Book 5 Chapter 155 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | etasminn eva kāle tu bhīṣmakasya mahātmanaḥ
hiraṇyalomno nṛpateḥ sākṣād indrasakhasya vai |
2 | āhṛtīnām adhipater bhojasyātiyaśasvinaḥ
dākṣiṇātyapateḥ putro dikṣu rukmīti viśrutaḥ |
3 | yaḥ kiṃpuruṣasiṃhasya gandhamādanavāsinaḥ
śiṣyaḥ kṛtsnaṃ dhanurvedaṃ catuṣpādam avāptavān |
4 | yo māhendraṃ dhanur lebhe tulyaṃ gāṇḍīvatejasā
śārṅgeṇa ca mahābāhuḥ saṃmitaṃ divyam akṣayam |
5 | trīṇy evaitāni divyāni dhanūṃṣi divicāriṇām
vāruṇaṃ gāṇḍivaṃ tatra māhendraṃ vijayaṃ dhanuḥ |
6 | śārṅgaṃ tu vaiṣṇavaṃ prāhur divyaṃ tejomayaṃ dhanuḥ
dhārayām āsa yat kṛṣṇaḥ parasenābhayāvaham |
7 | gāṇḍīvaṃ pāvakāl lebhe khāṇḍave pākaśāsaniḥ
drumād rukmī mahātejā vijayaṃ pratyapadyata |
8 | saṃchidya mauravān pāśān nihatya muram ojasā
nirjitya narakaṃ bhaumam āhṛtya maṇikuṇḍale |
9 | ṣoḍaśa strīsahasrāṇi ratnāni vividhāni ca
pratipede hṛṣīkeśaḥ śārṅgaṃ ca dhanur uttamam |
10 | rukmī tu vijayaṃ labdhvā dhanur meghasamasvanam
vibhīṣayann iva jagat pāṇḍavān abhyavartata |
11 | nāmṛṣyata purā yo 'sau svabāhubaladarpitaḥ
rukmiṇyā haraṇaṃ vīro vāsudevena dhīmatā |
12 | kṛtvā pratijñāṃ nāhatvā nivartiṣyāmi keśavam
tato 'nvadhāvad vārṣṇeyaṃ sarvaśastrabhṛtāṃ varam |
13 | senayā caturaṅgiṇyā mahatyā dūrapātayā
vicitrāyudhavarmiṇyā gaṅgayeva pravṛddhayā |
14 | sa samāsādya vārṣṇeyaṃ yogānām īśvaraṃ prabhum
vyaṃsito vrīḍito rājann ājagāma sa kuṇḍinam |
15 | yatraiva kṛṣṇena raṇe nirjitaḥ paravīrahā
tatra bhojakaṭaṃ nāma cakre nagaram uttamam |
16 | sainyena mahatā tena prabhūtagajavājinā
puraṃ tad bhuvi vikhyātaṃ nāmnā bhojakaṭaṃ nṛpa |
17 | sa bhojarājaḥ sainyena mahatā parivāritaḥ
akṣauhiṇyā mahāvīryaḥ pāṇḍavān samupāgamat |
18 | tataḥ sa kavacī khaḍgī śarī dhanvī talī rathī
dhvajenādityavarṇena praviveśa mahācamūm |
19 | viditaḥ pāṇḍaveyānāṃ vāsudevapriyepsayā
yudhiṣṭhiras tu taṃ rājā pratyudgamyābhyapūjayat |
20 | sa pūjitaḥ pāṇḍusutair yathānyāyaṃ susatkṛtaḥ
pratipūjya ca tān sarvān viśrāntaḥ sahasainikaḥ uvāca madhye vīrāṇāṃ kuntīputraṃ dhanaṃjayam |
21 | sahāyo 'smi sthito yuddhe yadi bhīto 'si pāṇḍava
kariṣyāmi raṇe sāhyam asahyaṃ tava śatrubhiḥ |
22 | na hi me vikrame tulyaḥ pumān astīha kaś cana
nihatya samare śatrūṃs tava dāsyāmi phalguna |
23 | ity ukto dharmarājasya keśavasya ca saṃnidhau
śṛṇvatāṃ pārthivendrāṇām anyeṣāṃ caiva sarvaśaḥ |
24 | vāsudevam abhiprekṣya dharmarājaṃ ca pāṇḍavam
uvāca dhīmān kaunteyaḥ prahasya sakhipūrvakam |
25 | yudhyamānasya me vīra gandharvaiḥ sumahābalaiḥ
sahāyo ghoṣayātrāyāṃ kas tadāsīt sakhā mama |
26 | tathā pratibhaye tasmin devadānavasaṃkule
khāṇḍave yudhyamānasya kaḥ sahāyas tadābhavat |
27 | nivātakavacair yuddhe kālakeyaiś ca dānavaiḥ
tatra me yudhyamānasya kaḥ sahāyas tadābhavat |
28 | tathā virāṭanagare kurubhiḥ saha saṃgare
yudhyato bahubhis tāta kaḥ sahāyo 'bhavan mama |
29 | upajīvya raṇe rudraṃ śakraṃ vaiśravaṇaṃ yamam
varuṇaṃ pāvakaṃ caiva kṛpaṃ droṇaṃ ca mādhavam |
30 | dhārayan gāṇḍivaṃ divyaṃ dhanus tejomayaṃ dṛḍham
akṣayyaśarasaṃyukto divyāstraparibṛṃhitaḥ |
31 | kauravāṇāṃ kule jātaḥ pāṇḍoḥ putro viśeṣataḥ
droṇaṃ vyapadiśañ śiṣyo vāsudevasahāyavān |
32 | katham asmadvidho brūyād bhīto 'smīty ayaśaskaram
vacanaṃ naraśārdūla vajrāyudham api svayam |
33 | nāsmi bhīto mahābāho sahāyārthaś ca nāsti me
yathākāmaṃ yathāyogaṃ gaccha vānyatra tiṣṭha vā |
34 | vinivartya tato rukmī senāṃ sāgarasaṃnibhām
duryodhanam upāgacchat tathaiva bharatarṣabha |
35 | tathaiva cābhigamyainam uvāca sa narādhipaḥ
pratyākhyātaś ca tenāpi sa tadā śūramāninā |
36 | dvāv eva tu mahārāja tasmād yuddhād vyapeyatuḥ
rauhiṇeyaś ca vārṣṇeyo rukmī ca vasudhādhipaḥ |
37 | gate rāme tīrthayātrāṃ bhīṣmakasya sute tathā
upāviśan pāṇḍaveyā mantrāya punar eva hi |
38 | samitir dharmarājasya sā pārthivasamākulā
śuśubhe tārakācitrā dyauś candreṇeva bhārata |