Book 6 Chapter 81 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | sa tudyamānas tu śarair dhanaṃjayaḥ; padā hato nāga iva śvasan balī
bāṇena bāṇena mahārathānāṃ; ciccheda cāpāni raṇe prasahya |
2 |
saṃchidya cāpāni ca tāni rājñāṃ; teṣāṃ raṇe vīryavatāṃ kṣaṇena
vivyādha bāṇair yugapan mahātmā; niḥśeṣatāṃ teṣv atha manyamānaḥ |
3 | nipetur ājau rudhirapradigdhās; te tāḍitāḥ śakrasutena rājan
vibhinnagātrāḥ patitottamāṅgā; gatāsavaś chinnatanutrakāyāḥ |
4 | mahīṃ gatāḥ pārthabalābhibhūtā; vicitrarūpā yugapad vineśuḥ
dṛṣṭvā hatāṃs tān yudhi rājaputrāṃs; trigartarājaḥ prayayau kṣaṇena |
5 | teṣāṃ rathānām atha pṛṣṭhagopā; dvātriṃśad anye 'byapatanta pārtham
tathaiva te saṃparivārya pārthaṃ; vikṛṣya cāpāni mahāravāṇi avīvṛṣan bāṇamahaughavṛṣṭyā; yathā giriṃ toyadharā jalaughaiḥ |
6 | saṃpīḍyamānas tu śaraughavṛṣṭyā; dhanaṃjayas tān yudhi jātaroṣaḥ
ṣaṣṭyā śaraiḥ saṃyati tailadhautair; jaghāna tān apy atha pṛṣṭhagopān |
7 | ṣaṣṭiṃ rathāṃs tān avajitya saṃkhye; dhanaṃjayaḥ prītamanā yaśasvī
athātvarad bhīṣmavadhāya jiṣṇur; balāni rājñāṃ samare nihatya |
8 | trigartarājo nihatān samīkṣya; mahārathāṃs tān atha bandhuvargān
raṇe puraskṛtya narādhipāṃs tāñ; jagāma pārthaṃ tvarito vadhāya |
9 |
abhidrutaṃ cāstrabhṛtāṃ variṣṭhaṃ; dhanaṃjayaṃ vīkṣya śikhaṇḍimukhyāḥ
abhyudyayus te śitaśastrahastā; rirakṣiṣanto ratham arjunasya |
10 | pārtho 'pi tān āpatataḥ samīkṣya; trigartarājñā sahitān nṛvīrān
vidhvaṃsayitvā samare dhanuṣmān; gāṇḍīvamuktair niśitaiḥ pṛṣatkaiḥ bhīṣmaṃ yiyāsur yudhi saṃdadarśa; duryodhanaṃ saindhavādīṃś ca rājñaḥ |
11 | āvārayiṣṇūn abhisaṃprayāya; muhūrtam āyodhya balena vīraḥ
utsṛjya rājānam anantavīryo; jayadrathādīṃś ca nṛpān mahaujāḥ yayau tato bhīmabalo manasvī; gāṅgeyam ājau śaracāpapāṇiḥ |
12 | yudhiṣṭhiraś cograbalo mahātmā; samāyayau tvarito jātakopaḥ
madrādhipaṃ samabhityajya saṃkhye; svabhāgam āptaṃ tam anantakīrtiḥ sārdhaṃ sa mādrīsutabhīmasenair; bhīṣmaṃ yayau śāṃtanavaṃ raṇāya |
13 | taiḥ saṃprayuktaḥ sa mahārathāgryair; gaṅgāsutaḥ samare citrayodhī
na vivyathe śāṃtanavo mahātmā; samāgataiḥ pāṇḍusutaiḥ samastaiḥ |
14 | athaitya rājā yudhi satyasaṃdho; jayadratho 'tyugrabalo manasvī
ciccheda cāpāni mahārathānāṃ; prasahya teṣāṃ dhanuṣā vareṇa |
15 | yudhiṣṭhiraṃ bhīmasenaṃ yamau ca; pārthaṃ tathā yudhi saṃjātakopaḥ
duryodhanaḥ krodhaviṣo mahātmā; jaghāna bāṇair analaprakāśaiḥ |
16 | kṛpeṇa śalyena śalena caiva; tathā vibho citrasenena cājau
viddhāḥ śarais te 'tivivṛddhakopair; devā yathā daityagaṇaiḥ sametaiḥ |
17 | chinnāyudhaṃ śāṃtanavena rājā; śikhaṇḍinaṃ prekṣya ca jātakopaḥ
ajātaśatruḥ samare mahātmā; śikhaṇḍinaṃ kruddha uvāca vākyam |
18 | uktvā tathā tvaṃ pitur agrato mām; ahaṃ haniṣyāmi mahāvrataṃ tam
bhīṣmaṃ śaraughair vimalārkavarṇaiḥ; satyaṃ vadāmīti kṛtā pratijñā |
