Book 6 Chapter 68 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | śikhaṇḍī saha matsyena virāṭena viśāṃ pate
bhīṣmam āśu maheṣvāsam āsasāda sudurjayam |
2 | droṇaṃ kṛpaṃ vikarṇaṃ ca maheṣvāsān mahābalān
rājñaś cānyān raṇe śūrān bahūn ārchad dhanaṃjayaḥ |
3 | saindhavaṃ ca maheṣvāsaṃ sāmātyaṃ saha bandhubhiḥ
prācyāṃś ca dākṣiṇātyāṃś ca bhūmipān bhūmiparṣabha |
4 | putraṃ ca te maheṣvāsaṃ duryodhanam amarṣaṇam
duḥsahaṃ caiva samare bhīmaseno 'bhyavartata |
5 | sahadevas tu śakunim ulūkaṃ ca mahāratham
pitāputrau maheṣvāsāv abhyavartata durjayau |
6 | yudhiṣṭhiro mahārāja gajānīkaṃ mahārathaḥ
samavartata saṃgrāme putreṇa nikṛtas tava |
7 | mādrīputras tu nakulaḥ śūraḥ saṃkrandano yudhi
trigartānāṃ rathodāraiḥ samasajjata pāṇḍavaḥ |
8 | abhyavartanta durdharṣāḥ samare śālvakekayān
sātyakiś cekitānaś ca saubhadraś ca mahārathaḥ |
9 | dhṛṣṭaketuś ca samare rākṣasaś ca ghaṭotkacaḥ
putrāṇāṃ te rathānīkaṃ pratyudyātāḥ sudurjayāḥ |
10 | senāpatir ameyātmā dhṛṣṭadyumno mahābalaḥ
droṇena samare rājan samiyāyendrakarmaṇā |
11 | evam ete maheṣvāsās tāvakāḥ pāṇḍavaiḥ saha
sametya samare śūrāḥ saṃprahāraṃ pracakrire |
12 | madhyaṃdinagate sūrye nabhasy ākulatāṃ gate
kuravaḥ pāṇḍaveyāś ca nijaghnur itaretaram |
13 | dhvajino hemacitrāṅgā vicaranto raṇājire
sapatākā rathā rejur vaiyāghraparivāraṇāḥ |
14 | sametānāṃ ca samare jigīṣūṇāṃ parasparam
babhūva tumulaḥ śabdaḥ siṃhānām iva nardatām |
15 | tatrādbhutam apaśyāma saṃprahāraṃ sudāruṇam
yam akurvan raṇe vīrāḥ sṛñjayāḥ kurubhiḥ saha |
16 | naiva khaṃ na diśo rājan na sūryaṃ śatrutāpana
vidiśo vāpy apaśyāma śarair muktaiḥ samantataḥ |
17 | śaktīnāṃ vimalāgrāṇāṃ tomarāṇāṃ tathāsyatām
nistriṃśānāṃ ca pītānāṃ nīlotpalanibhāḥ prabhāḥ |
18 | kavacānāṃ vicitrāṇāṃ bhūṣaṇānāṃ prabhās tathā
khaṃ diśaḥ pradiśaś caiva bhāsayām āsur ojasā virarāja tadā rājaṃs tatra tatra raṇāṅgaṇam |
19 | rathasiṃhāsanavyāghrāḥ samāyāntaś ca saṃyuge
virejuḥ samare rājan grahā iva nabhastale |
20 | bhīṣmas tu rathināṃ śreṣṭho bhīmasenaṃ mahābalam
avārayata saṃkruddhaḥ sarvasainyasya paśyataḥ |
21 | tato bhīṣmavinirmuktā rukmapuṅkhāḥ śilāśitāḥ
abhyaghnan samare bhīmaṃ tailadhautāḥ sutejanāḥ |
22 | tasya śaktiṃ mahāvegāṃ bhīmaseno mahābalaḥ
kruddhāśīviṣasaṃkāśāṃ preṣayām āsa bhārata |
23 | tām āpatantīṃ sahasā rukmadaṇḍāṃ durāsadām
ciccheda samare bhīṣmaḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ |
24 | tato 'pareṇa bhallena pītena niśitena ca
kārmukaṃ bhīmasenasya dvidhā ciccheda bhārata |
25 | sātyakis tu tatas tūrṇaṃ bhīṣmam āsādya saṃyuge
śarair bahubhir ānarchat pitaraṃ te janeśvara |
26 | tataḥ saṃdhāya vai tīkṣṇaṃ śaraṃ paramadāruṇam
vārṣṇeyasya rathād bhīṣmaḥ pātayām āsa sārathim |
27 | tasyāśvāḥ pradrutā rājan nihate rathasārathau
tena tenaiva dhāvanti manomārutaraṃhasaḥ |
28 | tataḥ sarvasya sainyasya nisvanas tumulo 'bhavat
hāhākāraś ca saṃjajñe pāṇḍavānāṃ mahātmanām |
29 | abhidravata gṛhṇīta hayān yacchata dhāvata
ity āsīt tumulaḥ śabdo yuyudhānarathaṃ prati |
30 | etasminn eva kāle tu bhīṣmaḥ śāṃtanavaḥ punaḥ
vyahanat pāṇḍavīṃ senām āsurīm iva vṛtrahā |
31 | te vadhyamānā bhīṣmeṇa pāñcālāḥ somakaiḥ saha
āryāṃ yuddhe matiṃ kṛtvā bhīṣmam evābhidudruvuḥ |
32 | dhṛṣṭadyumnamukhāś cāpi pārthāḥ śāṃtanavaṃ raṇe
abhyadhāvañ jigīṣantas tava putrasya vāhinīm |
33 | tathaiva tāvakā rājan bhīṣmadroṇamukhāḥ parān
abhyadhāvanta vegena tato yuddham avartata |