Book 6 Chapter 55 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | pratijñāte tu bhīṣmeṇa tasmin yuddhe sudāruṇe
krodhito mama putreṇa duḥkhitena viśeṣataḥ |
2 | bhīṣmaḥ kim akarot tatra pāṇḍaveyeṣu saṃjaya
pitāmahe vā pāñcālās tan mamācakṣva saṃjaya |
3 | saṃjaya uvāca |
3 | gatapūrvāhṇabhūyiṣṭhe tasminn ahani bhārata
jayaṃ prāpteṣu hṛṣṭeṣu pāṇḍaveṣu mahātmasu |
4 | sarvadharmaviśeṣajñaḥ pitā devavratas tava
abhyayāj javanair aśvaiḥ pāṇḍavānām anīkinīm mahatyā senayā guptas tava putraiś ca sarvaśaḥ |
5 | prāvartata tato yuddhaṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam
asmākaṃ pāṇḍavaiḥ sārdham anayāt tava bhārata |
6 | dhanuṣāṃ kūjatāṃ tatra talānāṃ cābhihanyatām
mahān samabhavac chabdo girīṇām iva dīryatām |
7 | tiṣṭha sthito 'smi viddhy enaṃ nivartasva sthiro bhava
sthito 'smi praharasveti śabdāḥ śrūyanta sarvaśaḥ |
8 | kāñcaneṣu tanutreṣu kirīṭeṣu dhvajeṣu ca
śilānām iva śaileṣu patitānām abhūt svanaḥ |
9 | patitāny uttamāṅgāni bāhavaś ca vibhūṣitāḥ
vyaceṣṭanta mahīṃ prāpya śataśo 'tha sahasraśaḥ |
10 | hṛtottamāṅgāḥ ke cit tu tathaivodyatakārmukāḥ
pragṛhītāyudhāś cāpi tasthuḥ puruṣasattamāḥ |
11 | prāvartata mahāvegā nadī rudhiravāhinī
mātaṅgāṅgaśilāraudrā māṃsaśoṇitakardamā |
12 | varāśvanaranāgānāṃ śarīraprabhavā tadā
paralokārṇavamukhī gṛdhragomāyumodinī |
13 | na dṛṣṭaṃ na śrutaṃ cāpi yuddham etādṛśaṃ nṛpa
yathā tava sutānāṃ ca pāṇḍavānāṃ ca bhārata |
14 | nāsīd rathapathas tatra yodhair yudhi nipātitaiḥ
gajaiś ca patitair nīlair giriśṛṅgair ivāvṛtam |
15 | vikīrṇaiḥ kavacaiś citrair dhvajaiś chatraiś ca māriṣa
śuśubhe tad raṇasthānaṃ śaradīva nabhastalam |
16 | vinirbhinnāḥ śaraiḥ ke cid antapīḍāvikarṣiṇaḥ
abhītāḥ samare śatrūn abhyadhāvanta daṃśitāḥ |
17 | tāta bhrātaḥ sakhe bandho vayasya mama mātula
mā māṃ parityajety anye cukruśuḥ patitā raṇe |
18 | ādhāvābhyehi mā gaccha kiṃ bhīto 'si kva yāsyasi
sthito 'haṃ samare mā bhair iti cānye vicukruśuḥ |
19 | tatra bhīṣmaḥ śāṃtanavo nityaṃ maṇḍalakārmukaḥ
mumoca bāṇān dīptāgrān ahīn āśīviṣān iva |
20 | śarair ekāyanīkurvan diśaḥ sarvā yatavrataḥ
jaghāna pāṇḍavarathān ādiśyādiśya bhārata |
21 | sa nṛtyan vai rathopasthe darśayan pāṇilāghavam
alātacakravad rājaṃs tatra tatra sma dṛśyate |
22 | tam ekaṃ samare śūraṃ pāṇḍavāḥ sṛñjayās tathā