19 | tvayā na caināṃ saphalāṃ karoṣi; devavrataṃ yan na nihaṃsi yuddhe
mithyāpratijño bhava mā nṛvīra; rakṣasva dharmaṃ ca kulaṃ yaśaś ca |
20 | prekṣasva bhīṣmaṃ yudhi bhīmavegaṃ; sarvāṃs tapantaṃ mama sainyasaṃghān
śaraughajālair atitigmatejaiḥ; kālaṃ yathā mṛtyukṛtaṃ kṣaṇena |
21 | nikṛttacāpaḥ samarānapekṣaḥ; parājitaḥ śāṃtanavena rājñā
vihāya bandhūn atha sodarāṃś ca; kva yāsyase nānurūpaṃ tavedam |
22 | dṛṣṭvā hi bhīṣmaṃ tam anantavīryaṃ; bhagnaṃ ca sainyaṃ dravamāṇam evam
bhīto 'si nūnaṃ drupadasya putra; tathā hi te mukhavarṇo 'prahṛṣṭaḥ |
23 | ājñāyamāne 'pi dhanaṃjayena; mahāhave saṃprasakte nṛvīra
kathaṃ hi bhīṣmāt prathitaḥ pṛthivyāṃ; bhayaṃ tvam adya prakaroṣi vīra |
24 | sa dharmarājasya vaco niśamya; rūkṣākṣaraṃ vipralāpānubaddham
pratyādeśaṃ manyamāno mahātmā; pratatvare bhīṣmavadhāya rājan |
25 | tam āpatantaṃ mahatā javena; śikhaṇḍinaṃ bhīṣmam abhidravantam
āvārayām āsa hi śalya enaṃ; śastreṇa ghoreṇa sudurjayena |
26 | sa cāpi dṛṣṭvā samudīryamāṇam; astraṃ yugāntāgnisamaprabhāvam
nāsau vyamuhyad drupadasya putro; rājan mahendrapratimaprabhāvaḥ |
27 | tasthau ca tatraiva mahādhanuṣmāñ; śarais tad astraṃ pratibādhamānaḥ
athādade vāruṇam anyad astraṃ; śikhaṇḍy athograṃ pratighātāya tasya tad astram astreṇa vidāryamāṇaṃ; khasthāḥ surā dadṛśuḥ pārthivāś ca |
28 | bhīṣmas tu rājan samare mahātmā; dhanuḥ sucitraṃ dhvajam eva cāpi
chittvānadat pāṇḍusutasya vīro; yudhiṣṭhirasyājamīḍhasya rājñaḥ |
29 | tataḥ samutsṛjya dhanuḥ sabāṇaṃ; yudhiṣṭhiraṃ vīkṣya bhayābhibhūtam
gadāṃ pragṛhyābhipapāta saṃkhye; jayadrathaṃ bhīmasenaḥ padātiḥ |
30 | tam āpatantaṃ mahatā javena; jayadrathaḥ sagadaṃ bhīmasenam
vivyādha ghorair yamadaṇḍakalpaiḥ; śitaiḥ śaraiḥ pañcaśataiḥ samantāt |
31 | acintayitvā sa śarāṃs tarasvī; vṛkodaraḥ krodhaparītacetāḥ
jaghāna vāhān samare samastān; āraṭṭajān sindhurājasya saṃkhye |
32 | tato 'bhivīkṣyāpratimaprabhāvas; tavātmajas tvaramāṇo rathena
abhyāyayau bhīmasenaṃ nihantuṃ; samudyatāstraḥ surarājakalpaḥ |
33 | bhīmo 'py athainaṃ sahasā vinadya; pratyudyayau gadayā tarjamānaḥ
samudyatāṃ tāṃ yamadaṇḍakalpāṃ; dṛṣṭvā gadāṃ te kuravaḥ samantāt |
34 | vihāya sarve tava putram ugraṃ; pātaṃ gadāyāḥ parihartukāmāḥ
apakrāntās tumule saṃvimarde; sudāruṇe bhārata mohanīye |
35 | amūḍhacetās tv atha citraseno; mahāgadām āpatantīṃ nirīkṣya
rathaṃ samutsṛjya padātir ājau; pragṛhya khaḍgaṃ vimalaṃ ca carma avaplutaḥ siṃha ivācalāgrāj; jagāma cānyaṃ bhuvi bhūmideśam |
36 | gadāpi sā prāpya rathaṃ sucitraṃ; sāśvaṃ sasūtaṃ vinihatya saṃkhye
jagāma bhūmiṃ jvalitā maholkā; bhraṣṭāmbarād gām iva saṃpatantī |
37 | āścaryabhūtaṃ sumahat tvadīyā; dṛṣṭvaiva tad bhārata saṃprahṛṣṭāḥ
sarve vineduḥ sahitāḥ samantāt; pupūjire tava putraṃ sasainyāḥ |