Book 5 Chapter 166
1	bhīṣma uvāca
1	samudyato 'yaṃ bhāro me sumahān sāgaropamaḥ dhārtarāṣṭrasya saṃgrāme varṣapūgābhicintitaḥ
2	tasminn abhyāgate kāle pratapte lomaharṣaṇe mithobhedo na me kāryas tena jīvasi sūtaja
3	na hy ahaṃ nādya vikramya sthaviro 'pi śiśos tava yuddhaśraddhāṃ raṇe chindyāṃ jīvitasya ca sūtaja
4	jāmadagnyena rāmeṇa mahāstrāṇi pramuñcatā na me vyathābhavat kā cit tvaṃ tu me kiṃ kariṣyasi
5	kāmaṃ naitat praśaṃsanti santo 'tmabalasaṃstavam vakṣyāmi tu tvāṃ saṃtapto nihīna kulapāṃsana
6	sametaṃ pārthivaṃ kṣatraṃ kāśirājñaḥ svayaṃvare nirjityaikarathenaiva yat kanyās tarasā hṛtāḥ
7	īdṛśānāṃ sahasrāṇi viśiṣṭānām atho punaḥ mayaikena nirastāni sasainyāni raṇājire
8	tvāṃ prāpya vairapuruṣaṃ kurūṇām anayo mahān upasthito vināśāya yatasva puruṣo bhava
9	yudhyasva pārthaṃ samare yena vispardhase saha drakṣyāmi tvāṃ vinirmuktam asmād yuddhāt sudurmate
10	saṃjaya uvāca
10	tam uvāca tato rājā dhārtarāṣṭro mahāmanāḥ mām avekṣasva gāṅgeya kāryaṃ hi mahad udyatam
11	cintyatām idam evāgre mama niḥśreyasaṃ param ubhāv api bhavantau me mahat karma kariṣyataḥ
12	bhūyaś ca śrotum icchāmi pareṣāṃ rathasattamān ye caivātirathās tatra tathaiva rathayūthapāḥ
13	balābalam amitrāṇāṃ śrotum icchāmi kaurava prabhātāyāṃ rajanyāṃ vai idaṃ yuddhaṃ bhaviṣyati
14	bhīṣma uvāca
14	ete rathās te saṃkhyātās tathaivātirathā nṛpa ya cāpy ardharathā rājan pāṇḍavānām ataḥ śṛṇu
15	yadi kautūhalaṃ te 'dya pāṇḍavānāṃ bale nṛpa rathasaṃkhyāṃ mahābāho sahaibhir vasudhādhipaiḥ
16	svayaṃ rājā rathodāraḥ pāṇḍavaḥ kuntinandanaḥ agnivat samare tāta cariṣyati na saṃśayaḥ
17	bhīmasenas tu rājendra ratho 'ṣṭaguṇasaṃmitaḥ nāgāyutabalo mānī tejasā na sa mānuṣaḥ
18	mādrīputrau tu rathinau dvāv eva puruṣarṣabhau aśvināv iva rūpeṇa tejasā ca samanvitau
19	ete camūmukhagatāḥ smarantaḥ kleśam ātmanaḥ rudravat pracariṣyanti tatra me nāsti saṃśayaḥ
20	sarva eva mahātmānaḥ śālaskandhā ivodgatāḥ prādeśenādhikāḥ pumbhir anyais te ca pramāṇataḥ
21	siṃhasaṃhananāḥ sarve pāṇḍuputrā mahābalāḥ caritabrahmacaryāś ca sarve cātitapasvinaḥ
22	hrīmantaḥ puruṣavyāghrā vyāghrā iva balotkaṭāḥ jave prahāre saṃmarde sarva evātimānuṣāḥ sarve jitamahīpālā digjaye bharatarṣabha
23	na caiṣāṃ puruṣāḥ ke cid āyudhāni gadāḥ śarān viṣahanti sadā kartum adhijyāny api kaurava udyantuṃ vā gadāṃ gurvīṃ śarān vāpi prakarṣitum
24	jave lakṣyasya haraṇe bhojye pāṃsuvikarṣaṇe bālair api bhavantas taiḥ sarva eva viśeṣitāḥ
25	te te sainyaṃ samāsādya vyāghrā iva balotkaṭāḥ vidhvaṃsayiṣyanti raṇe mā sma taiḥ saha saṃgamaḥ
26	ekaikaśas te saṃgrāme hanyuḥ sarvān mahīkṣitaḥ pratyakṣaṃ tava rājendra rājasūye yathābhavat
27	draupadyāś ca parikleśaṃ dyūte ca paruṣā giraḥ te saṃsmarantaḥ saṃgrāme vicariṣyanti kālavat
28	lohitākṣo guḍākeśo nārāyaṇasahāyavān ubhayoḥ senayor vīra ratho nāstīha tādṛśaḥ
29	na hi deveṣu vā pūrvaṃ dānaveṣūrageṣu vā rākṣaseṣv atha yakṣeṣu nareṣu kuta eva tu
30	bhūto 'tha vā bhaviṣyo vā rathaḥ kaś cin mayā śrutaḥ samāyukto mahārāja yathā pārthasya dhīmataḥ
31	vāsudevaś ca saṃyantā yoddhā caiva dhanaṃjayaḥ gāṇḍīvaṃ ca dhanur divyaṃ te cāśvā vātaraṃhasaḥ
32	abhedyaṃ kavacaṃ divyam akṣayyau ca maheṣudhī astragrāmaś ca māhendro raudraḥ kaubera eva ca
33	yāmyaś ca vāruṇaś caiva gadāś cograpradarśanāḥ vajrādīni ca mukhyāni nānāpraharaṇāni vai
34	dānavānāṃ sahasrāṇi hiraṇyapuravāsinām hatāny ekarathenājau kas tasya sadṛśo rathaḥ
35	eṣa hanyād dhi saṃrambhī balavān satyavikramaḥ tava senāṃ mahābāhuḥ svāṃ caiva paripālayan
36	ahaṃ cainaṃ pratyudiyām ācāryo vā dhanaṃjayam na tṛtīyo 'sti rājendra senayor ubhayor api ya enaṃ śaravarṣāṇi varṣantam udiyād rathī
37	jīmūta iva gharmānte mahāvātasamīritaḥ samāyuktas tu kaunteyo vāsudevasahāyavān taruṇaś ca kṛtī caiva jīrṇāv āvām ubhāv api
38	saṃjaya uvāca
38	etac chrutvā tu bhīṣmasya rājñāṃ dadhvaṃsire tadā kāñcanāṅgadinaḥ pīnā bhujāś candanarūṣitāḥ
39	manobhiḥ saha sāvegaiḥ saṃsmṛtya ca purātanam sāmarthyaṃ pāṇḍaveyānāṃ yathāpratyakṣadarśanāt