Book 5 Chapter 154 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | āpageyaṃ mahātmānaṃ bhīṣmaṃ śastrabhṛtāṃ varam
pitāmahaṃ bhāratānāṃ dhvajaṃ sarvamahīkṣitām |
2 | bṛhaspatisamaṃ buddhyā kṣamayā pṛthivīsamam
samudram iva gāmbhīrye himavantam iva sthiram |
3 | prajāpatim ivaudārye tejasā bhāskaropamam
mahendram iva śatrūṇāṃ dhvaṃsanaṃ śaravṛṣṭibhiḥ |
4 | raṇayajñe pratibhaye svābhīle lomaharṣaṇe
dīkṣitaṃ cirarātrāya śrutvā rājā yudhiṣṭhiraḥ |
5 | kim abravīn mahābāhuḥ sarvadharmaviśāradaḥ
bhīmasenārjunau vāpi kṛṣṇo vā pratyapadyata |
6 | vaiśaṃpāyana uvāca |
6 | āpaddharmārthakuśalo mahābuddhir yudhiṣṭhiraḥ
sarvān bhrātṝn samānīya vāsudevaṃ ca sātvatam uvāca vadatāṃ śreṣṭhaḥ sāntvapūrvam idaṃ vacaḥ |
7 | paryākrāmata sainyāni yattās tiṣṭhata daṃśitāḥ
pitāmahena vo yuddhaṃ pūrvam eva bhaviṣyati tasmāt saptasu senāsu praṇetṝn mama paśyata |
8 | vāsudeva uvāca |
8 | yathārhati bhavān vaktum asmin kāla upasthite
tathedam arthavad vākyam uktaṃ te bharatarṣabha |
9 | rocate me mahābāho kriyatāṃ yad anantaram
nāyakās tava senāyām abhiṣicyantu sapta vai |
10 | vaiśaṃpāyana uvāca |
10 | tato drupadam ānāyya virāṭaṃ śinipuṃgavam
dhṛṣṭadyumnaṃ ca pāñcālyaṃ dhṛṣṭaketuṃ ca pārthivam śikhaṇḍinaṃ ca pāñcālyaṃ sahadevaṃ ca māgadham |
11 | etān sapta maheṣvāsān vīrān yuddhābhinandinaḥ
senāpraṇetṝn vidhivad abhyaṣiñcad yudhiṣṭhiraḥ |
12 | sarvasenāpatiṃ cātra dhṛṣṭadyumnam upādiśat
droṇāntahetor utpanno ya iddhāñ jātavedasaḥ |
13 | sarveṣām eva teṣāṃ tu samastānāṃ mahātmanām
senāpatipatiṃ cakre guḍākeśaṃ dhanaṃjayam |
14 | arjunasyāpi netā ca saṃyantā caiva vājinām
saṃkarṣaṇānujaḥ śrīmān mahābuddhir janārdanaḥ |
15 | tad dṛṣṭvopasthitaṃ yuddhaṃ samāsannaṃ mahātyayam
prāviśad bhavanaṃ rājñaḥ pāṇḍavasya halāyudhaḥ |
16 | sahākrūraprabhṛtibhir gadasāmbolmukādibhiḥ
raukmiṇeyāhukasutaiś cārudeṣṇapurogamaiḥ |
17 | vṛṣṇimukhyair abhigatair vyāghrair iva balotkaṭaiḥ
abhigupto mahābāhur marudbhir iva vāsavaḥ |
18 | nīlakauśeyavasanaḥ kailāsaśikharopamaḥ
siṃhakhelagatiḥ śrīmān madaraktāntalocanaḥ |
19 | taṃ dṛṣṭvā dharmarājaś ca keśavaś ca mahādyutiḥ
udatiṣṭhat tadā pārtho bhīmakarmā vṛkodaraḥ |
20 | gāṇḍīvadhanvā ye cānye rājānas tatra ke cana
pūjayāṃ cakrur abhyetya te sma sarve halāyudham |
21 | tatas taṃ pāṇḍavo rājā kare pasparśa pāṇinā
vāsudevapurogās tu sarva evābhyavādayan |
22 | virāṭadrupadau vṛddhāv abhivādya halāyudhaḥ
yudhiṣṭhireṇa sahita upāviśad ariṃdamaḥ |
23 | tatas teṣūpaviṣṭeṣu pārthiveṣu samantataḥ
vāsudevam abhiprekṣya rauhiṇeyo 'bhyabhāṣata |
24 | bhavitāyaṃ mahāraudro dāruṇaḥ puruṣakṣayaḥ
diṣṭam etad dhruvaṃ manye na śakyam ativartitum |
25 | asmād yuddhāt samuttīrṇān api vaḥ sasuhṛjjanān
arogān akṣatair dehaiḥ paśyeyam iti me matiḥ |
26 | sametaṃ pārthivaṃ kṣatraṃ kālapakvam asaṃśayam
vimardaḥ sumahān bhāvī māṃsaśoṇitakardamaḥ |
27 | ukto mayā vāsudevaḥ punaḥ punar upahvare
saṃbandhiṣu samāṃ vṛttiṃ vartasva madhusūdana |
28 | pāṇḍavā hi yathāsmākaṃ tathā duryodhano nṛpaḥ
tasyāpi kriyatāṃ yuktyā saparyeti punaḥ punaḥ |
29 | tac ca me nākarod vākyaṃ tvadarthe madhusūdanaḥ
niviṣṭaḥ sarvabhāvena dhanaṃjayam avekṣya ca |
30 | dhruvo jayaḥ pāṇḍavānām iti me niścitā matiḥ
tathā hy abhiniveśo 'yaṃ vāsudevasya bhārata |
31 | na cāham utsahe kṛṣṇam ṛte lokam udīkṣitum
tato 'ham anuvartāmi keśavasya cikīrṣitam |
32 | ubhau śiṣyau hi me vīrau gadāyuddhaviśāradau
tulyasneho 'smy ato bhīme tathā duryodhane nṛpe |
33 | tasmād yāsyāmi tīrthāni sarasvatyā niṣevitum
na hi śakṣyāmi kauravyān naśyamānān upekṣitum |
34 | evam uktvā mahābāhur anujñātaś ca pāṇḍavaiḥ
tīrthayātrāṃ yayau rāmo nivartya madhusūdanam |