anekaśatasāhasraṃ samapaśyanta lāghavāt |
23 | māyākṛtātmānam iva bhīṣmaṃ tatra sma menire
pūrvasyāṃ diśi taṃ dṛṣṭvā pratīcyāṃ dadṛśur janāḥ |
24 | udīcyāṃ cainam ālokya dakṣiṇasyāṃ punaḥ prabho
evaṃ sa samare vīro gāṅgeyaḥ pratyadṛśyata |
25 | na cainaṃ pāṇḍaveyānāṃ kaś cic chaknoti vīkṣitum
viśikhān eva paśyanti bhīṣmacāpacyutān bahūn |
26 | kurvāṇaṃ samare karma sūdayānaṃ ca vāhinīm
vyākrośanta raṇe tatra vīrā bahuvidhaṃ bahu amānuṣeṇa rūpeṇa carantaṃ pitaraṃ tava |
27 | śalabhā iva rājānaḥ patanti vidhicoditāḥ
bhīṣmāgnim abhi saṃkruddhaṃ vināśāya sahasraśaḥ |
28 | na hi moghaḥ śaraḥ kaś cid āsīd bhīṣmasya saṃyuge
naranāgāśvakāyeṣu bahutvāl laghuvedhinaḥ |
29 | bhinatty ekena bāṇena sumuktena patatriṇā
gajakaṅkaṭasaṃnāhaṃ vajreṇevācalottamam |
30 | dvau trīn api gajārohān piṇḍitān varmitān api
nārācena sutīkṣṇena nijaghāna pitā tava |
31 | yo yo bhīṣmaṃ naravyāghram abhyeti yudhi kaś cana
muhūrtadṛṣṭaḥ sa mayā pātito bhuvi dṛśyate |
32 | evaṃ sā dharmarājasya vadhyamānā mahācamūḥ
bhīṣmeṇātulavīryeṇa vyaśīryata sahasradhā |
33 | prakīryata mahāsenā śaravarṣābhitāpitā
paśyato vāsudevasya pārthasya ca mahātmanaḥ |
34 | yatamānāpi te vīrā dravamāṇān mahārathān
nāśaknuvan vārayituṃ bhīṣmabāṇaprapīḍitāḥ |
35 | mahendrasamavīryeṇa vadhyamānā mahācamūḥ
abhajyata mahārāja na ca dvau saha dhāvataḥ |
36 | āviddhanaranāgāśvaṃ patitadhvajakūbaram
anīkaṃ pāṇḍuputrāṇāṃ hāhābhūtam acetanam |
37 | jaghānātra pitā putraṃ putraś ca pitaraṃ tathā
priyaṃ sakhāyaṃ cākrande sakhā daivabalātkṛtaḥ |
38 | vimucya kavacān anye pāṇḍuputrasya sainikāḥ
prakīrya keśān dhāvantaḥ pratyadṛśyanta bhārata |
39 | tad gokulam ivodbhrāntam udbhrāntarathayūthapam
dadṛśe pāṇḍuputrasya sainyam ārtasvaraṃ tadā |
40 | prabhajyamānaṃ tat sainyaṃ dṛṣṭvā devakinandanaḥ
uvāca pārthaṃ bībhatsuṃ nigṛhya ratham uttamam |
41 | ayaṃ sa kālaḥ saṃprāptaḥ pārtha yaḥ kāṅkṣitas tvayā
praharāsmai naravyāghra na cen mohād vimuhyase |
42 | yat tvayā kathitaṃ vīra purā rājñāṃ samāgame
bhīṣmadroṇamukhān sarvān dhārtarāṣṭrasya sainikān |
43 | sānubandhān haniṣyāmi ye māṃ yotsyanti saṃyuge
iti tat kuru kaunteya satyaṃ vākyam ariṃdama |
44 | bībhatso paśya sainyaṃ svaṃ bhajyamānaṃ samantataḥ
dravataś ca mahīpālān sarvān yaudhiṣṭhire bale |
45 | dṛṣṭvā hi samare bhīṣmaṃ vyāttānanam ivāntakam
