Book 5 Chapter 158 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | senāniveśaṃ saṃprāpya kaitavyaḥ pāṇḍavasya ha
samāgataḥ pāṇḍaveyair yudhiṣṭhiram abhāṣata |
2 | abhijño dūtavākyānāṃ yathoktaṃ bruvato mama
duryodhanasamādeśaṃ śrutvā na kroddhum arhasi |
3 | yudhiṣṭhira uvāca |
3 | ulūka na bhayaṃ te 'sti brūhi tvaṃ vigatajvaraḥ
yan mataṃ dhārtarāṣṭrasya lubdhasyādīrghadarśinaḥ |
4 | saṃjaya uvāca |
4 | tato dyutimatāṃ madhye pāṇḍavānāṃ mahātmanām
sṛñjayānāṃ ca sarveṣāṃ kṛṣṇasya ca yaśasvinaḥ |
5 | drupadasya saputrasya virāṭasya ca saṃnidhau
bhūmipānāṃ ca sarveṣāṃ madhye vākyaṃ jagāda ha |
6 | idaṃ tvām abravīd rājā dhārtarāṣṭro mahāmanāḥ
śṛṇvatāṃ kuruvīrāṇāṃ tan nibodha narādhipa |
7 | parājito 'si dyūtena kṛṣṇā cānāyitā sabhām
śakyo 'marṣo manuṣyeṇa kartuṃ puruṣamāninā |
8 | dvādaśaiva tu varṣāṇi vane dhiṣṇyād vivāsitāḥ
saṃvatsaraṃ virāṭasya dāsyam āsthāya coṣitāḥ |
9 | amarṣaṃ rājyaharaṇaṃ vanavāsaṃ ca pāṇḍava
draupadyāś ca parikleśaṃ saṃsmaran puruṣo bhava |
10 | aśaktena ca yac chaptaṃ bhīmasenena pāṇḍava
duḥśāsanasya rudhiraṃ pīyatāṃ yadi śakyate |
11 | lohābhihāro nirvṛttaḥ kurukṣetram akardamam
samaḥ panthā bhṛtā yodhāḥ śvo yudhyasva sakeśavaḥ |
12 | asamāgamya bhīṣmeṇa saṃyuge kiṃ vikatthase
ārurukṣur yathā mandaḥ parvataṃ gandhamādanam |
13 | droṇaṃ ca yudhyatāṃ śreṣṭhaṃ śacīpatisamaṃ yudhi
ajitvā saṃyuge pārtha rājyaṃ katham ihecchasi |
14 | brāhme dhanuṣi cācāryaṃ vedayor antaraṃ dvayoḥ
yudhi dhuryam avikṣobhyam anīkadharam acyutam |
15 | droṇaṃ mohād yudhā pārtha yaj jigīṣasi tan mṛṣā
na hi śuśruma vātena merum unmathitaṃ girim |
16 | anilo vā vahen meruṃ dyaur vāpi nipaten mahīm
yugaṃ vā parivarteta yady evaṃ syād yathāttha mām |
17 | ko hy ābhyāṃ jīvitākāṅkṣī prāpyāstram arimardanam
gajo vājī naro vāpi punaḥ svasti gṛhān vrajet |
18 | katham ābhyām abhidhyātaḥ saṃsṛṣṭo dāruṇena vā
raṇe jīvan vimucyeta padā bhūmim upaspṛśan |
19 | kiṃ darduraḥ kūpaśayo yathemāṃ; na budhyase rājacamūṃ sametām
durādharṣāṃ devacamūprakāśāṃ; guptāṃ narendrais tridaśair iva dyām |
20 | prācyaiḥ pratīcyair atha dākṣiṇātyair; udīcyakāmbojaśakaiḥ khaśaiś ca
śālvaiḥ samatsyaiḥ kurumadhyadeśair; mlecchaiḥ pulindair draviḍāndhrakāñcyaiḥ |
21 | nānājanaughaṃ yudhi saṃpravṛddhaṃ; gāṅgaṃ yathā vegam avāraṇīyam
