Book 6 Chapter 17 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | yathā sa bhagavān vyāsaḥ kṛṣṇadvaipāyano 'bravīt
tathaiva sahitāḥ sarve samājagmur mahīkṣitaḥ |
2 | maghāviṣayagaḥ somas tad dinaṃ pratyapadyata
dīpyamānāś ca saṃpetur divi sapta mahāgrahāḥ |
3 | dvidhābhūta ivāditya udaye pratyadṛśyata
jvalantyā śikhayā bhūyo bhānumān udito divi |
4 | vavāśire ca dīptāyāṃ diśi gomāyuvāyasāḥ
lipsamānāḥ śarīrāṇi māṃsaśoṇitabhojanāḥ |
5 | ahany ahani pārthānāṃ vṛddhaḥ kurupitāmahaḥ
bharadvājātmajaś caiva prātar utthāya saṃyatau |
6 | jayo 'stu pāṇḍuputrāṇām ity ūcatur ariṃdamau
yuyudhāte tavārthāya yathā sa samayaḥ kṛtaḥ |
7 | sarvadharmaviśeṣajñaḥ pitā devavratas tava
samānīya mahīpālān idaṃ vacanam abravīt |
8 | idaṃ vaḥ kṣatriyā dvāraṃ svargāyāpāvṛtaṃ mahat
gacchadhvaṃ tena śakrasya brahmaṇaś ca salokatām |
9 | eṣa vaḥ śāśvataḥ panthāḥ pūrvaiḥ pūrvatarair gataḥ
saṃbhāvayata cātmānam avyagramanaso yudhi |
10 | nābhāgo hi yayātiś ca māndhātā nahuṣo nṛgaḥ
saṃsiddhāḥ paramaṃ sthānaṃ gatāḥ karmabhir īdṛśaiḥ |
11 | adharmaḥ kṣatriyasyaiṣa yad vyādhimaraṇaṃ gṛhe
yad ājau nidhanaṃ yāti so 'sya dharmaḥ sanātanaḥ |
12 | evam uktā mahīpālā bhīṣmeṇa bharatarṣabha
niryayuḥ svāny anīkāni śobhayanto rathottamaiḥ |
13 | sa tu vaikartanaḥ karṇaḥ sāmātyaḥ saha bandhubhiḥ
nyāsitaḥ samare śastraṃ bhīṣmeṇa bharatarṣabha |
14 | apetakarṇāḥ putrās te rājānaś caiva tāvakāḥ
niryayuḥ siṃhanādena nādayanto diśo daśa |
15 | śvetaiś chatraiḥ patākābhir dhvajavāraṇavājibhiḥ
tāny anīkāny aśobhanta rathair atha padātibhiḥ |
16 | bherīpaṇavaśabdaiś ca paṭahānāṃ ca nisvanaiḥ
rathanemininādaiś ca babhūvākulitā mahī |
17 | kāñcanāṅgadakeyūraiḥ kārmukaiś ca mahārathāḥ
bhrājamānā vyadṛśyanta jaṅgamāḥ parvatā iva |
18 | tālena mahatā bhīṣmaḥ pañcatāreṇa ketunā
vimalādityasaṃkāśas tasthau kurucamūpatiḥ |
19 | ye tvadīyā maheṣvāsā rājāno bharatarṣabha
avartanta yathādeśaṃ rājañ śāṃtanavasya te |
20 | sa tu govāsanaḥ śaibyaḥ sahitaḥ sarvarājabhiḥ
yayau mātaṅgarājena rājārheṇa patākinā padmavarṇas tv anīkānāṃ sarveṣām agrataḥ sthitaḥ |
21 | aśvatthāmā yayau yattaḥ siṃhalāṅgūlaketanaḥ
śrutāyuś citrasenaś ca purumitro viviṃśatiḥ |
22 | śalyo bhūriśravāś caiva vikarṇaś ca mahārathaḥ
ete sapta maheṣvāsā droṇaputrapurogamāḥ syandanair varavarṇābhair bhīṣmasyāsan puraḥsarāḥ |
23 | teṣām api mahotsedhāḥ śobhayanto rathottamān
bhrājamānā vyadṛśyanta jāmbūnadamayā dhvajāḥ |
24 | jāmbūnadamayī vediḥ kamaṇḍaluvibhūṣitā
ketur ācāryamukhyasya droṇasya dhanuṣā saha |
25 | anekaśatasāhasram anīkam anukarṣataḥ
mahān duryodhanasyāsīn nāgo maṇimayo dhvajaḥ |
26 | tasya pauravakāliṅgau kāmbojaś ca sudakṣiṇaḥ
kṣemadhanvā sumitraś ca tasthuḥ pramukhato rathāḥ |
27 | syandanena mahārheṇa ketunā vṛṣabheṇa ca
prakarṣann iva senāgraṃ māgadhaś ca nṛpo yayau |
28 | tad aṅgapatinā guptaṃ kṛpeṇa ca mahātmanā
śāradābhracayaprakhyaṃ prācyānām abhavad balam |
29 | anīkapramukhe tiṣṭhan varāheṇa mahāyaśāḥ
śuśubhe ketumukhyena rājatena jayadrathaḥ |
30 | śataṃ rathasahasrāṇāṃ tasyāsan vaśavartinaḥ
aṣṭau nāgasahasrāṇi sādinām ayutāni ṣaṭ |
31 | tat sindhupatinā rājan pālitaṃ dhvajinīmukham
anantarathanāgāśvam aśobhata mahad balam |
32 | ṣaṣṭyā rathasahasrais tu nāgānām ayutena ca
patiḥ sarvakaliṅgānāṃ yayau ketumatā saha |
33 | tasya parvatasaṃkāśā vyarocanta mahāgajāḥ
yantratomaratūṇīraiḥ patākābhiś ca śobhitāḥ |
34 | śuśubhe ketumukhyena pādapena kaliṅgapaḥ
śvetacchatreṇa niṣkeṇa cāmaravyajanena ca |
35 | ketumān api mātaṅgaṃ vicitraparamāṅkuśam
āsthitaḥ samare rājan meghastha iva bhānumān |
36 | tejasā dīpyamānas tu vāraṇottamam āsthitaḥ
bhagadatto yayau rājā yathā vajradharas tathā |
37 | gajaskandhagatāv āstāṃ bhagadattena saṃmitau
vindānuvindāv āvantyau ketumantam anuvratau |
38 | sa rathānīkavān vyūho hastyaṅgottamaśīrṣavān
vājipakṣaḥ patann ugraḥ prāharat sarvatomukhaḥ |
39 | droṇena vihito rājan rājñā śāṃtanavena ca
tathaivācāryaputreṇa bāhlīkena kṛpeṇa ca |