bhayārtāḥ saṃpraṇaśyanti siṃhaṃ kṣudramṛgā iva |
46 | evam uktaḥ pratyuvāca vāsudevaṃ dhanaṃjayaḥ
codayāśvān yato bhīṣmo vigāhyaitad balārṇavam |
47 | tato 'śvān rajataprakhyāṃś codayām āsa mādhavaḥ
yato bhīṣmaratho rājan duṣprekṣyo raśmimān iva |
48 | tatas tat punar āvṛttaṃ yudhiṣṭhirabalaṃ mahat
dṛṣṭvā pārthaṃ mahābāhuṃ bhīṣmāyodyantam āhave |
49 | tato bhīṣmaḥ kuruśreṣṭhaḥ siṃhavad vinadan muhuḥ
dhanaṃjayarathaṃ tūrṇaṃ śaravarṣair avākirat |
50 | kṣaṇena sa rathas tasya sahayaḥ sahasārathiḥ
śaravarṣeṇa mahatā saṃchanno na prakāśate |
51 | vāsudevas tv asaṃbhrānto dhairyam āsthāya sattvavān
codayām āsa tān aśvān vitunnān bhīṣmasāyakaiḥ |
52 | tataḥ pārtho dhanur gṛhya divyaṃ jaladanisvanam
pātayām āsa bhīṣmasya dhanuś chittvā tribhiḥ śaraiḥ |
53 | sa cchinnadhanvā kauravyaḥ punar anyan mahad dhanuḥ
nimeṣāntaramātreṇa sajyaṃ cakre pitā tava |
54 | vicakarṣa tato dorbhyāṃ dhanur jaladanisvanam
athāsya tad api kruddhaś ciccheda dhanur arjunaḥ |
55 | tasya tat pūjayām āsa lāghavaṃ śaṃtanoḥ sutaḥ
sādhu pārtha mahābāho sādhu bho pāṇḍunandana |
56 | tvayy evaitad yuktarūpaṃ mahat karma dhanaṃjaya
prīto 'smi sudṛḍhaṃ putra kuru yuddhaṃ mayā saha |
57 | iti pārthaṃ praśasyātha pragṛhyānyan mahad dhanuḥ
mumoca samare vīraḥ śarān pārtharathaṃ prati |
58 | adarśayad vāsudevo hayayāne paraṃ balam
moghān kurvañ śarāṃs tasya maṇḍalāny acaral laghu |
59 | tathāpi bhīṣmaḥ sudṛḍhaṃ vāsudevadhanaṃjayau
vivyādha niśitair bāṇaiḥ sarvagātreṣu māriṣa |
60 | śuśubhāte naravyāghrau tau bhīṣmaśaravikṣatau
govṛṣāv iva nardantau viṣāṇollikhitāṅkitau |
61 | punaś cāpi susaṃkruddhaḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
kṛṣṇayor yudhi saṃrabdho bhīṣmo vyāvārayad diśaḥ |
62 | vārṣṇeyaṃ ca śarais tīkṣṇaiḥ kampayām āsa roṣitaḥ
muhur abhyutsmayan bhīṣmaḥ prahasya svanavat tadā |
63 | tataḥ kṛṣṇas tu samare dṛṣṭvā bhīṣmaparākramam
saṃprekṣya ca mahābāhuḥ pārthasya mṛduyuddhatām |
64 | bhīṣmaṃ ca śaravarṣāṇi sṛjantam aniśaṃ yudhi
pratapantam ivādityaṃ madhyam āsādya senayoḥ |
65 | varān varān vinighnantaṃ pāṇḍuputrasya sainikān
yugāntam iva kurvāṇaṃ bhīṣmaṃ yaudhiṣṭhire bale |
66 | amṛṣyamāṇo bhagavān keśavaḥ paravīrahā
acintayad ameyātmā nāsti yaudhiṣṭhiraṃ balam |
67 | ekāhnā hi raṇe bhīṣmo nāśayed devadānavān
