo drakṣyati saṃyuge haniṣyati raṇe taṃ taṃ satyam etad bravīmi te
42	sa tvaṃ rājan sthiro bhūtvā dṛḍhāṃ kṛtvā raṇe matim yodhayasva raṇe pārthān svargaṃ kṛtvā parāyaṇam
43	na śakyāḥ pāṇḍavā jetuṃ sendrair api surāsuraiḥ tasmād yuddhe matiṃ kṛtvā sthirāṃ yudhyasva bhārata