Book 6 Chapter 65 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | vyuṣitāyāṃ ca śarvaryām udite ca divākare
ubhe sene mahārāja yuddhāyaiva samīyatuḥ |
2 | abhyadhāvaṃś ca saṃkruddhāḥ parasparajigīṣavaḥ
te sarve sahitā yuddhe samālokya parasparam |
3 | pāṇḍavā dhārtarāṣṭrāś ca rājan durmantrite tava
vyūhau ca vyūhya saṃrabdhāḥ saṃprayuddhāḥ prahāriṇaḥ |
4 | arakṣan makaravyūhaṃ bhīṣmo rājan samantataḥ
tathaiva pāṇḍavā rājann arakṣan vyūham ātmanaḥ |
5 | sa niryayau rathānīkaṃ pitā devavratas tava
mahatā rathavaṃśena saṃvṛto rathināṃ varaḥ |
6 | itaretaram anvīyur yathābhāgam avasthitāḥ
rathinaḥ pattayaś caiva dantinaḥ sādinas tathā |
7 | tān dṛṣṭvā prodyatān saṃkhye pāṇḍavāś ca yaśasvinaḥ
śyenena vyūharājena tenājayyena saṃyuge |
8 | aśobhata mukhe tasya bhīmaseno mahābalaḥ
netre śikhaṇḍī durdharṣo dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ |
9 | śīrṣaṃ tasyābhavad vīraḥ sātyakiḥ satyavikramaḥ
vidhunvan gāṇḍivaṃ pārtho grīvāyām abhavat tadā |
10 | akṣauhiṇyā samagrā yā vāmapakṣo 'bhavat tadā
mahātmā drupadaḥ śrīmān saha putreṇa saṃyuge |
11 | dakṣiṇaś cābhavat pakṣaḥ kaikeyo 'kṣauhiṇīpatiḥ
pṛṣṭhato draupadeyāś ca saubhadraś cāpi vīryavān |
12 | pṛṣṭhe samabhavac chrīmān svayaṃ rājā yudhiṣṭhiraḥ
bhrātṛbhyāṃ sahito dhīmān yamābhyāṃ cāruvikramaḥ |
13 | praviśya tu raṇe bhīmo makaraṃ mukhatas tadā
bhīṣmam āsādya saṃgrāme chādayām āsa sāyakaiḥ |
14 | tato bhīṣmo mahāstrāṇi pātayām āsa bhārata
mohayan pāṇḍuputrāṇāṃ vyūḍhaṃ sainyaṃ mahāhave |
15 | saṃmuhyati tadā sainye tvaramāṇo dhanaṃjayaḥ
bhīṣmaṃ śarasahasreṇa vivyādha raṇamūrdhani |
16 | parisaṃvārya cāstrāṇi bhīṣmamuktāni saṃyuge
svenānīkena hṛṣṭena yuddhāya samavasthitaḥ |
17 | tato duryodhano rājā bhāradvājam abhāṣata
pūrvaṃ dṛṣṭvā vadhaṃ ghoraṃ balasya balināṃ varaḥ bhrātṝṇāṃ ca vadhaṃ yuddhe smaramāṇo mahārathaḥ |
18 | ācārya satataṃ tvaṃ hi hitakāmo mamānagha
vayaṃ hi tvāṃ samāśritya bhīṣmaṃ caiva pitāmaham |
19 | devān api raṇe jetuṃ prārthayāmo na saṃśayaḥ
kim u pāṇḍusutān yuddhe hīnavīryaparākramān |
20 | evam uktas tato droṇas tava putreṇa māriṣa
abhinat pāṇḍavānīkaṃ prekṣamāṇasya sātyakeḥ |
21 | sātyakis tu tadā droṇaṃ vārayām āsa bhārata
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam |
22 | śaineyaṃ tu raṇe kruddho bhāradvājaḥ pratāpavān
avidhyan niśitair bāṇair jatrudeśe hasann iva |
23 | bhīmasenas tataḥ kruddho bhāradvājam avidhyata
saṃrakṣan sātyakiṃ rājan droṇāc chastrabhṛtāṃ varāt |
24 | tato droṇaś ca bhīṣmaś ca tathā śalyaś ca māriṣa
bhīmasenaṃ raṇe kruddhāś chādayāṃ cakrire śaraiḥ |
25 | tatrābhimanyuḥ saṃkruddho draupadeyāś ca māriṣa
vivyadhur niśitair bāṇaiḥ sarvāṃs tān udyatāyudhān |
26 | bhīṣmadroṇau ca saṃkruddhāv āpatantau mahābalau
pratyudyayau śikhaṇḍī tu maheṣvāso mahāhave |
27 | pragṛhya balavad vīro dhanur jaladanisvanam
abhyavarṣac charais tūrṇaṃ chādayāno divākaram |
28 | śikhaṇḍinaṃ samāsādya bharatānāṃ pitāmahaḥ
avarjayata saṃgrāme strītvaṃ tasyānusaṃsmaran |
29 | tato droṇo mahārāja abhyadravata taṃ raṇe
rakṣamāṇas tato bhīṣmaṃ tava putreṇa coditaḥ |
30 | śikhaṇḍī tu samāsādya droṇaṃ śastrabhṛtāṃ varam
avarjayata saṃgrāme yugāntāgnim ivolbaṇam |
31 | tato balena mahatā putras tava viśāṃ pate
jugopa bhīṣmam āsādya prārthayāno mahad yaśaḥ |
32 | tathaiva pāṇḍavā rājan puraskṛtya dhanaṃjayam
bhīṣmam evābhyavartanta jaye kṛtvā dṛḍhāṃ matim |
33 | tad yuddham abhavad ghoraṃ devānāṃ dānavair iva
jayaṃ ca kāṅkṣatāṃ nityaṃ yaśaś ca paramādbhutam |