kim u pāṇḍusutān yuddhe sabalān sapadānugān |
68 | dravate ca mahat sainyaṃ pāṇḍavasya mahātmanaḥ
ete ca kauravās tūrṇaṃ prabhagnān dṛśya somakān ādravanti raṇe hṛṣṭā harṣayantaḥ pitāmaham |
69 | so 'haṃ bhīṣmaṃ nihanmy adya pāṇḍavārthāya daṃśitaḥ
bhāram etaṃ vineṣyāmi pāṇḍavānāṃ mahātmanām |
70 | arjuno 'pi śarais tīkṣṇair vadhyamāno hi saṃyuge
kartavyaṃ nābhijānāti raṇe bhīṣmasya gauravāt |
71 | tathā cintayatas tasya bhūya eva pitāmahaḥ
preṣayām āsa saṃkruddhaḥ śarān pārtharathaṃ prati |
72 |
teṣāṃ bahutvād dhi bhṛśaṃ śarāṇāṃ; diśo 'tha sarvāḥ pihitā babhūvuḥ
na cāntarikṣaṃ na diśo na bhūmir; na bhāskaro 'dṛśyata raśmimālī vavuś ca vātās tumulāḥ sadhūmā; diśaś ca sarvāḥ kṣubhitā babhūvuḥ |
73 | droṇo vikarṇo 'tha jayadrathaś ca; bhūriśravāḥ kṛtavarmā kṛpaś ca
śrutāyur ambaṣṭhapatiś ca rājā; vindānuvindau ca sudakṣiṇaś ca |
74 | prācyāś ca sauvīragaṇāś ca sarve; vasātayaḥ kṣudrakamālavāś ca
kirīṭinaṃ tvaramāṇābhisasrur; nideśagāḥ śāṃtanavasya rājñaḥ |
75 | taṃ vājipādātarathaughajālair; anekasāhasraśatair dadarśa
kirīṭinaṃ saṃparivāryamāṇaṃ; śiner naptā vāraṇayūthapaiś ca |
76 | tatas tu dṛṣṭvārjunavāsudevau; padātināgāśvarathaiḥ samantāt
abhidrutau śastrabhṛtāṃ variṣṭhau; śinipravīro 'bhisasāra tūrṇam |
77 | sa tāny anīkāni mahādhanuṣmāñ; śinipravīraḥ sahasābhipatya
cakāra sāhāyyam athārjunasya; viṣṇur yathā vṛtraniṣūdanasya |
78 | viśīrṇanāgāśvarathadhvajaughaṃ; bhīṣmeṇa vitrāsitasarvayodham
yudhiṣṭhirānīkam abhidravantaṃ; provāca saṃdṛśya śinipravīraḥ |
79 | kva kṣatriyā yāsyatha naiṣa dharmaḥ; satāṃ purastāt kathitaḥ purāṇaiḥ
mā svāṃ pratijñāṃ jahata pravīrāḥ; svaṃ vīradharmaṃ paripālayadhvam |
80 | tān vāsavān antarajo niśamya; narendramukhyān dravataḥ samantāt
pārthasya dṛṣṭvā mṛduyuddhatāṃ ca; bhīṣmaṃ ca saṃkhye samudīryamāṇam |
81 | amṛṣyamāṇaḥ sa tato mahātmā; yaśasvinaṃ sarvadaśārhabhartā
uvāca śaineyam abhipraśaṃsan; dṛṣṭvā kurūn āpatataḥ samantāt |
82 | ye yānti yāntv eva śinipravīra; ye 'pi sthitāḥ sātvata te 'pi yāntu
bhīṣmaṃ rathāt paśya nipātyamānaṃ; droṇaṃ ca saṃkhye sagaṇaṃ mayādya |
83 | nāsau rathaḥ sātvata kauravāṇāṃ; kruddhasya mucyeta raṇe 'dya kaś cit
tasmād ahaṃ gṛhya rathāṅgam ugraṃ; prāṇaṃ hariṣyāmi mahāvratasya |
84 | nihatya bhīṣmaṃ sagaṇaṃ tathājau; droṇaṃ ca śaineya rathapravīram
