Book 5 Chapter 165 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | acalo vṛṣakaś caiva bhrātarau sahitāv ubhau
rathau tava durādharṣau śatrūn vidhvaṃsayiṣyataḥ |
2 | balavantau naravyāghrau dṛḍhakrodhau prahāriṇau
gāndhāramukhyau taruṇau darśanīyau mahābalau |
3 | sakhā te dayito nityaṃ ya eṣa raṇakarkaśaḥ
protsāhayati rājaṃs tvāṃ vigrahe pāṇḍavaiḥ saha |
4 | paruṣaḥ katthano nīcaḥ karṇo vaikartanas tava
mantrī netā ca bandhuś ca mānī cātyantam ucchritaḥ |
5 | eṣa naiva rathaḥ pūrṇo nāpy evātiratho nṛpa
viyuktaḥ kavacenaiṣa sahajena vicetanaḥ kuṇḍalābhyāṃ ca divyābhyāṃ viyuktaḥ satataṃ ghṛṇī |
6 | abhiśāpāc ca rāmasya brāhmaṇasya ca bhāṣaṇāt
karaṇānāṃ viyogāc ca tena me 'rdharatho mataḥ naiṣa phalgunam āsādya punar jīvan vimokṣyate |
7 | saṃjaya uvāca |
7 | tato 'bravīn mahābāhur droṇaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ
evam etad yathāttha tvaṃ na mithyāstīti kiṃ cana |
8 | raṇe raṇe 'timānī ca vimukhaś caiva dṛśyate
ghṛṇī karṇaḥ pramādī ca tena me 'rdharatho mataḥ |
9 | etac chrutvā tu rādheyaḥ krodhād utphullalocanaḥ
uvāca bhīṣmaṃ rājendra tudan vāgbhiḥ pratodavat |
10 | pitāmaha yatheṣṭaṃ māṃ vākśarair upakṛntasi
anāgasaṃ sadā dveṣād evam eva pade pade marṣayāmi ca tat sarvaṃ duryodhanakṛtena vai |
11 | tvaṃ tu māṃ manyase 'śaktaṃ yathā kāpuruṣaṃ tathā
bhavān ardharatho mahyaṃ mato nāsty atra saṃśayaḥ |
12 | sarvasya jagataś caiva gāṅgeya na mṛṣā vade
kurūṇām ahito nityaṃ na ca rājāvabudhyate |
13 | ko hi nāma samāneṣu rājasūdāttakarmasu
tejovadham imaṃ kuryād vibhedayiṣur āhave yathā tvaṃ guṇanirdeśād aparādhaṃ cikīrṣasi |
14 | na hāyanair na palitair na vittair na ca bandhubhiḥ
mahārathatvaṃ saṃkhyātuṃ śakyaṃ kṣatrasya kaurava |
15 | balajyeṣṭhaṃ smṛtaṃ kṣatraṃ mantrajyeṣṭhā dvijātayaḥ
dhanajyeṣṭhāḥ smṛtā vaiśyāḥ śūdrās tu vayasādhikāḥ |
16 | yathecchakaṃ svayaṃgrāhād rathān atirathāṃs tathā
kāmadveṣasamāyukto mohāt prakurute bhavān |
17 | duryodhana mahābāho sādhu samyag avekṣyatām
tyajyatāṃ duṣṭabhāvo 'yaṃ bhīṣmaḥ kilbiṣakṛt tava |
18 | bhinnā hi senā nṛpate duḥsaṃdheyā bhavaty uta
maulāpi puruṣavyāghra kim u nānā samutthitā |
19 | eṣāṃ dvaidhaṃ samutpannaṃ yodhānāṃ yudhi bhārata
tejovadho naḥ kriyate pratyakṣeṇa viśeṣataḥ |
20 | rathānāṃ kva ca vijñānaṃ kva ca bhīṣmo 'lpacetanaḥ
aham āvārayiṣyāmi pāṇḍavānām anīkinīm |
21 | āsādya mām amogheṣuṃ gamiṣyanti diśo daśa
pāṇḍavāḥ sahapañcālāḥ śārdūlaṃ vṛṣabhā iva |
22 | kva ca yuddhavimardo vā mantrāḥ suvyāhṛtāni vā
kva ca bhīṣmo gatavayā mandātmā kālamohitaḥ |
23 | spardhate hi sadā nityaṃ sarveṇa jagatā saha
na cānyaṃ puruṣaṃ kaṃ cin manyate moghadarśanaḥ |
24 | śrotavyaṃ khalu vṛddhānām iti śāstranidarśanam
na tv evāpy ativṛddhānāṃ punar bālā hi te matāḥ |
25 | aham eko haniṣyāmi pāṇḍavān nātra saṃśayaḥ
suyuddhe rājaśārdūla yaśo bhīṣmaṃ gamiṣyati |
26 | kṛtaḥ senāpatis tv eṣa tvayā bhīṣmo narādhipa
senāpatiṃ guṇo gantā na tu yodhān kathaṃ cana |
27 | nāhaṃ jīvati gāṅgeye yotsye rājan kathaṃ cana
hate tu bhīṣme yodhāsmi sarvair eva mahārathaiḥ |