Book 6 Chapter 56 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | vyuṣṭāṃ niśāṃ bhārata bhāratānām; anīkinīnāṃ pramukhe mahātmā
yayau sapatnān prati jātakopo; vṛtaḥ samagreṇa balena bhīṣmaḥ |
2 | taṃ droṇaduryodhanabāhlikāś ca; tathaiva durmarṣaṇacitrasenau
jayadrathaś cātibalo balaughair; nṛpās tathānye 'nuyayuḥ samantāt |
3 | sa tair mahadbhiś ca mahārathaiś; ca tejasvibhir vīryavadbhiś ca rājan
rarāja rājottama rājamukhyair; vṛtaḥ sa devair iva vajrapāṇiḥ |
4 | tasminn anīkapramukhe viṣaktā; dodhūyamānāś ca mahāpatākāḥ
suraktapītāsitapāṇḍurābhā; mahāgajaskandhagatā virejuḥ |
5 | sā vāhinī śāṃtanavena rājñā; mahārathair vāraṇavājibhiś ca
babhau savidyutstanayitnukalpā; jalāgame dyaur iva jātameghā |
6 | tato raṇāyābhimukhī prayātā; praty arjunaṃ śāṃtanavābhiguptā
senā mahogrā sahasā kurūṇāṃ; vego yathā bhīma ivāpagāyāḥ |
7 | taṃ vyālanānāvidhagūḍhasāraṃ; gajāśvapādātarathaughapakṣam
vyūhaṃ mahāmeghasamaṃ mahātmā; dadarśa dūrāt kapirājaketuḥ |
8 | sa niryayau ketumatā rathena; nararṣabhaḥ śvetahayena vīraḥ
varūthinā sainyamukhe mahātmā; vadhe dhṛtaḥ sarvasapatnayūnām |
9 | sūpaskaraṃ sottarabandhureṣaṃ; yattaṃ yadūnām ṛṣabheṇa saṃkhye
kapidhvajaṃ prekṣya viṣedur ājau; sahaiva putrais tava kauraveyāḥ |
10 | prakarṣatā guptam udāyudhena; kirīṭinā lokamahārathena
taṃ vyūharājaṃ dadṛśus tvadīyāś; catuścaturvyālasahasrakīrṇam |
11 | yathā hi pūrve 'hani dharmarājñā; vyūhaḥ kṛtaḥ kauravanandanena
tathā tathoddeśam upetya tasthuḥ; pāñcālamukhyaiḥ saha cedimukhyāḥ |
12 | tato mahāvegasamāhatāni; bherīsahasrāṇi vinedur ājau
śaṅkhasvanā dundubhinisvanāś ca; sarveṣv anīkeṣu sasiṃhanādāḥ |
13 | tataḥ sabāṇāni mahāsvanāni; visphāryamāṇāni dhanūṃṣi vīraiḥ
kṣaṇena bherīpaṇavapraṇādān; antardadhuḥ śaṅkhamahāsvanāś ca |
14 | tac chaṅkhaśabdāvṛtam antarikṣam; uddhūtabhaumadrutareṇujālam
mahāvitānāvatataprakāśam; ālokya vīrāḥ sahasābhipetuḥ |
15 | rathī rathenābhihataḥ sasūtaḥ; papāta sāśvaḥ sarathaḥ saketuḥ
gajo gajenābhihataḥ papāta; padātinā cābhihataḥ padātiḥ |
16 | āvartamānāny abhivartamānair; bāṇaiḥ kṣatāny adbhutadarśanāni
prāsaiś ca khaḍgaiś ca samāhatāni; sadaśvavṛndāni sadaśvavṛndaiḥ |
17 | suvarṇatārāgaṇabhūṣitāni; śarāvarāṇi prahitāni vīraiḥ
vidāryamāṇāni paraśvadhaiś ca; prāsaiś ca khaḍgaiś ca nipetur urvyām |
18 | gajair viṣāṇair varahastarugṇāḥ; ke cit sasūtā rathinaḥ prapetuḥ
gajarṣabhāś cāpi ratharṣabheṇa; nipetire bāṇahatāḥ pṛthivyām |
19 | gajaughavegoddhatasāditānāṃ; śrutvā niṣedur vasudhāṃ manuṣyāḥ
ārtasvaraṃ sādipadātiyūnāṃ; viṣāṇagātrāvaratāḍitānām |
20 | saṃbhrāntanāgāśvarathe prasūte; mahābhaye sādipadātiyūnām
mahārathaiḥ saṃparivāryamāṇaṃ; dadarśa bhīṣmaḥ kapirājaketum |
21 | taṃ pañcatālocchritatālaketuḥ; sadaśvavegoddhatavīryayātaḥ
mahāstrabāṇāśanidīptamārgaṃ; kirīṭinaṃ śāṃtanavo 'bhyadhāvat |
22 | tathaiva śakrapratimānakalpam; indrātmajaṃ droṇamukhābhisasruḥ
kṛpaś ca śalyaś ca viviṃśatiś ca; duryodhanaḥ saumadattiś ca rājan |
23 | tato rathānīkamukhād upetya; sarvāstravit kāñcanacitravarmā
javena śūro 'bhisasāra sarvāṃs; tathārjunasyātra suto 'bhimanyuḥ |
24 | teṣāṃ mahāstrāṇi mahārathānām; asaktakarmā vinihatya kārṣṇiḥ
babhau mahāmantrahutārcimālī; sadogataḥ san bhagavān ivāgniḥ |
25 | tataḥ sa tūrṇaṃ rudhirodaphenāṃ; kṛtvā nadīṃ vaiśasane ripūṇām
jagāma saubhadram atītya bhīṣmo; mahārathaṃ pārtham adīnasattvaḥ |
26 | tataḥ prahasyādbhutadarśanena; gāṇḍīvanirhvādamahāsvanena
vipāṭhajālena mahāstrajālaṃ; vināśayām āsa kirīṭamālī |
27 | tam uttamaṃ sarvadhanurdharāṇām; asaktakarmā kapirājaketuḥ
bhīṣmaṃ mahātmābhivavarṣa tūrṇaṃ; śaraughajālair vimalaiś ca bhallaiḥ |
28 | evaṃvidhaṃ kārmukabhīmanādam; adīnavat satpuruṣottamābhyām
dadarśa lokaḥ kurusṛñjayāś ca; tad dvairathaṃ bhīṣmadhanaṃjayābhyām |