prītiṃ kariṣyāmi dhanaṃjayasya; rājñaś ca bhīmasya tathāśvinoś ca |
85 | nihatya sarvān dhṛtarāṣṭraputrāṃs; tatpakṣiṇo ye ca narendramukhyāḥ
rājyena rājānam ajātaśatruṃ; saṃpādayiṣyāmy aham adya hṛṣṭaḥ |
86 | tataḥ sunābhaṃ vasudevaputraḥ; sūryaprabhaṃ vajrasamaprabhāvam
kṣurāntam udyamya bhujena cakraṃ; rathād avaplutya visṛjya vāhān |
87 | saṃkampayan gāṃ caraṇair mahātmā; vegena kṛṣṇaḥ prasasāra bhīṣmam
madāndham ājau samudīrṇadarpaḥ; siṃho jighāṃsann iva vāraṇendram |
88 | so 'bhyadravad bhīṣmam anīkamadhye; kruddho mahendrāvarajaḥ pramāthī
vyālambipītāntapaṭaś cakāśe; ghano yathā khe 'cirabhāpinaddhaḥ |
89 | sudarśanaṃ cāsya rarāja śaures; tac cakrapadmaṃ subhujorunālam
yathādipadmaṃ taruṇārkavarṇaṃ; rarāja nārāyaṇanābhijātam |
90 | tat kṛṣṇakopodayasūryabuddhaṃ; kṣurāntatīkṣṇāgrasujātapatram
tasyaiva dehorusaraḥprarūḍhaṃ; rarāja nārāyaṇabāhunālam |
91 | tam āttacakraṃ praṇadantam uccaiḥ; kruddhaṃ mahendrāvarajaṃ samīkṣya
sarvāṇi bhūtāni bhṛśaṃ vineduḥ; kṣayaṃ kurūṇām iti cintayitvā |
92 | sa vāsudevaḥ pragṛhītacakraḥ; saṃvartayiṣyann iva jīvalokam
abhyutpataṃl lokagurur babhāse; bhūtāni dhakṣyann iva kālavahniḥ |
93 | tam āpatantaṃ pragṛhītacakraṃ; samīkṣya devaṃ dvipadāṃ variṣṭham
asaṃbhramāt kārmukabāṇapāṇī; rathe sthitaḥ śāṃtanavo 'bhyuvāca |
94 | ehy ehi deveśa jagannivāsa; namo 'stu te śārṅgarathāṅgapāṇe
prasahya māṃ pātaya lokanātha; rathottamād bhūtaśaraṇya saṃkhye |
95 | tvayā hatasyeha mamādya kṛṣṇa; śreyaḥ parasminn iha caiva loke
saṃbhāvito 'smy andhakavṛṣṇinātha; lokais tribhir vīra tavābhiyānāt |
96 | rathād avaplutya tatas tvarāvān; pārtho 'py anudrutya yadupravīram
jagrāha pīnottamalambabāhuṃ; bāhvor hariṃ vyāyatapīnabāhuḥ |
97 | nigṛhyamāṇaś ca tadādidevo; bhṛśaṃ saroṣaḥ kila nāma yogī
ādāya vegena jagāma viṣṇur; jiṣṇuṃ mahāvāta ivaikavṛkṣam |
98 | pārthas tu viṣṭabhya balena pādau; bhīṣmāntikaṃ tūrṇam abhidravantam
balān nijagrāha kirīṭamālī; pade 'tha rājan daśame kathaṃ cit |
99 | avasthitaṃ ca praṇipatya kṛṣṇaṃ; prīto 'rjunaḥ kāñcanacitramālī
uvāca kopaṃ pratisaṃhareti; gatir bhavān keśava pāṇḍavānām |
100 | na hāsyate karma yathāpratijñaṃ; putraiḥ śape keśava sodaraiś ca
antaṃ kariṣyāmi yathā kurūṇāṃ; tvayāham indrānuja saṃprayuktaḥ |
101 | tataḥ pratijñāṃ samayaṃ ca tasmai; janārdanaḥ prītamanā niśamya
