Book 6 Chapter 3 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | kharā goṣu prajāyante ramante mātṛbhiḥ sutāḥ
anārtavaṃ puṣpaphalaṃ darśayanti vane drumāḥ |
2 | garbhiṇyo rājaputryaś ca janayanti vibhīṣaṇān
kravyādān pakṣiṇaś caiva gomāyūn aparān mṛgān |
3 | triviṣāṇāś caturnetrāḥ pañcapādā dvimehanāḥ
dviśīrṣāś ca dvipucchāś ca daṃṣṭriṇaḥ paśavo 'śivāḥ |
4 | jāyante vivṛtāsyāś ca vyāharanto 'śivā giraḥ
tripadāḥ śikhinas tārkṣyāś caturdaṃṣṭrā viṣāṇinaḥ |
5 | tathaivānyāś ca dṛśyante striyaś ca brahmavādinām
vainateyān mayūrāṃś ca janayantyaḥ pure tava |
6 | govatsaṃ vaḍavā sūte śvā sṛgālaṃ mahīpate
krakarāñ śārikāś caiva śukāṃś cāśubhavādinaḥ |
7 | striyaḥ kāś cit prajāyante catasraḥ pañca kanyakāḥ
tā jātamātrā nṛtyanti gāyanti ca hasanti ca |
8 | pṛthagjanasya kuḍakāḥ stanapāḥ stenaveśmani
nṛtyanti parigāyanti vedayanto mahad bhayam |
9 | pratimāś cālikhanty anye saśastrāḥ kālacoditāḥ
anyonyam abhidhāvanti śiśavo daṇḍapāṇayaḥ uparundhanti kṛtvā ca nagarāṇi yuyutsavaḥ |
10 | padmotpalāni vṛkṣeṣu jāyante kumudāni ca
viṣvagvātāś ca vānty ugrā rajo na vyupaśāmyati |
11 | abhīkṣṇaṃ kampate bhūmir arkaṃ rāhus tathāgrasat
śveto grahas tathā citrāṃ samatikramya tiṣṭhati |
12 | abhāvaṃ hi viśeṣeṇa kurūṇāṃ pratipaśyati
dhūmaketur mahāghoraḥ puṣyam ākramya tiṣṭhati |
13 | senayor aśivaṃ ghoraṃ kariṣyati mahāgrahaḥ
maghāsv aṅgārako vakraḥ śravaṇe ca bṛhaspatiḥ |
14 | bhāgyaṃ nakṣatram ākramya sūryaputreṇa pīḍyate
śukraḥ proṣṭhapade pūrve samāruhya viśāṃ pate uttare tu parikramya sahitaḥ pratyudīkṣate |
15 | śyāmo grahaḥ prajvalitaḥ sadhūmaḥ sahapāvakaḥ
aindraṃ tejasvi nakṣatraṃ jyeṣṭhām ākramya tiṣṭhati |
16 | dhruvaḥ prajvalito ghoram apasavyaṃ pravartate
citrāsvātyantare caiva dhiṣṭhitaḥ paruṣo grahaḥ |
17 | vakrānuvakraṃ kṛtvā ca śravaṇe pāvakaprabhaḥ
brahmarāśiṃ samāvṛtya lohitāṅgo vyavasthitaḥ |
18 | sarvasasyapraticchannā pṛthivī phalamālinī
pañcaśīrṣā yavāś caiva śataśīrṣāś ca śālayaḥ |
19 | pradhānāḥ sarvalokasya yāsv āyattam idaṃ jagat
tā gāvaḥ prasnutā vatsaiḥ śoṇitaṃ prakṣaranty uta |
20 | niścerur apidhānebhyaḥ khaḍgāḥ prajvalitā bhṛśam
vyaktaṃ paśyanti śastrāṇi saṃgrāmaṃ samupasthitam |
21 | agnivarṇā yathā bhāsaḥ śastrāṇām udakasya ca
kavacānāṃ dhvajānāṃ ca bhaviṣyati mahān kṣayaḥ |
22 | dikṣu prajvalitāsyāś ca vyāharanti mṛgadvijāḥ
atyāhitaṃ darśayanto vedayanti mahad bhayam |
23 | ekapakṣākṣicaraṇaḥ śakuniḥ khacaro niśi
raudraṃ vadati saṃrabdhaḥ śoṇitaṃ chardayan muhuḥ |