māṃ ca sthitaṃ nāgabalasya madhye; yuyutsase manda kim alpabuddhe |
22 | ity evam uktvā rājānaṃ dharmaputraṃ yudhiṣṭhiram
abhyāvṛtya punar jiṣṇum ulūkaḥ pratyabhāṣata |
23 | akatthamāno yudhyasva katthase 'rjuna kiṃ bahu
paryāyāt siddhir etasya naitat sidhyati katthanāt |
24 | yadīdaṃ katthanāt sidhyet karma loke dhanaṃjaya
sarve bhaveyuḥ siddhārthā bahu kattheta durgataḥ |
25 | jānāmi te vāsudevaṃ sahāyaṃ; jānāmi te gāṇḍivaṃ tālamātram
jānāmy etat tvādṛśo nāsti yoddhā; rājyaṃ ca te jānamāno harāmi |
26 | na tu paryāyadharmeṇa siddhiṃ prāpnoti bhūyasīm
manasaiva hi bhūtāni dhātā prakurute vaśe |
27 | trayodaśa samā bhuktaṃ rājyaṃ vilapatas tava
bhūyaś caiva praśāsiṣye nihatya tvāṃ sabāndhavam |
28 | kva tadā gāṇḍivaṃ te 'bhūd yat tvaṃ dāsapaṇe jitaḥ
kva tadā bhīmasenasya balam āsīc ca phalguna |
29 | sagadād bhīmasenāc ca pārthāc caiva sagāṇḍivāt
na vai mokṣas tadā vo 'bhūd vinā kṛṣṇām aninditām |
30 | sā vo dāsyaṃ samāpannān mokṣayām āsa bhāminī
amānuṣyasamāyuktān dāsyakarmaṇy avasthitān |
31 | avocaṃ yat ṣaṇḍhatilān ahaṃ vas tathyam eva tat
dhṛtā hi veṇī pārthena virāṭanagare tadā |
32 | sūdakarmaṇi ca śrāntaṃ virāṭasya mahānase
bhīmasenena kaunteya yac ca tan mama pauruṣam |
33 | evam eva sadā daṇḍaṃ kṣatriyāḥ kṣatriye dadhuḥ
śreṇyāṃ kakṣyāṃ ca veṇyāṃ ca saṃyuge yaḥ palāyate |
34 | na bhayād vāsudevasya na cāpi tava phalguna
rājyaṃ pratipradāsyāmi yudhyasva sahakeśavaḥ |
35 | na māyā hīndrajālaṃ vā kuhakā vā vibhīṣaṇī
āttaśastrasya me yuddhe vahanti pratigarjanāḥ |
36 | vāsudevasahasraṃ vā phalgunānāṃ śatāni vā
āsādya mām amogheṣuṃ draviṣyanti diśo daśa |
37 | saṃyugaṃ gaccha bhīṣmeṇa bhindhi tvaṃ śirasā girim
prataremaṃ mahāgādhaṃ bāhubhyāṃ puruṣodadhim |
38 | śāradvatamahīmānaṃ viviṃśatijhaṣākulam
bṛhadbalasamuccālaṃ saumadattitimiṃgilam |
39 | duḥśāsanaughaṃ śalaśalyamatsyaṃ; suṣeṇacitrāyudhanāganakram
jayadrathādriṃ purumitragādhaṃ; durmarṣaṇodaṃ śakuniprapātam |
40 | śastraugham akṣayyam atipravṛddhaṃ; yadāvagāhya śramanaṣṭacetāḥ
bhaviṣyasi tvaṃ hatasarvabāndhavas; tadā manas te paritāpam eṣyati |
41 | tadā manas te tridivād ivāśucer; nivartatāṃ pārtha mahīpraśāsanāt
rājyaṃ praśāstuṃ hi sudurlabhaṃ tvayā; bubhūṣatā svarga ivātapasvinā |