sthitaḥ priye kauravasattamasya; rathaṃ sacakraḥ punar āruroha |
102 | sa tān abhīṣūn punar ādadānaḥ; pragṛhya śaṅkhaṃ dviṣatāṃ nihantā
vinādayām āsa tato diśaś ca; sa pāñcajanyasya raveṇa śauriḥ |
103 | vyāviddhaniṣkāṅgadakuṇḍalaṃ taṃ; rajovikīrṇāñcitapakṣmanetram
viśuddhadaṃṣṭraṃ pragṛhītaśaṅkhaṃ; vicukruśuḥ prekṣya kurupravīrāḥ |
104 | mṛdaṅgabherīpaṭahapraṇādā; nemisvanā dundubhinisvanāś ca
sasiṃhanādāś ca babhūvur ugrāḥ; sarveṣv anīkeṣu tataḥ kurūṇām |
105 | gāṇḍīvaghoṣaḥ stanayitnukalpo; jagāma pārthasya nabho diśaś ca
jagmuś ca bāṇā vimalāḥ prasannāḥ; sarvā diśaḥ pāṇḍavacāpamuktāḥ |
106 | taṃ kauravāṇām adhipo balena; bhīṣmeṇa bhūriśravasā ca sārdham
abhyudyayāv udyatabāṇapāṇiḥ; kakṣaṃ didhakṣann iva dhūmaketuḥ |
107 | athārjunāya prajahāra bhallān; bhūriśravāḥ sapta suvarṇapuṅkhān
duryodhanas tomaram ugravegaṃ; śalyo gadāṃ śāṃtanavaś ca śaktim |
108 | sa saptabhiḥ sapta śarapravekān; saṃvārya bhūriśravasā visṛṣṭān
śitena duryodhanabāhumuktaṃ; kṣureṇa tat tomaram unmamātha |
109 | tataḥ śubhām āpatatīṃ sa śaktiṃ; vidyutprabhāṃ śāṃtanavena muktām
gadāṃ ca madrādhipabāhumuktāṃ; dvābhyāṃ śarābhyāṃ nicakarta vīraḥ |
110 | tato bhujābhyāṃ balavad vikṛṣya; citraṃ dhanur gāṇḍivam aprameyam
māhendram astraṃ vidhivat sughoraṃ; prāduścakārādbhutam antarikṣe |
111 | tenottamāstreṇa tato mahātmā; sarvāṇy anīkāni mahādhanuṣmān
śaraughajālair vimalāgnivarṇair; nivārayām āsa kirīṭamālī |
112 | śilīmukhāḥ pārthadhanuḥpramuktā; rathān dhvajāgrāṇi dhanūṃṣi bāhūn
nikṛtya dehān viviśuḥ pareṣāṃ; narendranāgendraturaṃgamāṇām |
113 | tato diśaś cānudiśaś ca pārthaḥ; śaraiḥ sudhārair niśitair vitatya
gāṇḍīvaśabdena manāṃsi teṣāṃ; kirīṭamālī vyathayāṃ cakāra |
114 | tasmiṃs tathā ghoratame pravṛtte; śaṅkhasvanā dundubhinisvanāś ca
antarhitā gāṇḍivanisvanena; bhabhūvur ugrāś ca raṇapraṇādāḥ |
115 | gāṇḍīvaśabdaṃ tam atho viditvā; virāṭarājapramukhā nṛvīrāḥ
pāñcālarājo drupadaś ca vīras; taṃ deśam ājagmur adīnasattvāḥ |
116 | sarvāṇi sainyāni tu tāvakāni; yato yato gāṇḍivajaḥ praṇādaḥ
tatas tataḥ saṃnatim eva jagmur; na taṃ pratīpo 'bhisasāra kaś cit |
117 | tasmin sughore nṛpasaṃprahāre; hatāḥ pravīrāḥ sarathāḥ sasūtāḥ
gajāś ca nārācanipātataptā; mahāpatākāḥ śubharukmakakṣyāḥ |