24 | grahau tāmrāruṇaśikhau prajvalantāv iva sthitau
saptarṣīṇām udārāṇāṃ samavacchādya vai prabhām |
25 | saṃvatsarasthāyinau ca grahau prajvalitāv ubhau
viśākhayoḥ samīpasthau bṛhaspatiśanaiścarau |
26 | kṛttikāsu grahas tīvro nakṣatre prathame jvalan
vapūṃṣy apaharan bhāsā dhūmaketur iva sthitaḥ |
27 | triṣu pūrveṣu sarveṣu nakṣatreṣu viśāṃ pate
budhaḥ saṃpatate 'bhīkṣṇaṃ janayan sumahad bhayam |
28 | caturdaśīṃ pañcadaśīṃ bhūtapūrvāṃ ca ṣoḍaśīm
imāṃ tu nābhijānāmi amāvāsyāṃ trayodaśīm |
29 | candrasūryāv ubhau grastāv ekamāse trayodaśīm
aparvaṇi grahāv etau prajāḥ saṃkṣapayiṣyataḥ |
30 | rajovṛtā diśaḥ sarvāḥ pāṃsuvarṣaiḥ samantataḥ
utpātameghā raudrāś ca rātrau varṣanti śoṇitam |
31 | māṃsavarṣaṃ punas tīvram āsīt kṛṣṇacaturdaśīm
ardharātre mahāghoram atṛpyaṃs tatra rākṣasāḥ |
32 | pratisroto 'vahan nadyaḥ saritaḥ śoṇitodakāḥ
phenāyamānāḥ kūpāś ca nardanti vṛṣabhā iva patanty ulkāḥ sanirghātāḥ śuṣkāśanivimiśritāḥ |
33 | adya caiva niśāṃ vyuṣṭām udaye bhānur āhataḥ
jvalantībhir maholkābhiś caturbhiḥ sarvatodiśam |
34 | ādityam upatiṣṭhadbhis tatra coktaṃ maharṣibhiḥ
bhūmipālasahasrāṇāṃ bhūmiḥ pāsyati śoṇitam |
35 | kailāsamandarābhyāṃ tu tathā himavato gireḥ
sahasraśo mahāśabdaṃ śikharāṇi patanti ca |
36 | mahābhūtā bhūmikampe caturaḥ sāgarān pṛthak
velām udvartayanti sma kṣobhayantaḥ punaḥ punaḥ |
37 | vṛkṣān unmathya vānty ugrā vātāḥ śarkarakarṣiṇaḥ
patanti caityavṛkṣāś ca grāmeṣu nagareṣu ca |
38 | pītalohitanīlaś ca jvalaty agnir huto dvijaiḥ
vāmārciḥ śāvagandhī ca dhūmaprāyaḥ kharasvanaḥ sparśā gandhā rasāś caiva viparītā mahīpate |
39 | dhūmāyante dhvajā rājñāṃ kampamānā muhur muhuḥ
muñcanty aṅgāravarṣāṇi bheryo 'tha paṭahās tathā |
40 | prāsādaśikharāgreṣu puradvāreṣu caiva hi
gṛdhrāḥ paripatanty ugrā vāmaṃ maṇḍalam āśritāḥ |
41 | pakvāpakveti subhṛśaṃ vāvāśyante vayāṃsi ca
nilīyante dhvajāgreṣu kṣayāya pṛthivīkṣitām |
42 | dhyāyantaḥ prakirantaś ca vālān vepathusaṃyutāḥ
rudanti dīnās turagā mātaṅgāś ca sahasraśaḥ |
43 | etac chrutvā bhavān atra prāptakālaṃ vyavasyatām
yathā lokaḥ samucchedaṃ nāyaṃ gaccheta bhārata |
44 | vaiśaṃpāyana uvāca |
44 | pitur vaco niśamyaitad dhṛtarāṣṭro 'bravīd idam
diṣṭam etat purā manye bhaviṣyati na saṃśayaḥ |
45 | kṣatriyāḥ kṣatradharmeṇa vadhyante yadi saṃyuge
vīralokaṃ samāsādya sukhaṃ prāpsyanti kevalam |
46 | iha kīrtiṃ pare loke dīrghakālaṃ mahat sukham
prāpsyanti puruṣavyāghrāḥ prāṇāṃs tyaktvā mahāhave |