Book 5 Chapter 153 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tataḥ śāṃtanavaṃ bhīṣmaṃ prāñjalir dhṛtarāṣṭrajaḥ
saha sarvair mahīpālair idaṃ vacanam abravīt |
2 | ṛte senāpraṇetāraṃ pṛtanā sumahaty api
dīryate yuddham āsādya pipīlikapuṭaṃ yathā |
3 | na hi jātu dvayor buddhiḥ samā bhavati karhi cit
śauryaṃ ca nāma netṝṇāṃ spardhate ca parasparam |
4 | śrūyate ca mahāprājña haihayān amitaujasaḥ
abhyayur brāhmaṇāḥ sarve samucchritakuśadhvajāḥ |
5 | tān anvayus tadā vaiśyāḥ śūdrāś caiva pitāmaha
ekatas tu trayo varṇā ekataḥ kṣatriyarṣabhāḥ |
6 | te sma yuddheṣv abhajyanta trayo varṇāḥ punaḥ punaḥ
kṣatriyās tu jayanty eva bahulaṃ caikato balam |
7 | tatas te kṣatriyān eva papracchur dvijasattamāḥ
tebhyaḥ śaśaṃsur dharmajñā yāthātathyaṃ pitāmaha |
8 | vayam ekasya śṛṇumo mahābuddhimato raṇe
bhavantas tu pṛthak sarve svabuddhivaśavartinaḥ |
9 | tatas te brāhmaṇāś cakrur ekaṃ senāpatiṃ dvijam
nayeṣu kuśalaṃ śūram ajayan kṣatriyāṃs tataḥ |
10 | evaṃ ye kuśalaṃ śūraṃ hite sthitam akalmaṣam
senāpatiṃ prakurvanti te jayanti raṇe ripūn |
11 | bhavān uśanasā tulyo hitaiṣī ca sadā mama
asaṃhāryaḥ sthito dharme sa naḥ senāpatir bhava |
12 | raśmīvatām ivādityo vīrudhām iva candramāḥ
kubera iva yakṣāṇāṃ marutām iva vāsavaḥ |
13 | parvatānāṃ yathā meruḥ suparṇaḥ patatām iva
kumāra iva bhūtānāṃ vasūnām iva havyavāṭ |
14 | bhavatā hi vayaṃ guptāḥ śakreṇeva divaukasaḥ
anādhṛṣyā bhaviṣyāmas tridaśānām api dhruvam |
15 | prayātu no bhavān agre devānām iva pāvakiḥ
vayaṃ tvām anuyāsyāmaḥ saurabheyā ivarṣabham |
16 | bhīṣma uvāca |
16 | evam etan mahābāho yathā vadasi bhārata
yathaiva hi bhavanto me tathaiva mama pāṇḍavāḥ |
17 | api caiva maya śreyo vācyaṃ teṣāṃ narādhipa
yoddhavyaṃ tu tavārthāya yathā sa samayaḥ kṛtaḥ |
18 | na tu paśyāmi yoddhāram ātmanaḥ sadṛśaṃ bhuvi
ṛte tasmān naravyāghrāt kuntīputrād dhanaṃjayāt |
19 | sa hi veda mahābāhur divyāny astrāṇi sarvaśaḥ
na tu māṃ vivṛto yuddhe jātu yudhyeta pāṇḍavaḥ |
20 | ahaṃ sa ca kṣaṇenaiva nirmanuṣyam idaṃ jagat
kuryāṃ śastrabalenaiva sasurāsurarākṣasam |
21 | na tv evotsādanīyā me pāṇḍoḥ putrā narādhipa
tasmād yodhān haniṣyāmi prayogeṇāyutaṃ sadā |
22 | evam eṣāṃ kariṣyāmi nidhanaṃ kurunandana
na cet te māṃ haniṣyanti pūrvam eva samāgame |
23 | senāpatis tv ahaṃ rājan samayenāpareṇa te
bhaviṣyāmi yathākāmaṃ tan me śrotum ihārhasi |
24 | karṇo vā yudhyatāṃ pūrvam ahaṃ vā pṛthivīpate
spardhate hi sadātyarthaṃ sūtaputro mayā raṇe |
25 | karṇa uvāca |
25 | nāhaṃ jīvati gāṅgeye yotsye rājan kathaṃ cana
hate bhīṣme tu yotsyāmi saha gāṇḍīvadhanvanā |
26 | vaiśaṃpāyana uvāca |
26 | tataḥ senāpatiṃ cakre vidhivad bhūridakṣiṇam
dhṛtarāṣṭrātmajo bhīṣmaṃ so 'bhiṣikto vyarocata |
27 | tato bherīś ca śaṅkhāṃś ca śataśaś caiva puṣkarān
vādayām āsur avyagrāḥ puruṣā rājaśāsanāt |
28 | siṃhanādāś ca vividhā vāhanānāṃ ca nisvanāḥ
prādurāsann anabhre ca varṣaṃ rudhirakardamam |
29 | nirghātāḥ pṛthivīkampā gajabṛṃhitanisvanāḥ
āsaṃś ca sarvayodhānāṃ pātayanto manāṃsy uta |
30 | vācaś cāpy aśarīriṇyo divaś colkāḥ prapedire
śivāś ca bhayavedinyo nedur dīptasvarā bhṛśam |
31 | senāpatye yadā rājā gāṅgeyam abhiṣiktavān
tadaitāny ugrarūpāṇi abhavañ śataśo nṛpa |
32 | tataḥ senāpatiṃ kṛtvā bhīṣmaṃ parabalārdanam
vācayitvā dvijaśreṣṭhān niṣkair gobhiś ca bhūriśaḥ |
33 | vardhamāno jayāśīrbhir niryayau sainikair vṛtaḥ
āpageyaṃ puraskṛtya bhrātṛbhiḥ sahitas tadā skandhāvāreṇa mahatā kurukṣetraṃ jagāma ha |
34 | parikramya kurukṣetraṃ karṇena saha kauravaḥ
śibiraṃ māpayām āsa same deśe narādhipaḥ |
35 | madhurānūṣare deśe prabhūtayavasendhane
yathaiva hāstinapuraṃ tadvac chibiram ābabhau |