118 | parītasattvāḥ sahasā nipetuḥ; kirīṭinā bhinnatanutrakāyāḥ
dṛḍhāhatāḥ patribhir ugravegaiḥ; pārthena bhallair niśitaiḥ śitāgraiḥ |
119 | nikṛttayantrā nihatendrakīlā; dhvajā mahānto dhvajinīmukheṣu
padātisaṃghāś ca rathāś ca saṃkhye; hayāś ca nāgāś ca dhanaṃjayena |
120 | bāṇāhatās tūrṇam apetasattvā; viṣṭabhya gātrāṇi nipetur urvyām
aindreṇa tenāstravareṇa rājan; mahāhave bhinnatanutradehāḥ |
121 | tataḥ śaraughair niśitaiḥ kirīṭinā; nṛdehaśastrakṣatalohitodā
nadī sughorā naradehaphenā; pravartitā tatra raṇājire vai |
122 | vegena sātīva pṛthupravāhā; prasusrutā bhairavārāvarūpā
paretanāgāśvaśarīrarodhā; narāntramajjābhṛtamāṃsapaṅkā |
123 | prabhūtarakṣogaṇabhūtasevitā; śiraḥkapālākulakeśaśādvalā
śarīrasaṃghātasahasravāhinī; viśīrṇanānākavacormisaṃkulā |
124 | narāśvanāgāsthinikṛttaśarkarā; vināśapātālavatī bhayāvahā
tāṃ kaṅkamālāvṛtagṛdhrakahvaiḥ; kravyādasaṃghaiś ca tarakṣubhiś ca |
125 | upetakūlāṃ dadṛśuḥ samantāt; krūrāṃ mahāvaitaraṇīprakāśām
pravartitām arjunabāṇasaṃghair; medovasāsṛkpravahāṃ subhīmām |
126 | te cedipāñcālakarūṣamatsyāḥ; pārthāś ca sarve sahitāḥ praṇeduḥ
vitrāsya senāṃ dhvajinīpatīnāṃ; siṃho mṛgāṇām iva yūthasaṃghān vinedatus tāv atiharṣayuktau; gāṇḍīvadhanvā ca janārdanaś ca |
127 |
tato raviṃ saṃhṛtaraśmijālaṃ; dṛṣṭvā bhṛśaṃ śastraparikṣatāṅgāḥ
tad aindram astraṃ vitataṃ sughoram; asahyam udvīkṣya yugāntakalpam |
128 | athāpayānaṃ kuravaḥ sabhīṣmāḥ; sadroṇaduryodhanabāhlikāś ca
cakrur niśāṃ saṃdhigatāṃ samīkṣya; vibhāvasor lohitarājiyuktām |
129 | avāpya kīrtiṃ ca yaśaś ca loke; vijitya śatrūṃś ca dhanaṃjayo 'pi
yayau narendraiḥ saha sodaraiś ca; samāptakarmā śibiraṃ niśāyām tataḥ prajajñe tumulaḥ kurūṇāṃ; niśāmukhe ghorataraḥ praṇādaḥ |
130 | raṇe rathānām ayutaṃ nihatya; hatā gajāḥ saptaśatārjunena
prācyāś ca sauvīragaṇāś ca sarve; nipātitāḥ kṣudrakamālavāś ca mahat kṛtaṃ karma dhanaṃjayena; kartuṃ yathā nārhati kaś cid anyaḥ |
131 | śrutāyur ambaṣṭhapatiś ca rājā; tathaiva durmarṣaṇacitrasenau
droṇaḥ kṛpaḥ saindhavabāhlikau ca; bhūriśravāḥ śalyaśalau ca rājan svabāhuvīryeṇa jitāḥ sabhīṣmāḥ; kirīṭinā lokamahārathena |
132 | iti bruvantaḥ śibirāṇi jagmuḥ; sarve gaṇā bhārata ye tvadīyāḥ
ulkāsahasraiś ca susaṃpradīptair; vibhrājamānaiś ca tathā pradīpaiḥ kirīṭivitrāsitasarvayodhā; cakre niveśaṃ dhvajinī kurūṇām |