Book 6 Chapter 72 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | evaṃ bahuguṇaṃ sainyam evaṃ bahuvidhaṃ param
vyūḍham evaṃ yathāśāstram amoghaṃ caiva saṃjaya |
2 | puṣṭam asmākam atyantam abhikāmaṃ ca naḥ sadā
prahvam avyasanopetaṃ purastād dṛṣṭavikramam |
3 | nātivṛddham abālaṃ ca na kṛśaṃ na ca pīvaram
laghuvṛttāyataprāyaṃ sāragātram anāmayam |
4 | āttasaṃnāhaśastraṃ ca bahuśastraparigraham
asiyuddhe niyuddhe ca gadāyuddhe ca kovidam |
5 | prāsarṣṭitomareṣv ājau parigheṣv āyaseṣu ca
bhiṇḍipāleṣu śaktīṣu musaleṣu ca sarvaśaḥ |
6 | kampaneṣu ca cāpeṣu kaṇapeṣu ca sarvaśaḥ
kṣepaṇīṣu ca citrāsu muṣṭiyuddheṣu kovidam |
7 | aparokṣaṃ ca vidyāsu vyāyāmeṣu kṛtaśramam
śastragrahaṇavidyāsu sarvāsu pariniṣṭhitam |
8 | ārohe paryavaskande saraṇe sāntaraplute
samyakpraharaṇe yāne vyapayāne ca kovidam |
9 | nāgāśvarathayāneṣu bahuśaḥ suparīkṣitam
parīkṣya ca yathānyāyaṃ vetanenopapāditam |
10 | na goṣṭhyā nopacāreṇa na ca bandhunimittataḥ
na sauhṛdabalaiś cāpi nākulīnaparigrahaiḥ |
11 | samṛddhajanam āryaṃ ca tuṣṭasatkṛtabāndhavam
kṛtopakārabhūyiṣṭhaṃ yaśasvi ca manasvi ca |
12 | sajayaiś ca narair mukhyair bahuśo mukhyakarmabhiḥ
lokapālopamais tāta pālitaṃ lokaviśrutaiḥ |
13 | bahubhiḥ kṣatriyair guptaṃ pṛthivyāṃ lokasaṃmataiḥ
asmān abhigataiḥ kāmāt sabalaiḥ sapadānugaiḥ |
14 | mahodadhim ivāpūrṇam āpagābhiḥ samantataḥ
apakṣaiḥ pakṣasaṃkāśai rathair nāgaiś ca saṃvṛtam |
15 | nānāyodhajalaṃ bhīmaṃ vāhanormitaraṅgiṇam
kṣepaṇyasigadāśaktiśaraprāsasamākulam |
16 | dhvajabhūṣaṇasaṃbādhaṃ ratnapaṭṭena saṃcitam
vāhanaiḥ parisarpadbhir vāyuvegavikampitam |
17 | apāram iva garjantaṃ sāgarapratimaṃ mahat
droṇabhīṣmābhisaṃguptaṃ guptaṃ ca kṛtavarmaṇā |
18 | kṛpaduḥśāsanābhyāṃ ca jayadrathamukhais tathā
bhagadattavikarṇābhyāṃ drauṇisaubalabāhlikaiḥ |
19 | guptaṃ pravīrair lokasya sāravadbhir mahātmabhiḥ
yad ahanyata saṃgrāme diṣṭam etat purātanam |
20 | naitādṛśaṃ samudyogaṃ dṛṣṭavanto 'tha mānuṣāḥ
ṛṣayo vā mahābhāgāḥ purāṇā bhuvi saṃjaya |
21 | īdṛśo hi balaughas tu yuktaḥ śastrāstrasaṃpadā
vadhyate yatra saṃgrāme kim anyad bhāgadheyataḥ |
22 | viparītam idaṃ sarvaṃ pratibhāti sma saṃjaya
yatredṛśaṃ balaṃ ghoraṃ nātarad yudhi pāṇḍavān |
23 | atha vā pāṇḍavārthāya devās tatra samāgatāḥ
yudhyante māmakaṃ sainyaṃ yad avadhyanta saṃjaya |
24 | ukto hi vidureṇeha hitaṃ pathyaṃ ca saṃjaya
na ca gṛhṇāti tan mandaḥ putro duryodhano mama |
25 | tasya manye matiḥ pūrvaṃ sarvajñasya mahātmanaḥ
āsīd yathāgataṃ tāta yena dṛṣṭam idaṃ purā |
26 | atha vā bhāvyam evaṃ hi saṃjayaitena sarvathā
purā dhātrā yathā sṛṣṭaṃ tat tathā na tad anyathā |